گزارشی از یک حوزة علمیه با روش آموزشی متفاوت در کربلا
می‌خواهیم طلابی تربیت شوند که علاوه بر تسلط بر فقه، قدرت لازم برای رهبری در جامعه و عمل به رسالت های اجتماعی را نیز داشته باشند.
به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع رساني حج به كربلاي معلا، بسياري از مدرسه‌هاي علميه در عراق به مراجع و علما و يا مراكز ديني انتساب دارند؛ در كربلا هم كه حداقل ۱۳ مدرسه علميه فعاليت دارد به همين شكل است به عنوان مثال مدرسه علميه امام حسين (ع) به آستان مقدس حسيني، مدرسه علميه امام صادق (ع) به آيت الله قزويني، مدرسه علميه امام خميني (ره) به آيت الله آصفي و مدرسه ابن فهد حلي به آيت الله شيرازي منتسب است.
آيت الله محمدتقي مدرسي نيز كه روزانه كلاس‌هاي دروس خارج و تفسير قرآن ايشان در كربلا برگزار مي‌شود، بر سه مدرسه علميه در كربلا اشراف دارد كه يكي از اين مدارس، حوزة الإمام القائم يا همان مدرسه علميه حضرت قائم (عج) است.
مدرسه علميه القائم (عج) مقداري از حرم مطهر فاصله دارد و با مساحتي بزرگ و حياط نسبتا سرسبز در محله المعلمين كربلا (حيّ المعلمين) واقع شده است.
حجت الاسلام شيخ علاء الكعبي مدير اين مدرسه علميه به گرمي از ما استقبال مي‌كند. او به خاطر ايراني بودنم از قبل با يكي از اساتيد مدرسه كه به فارسي آشنايي دارد هماهنگ كرده تا به عنوان مترجم در كنارمان حضور داشته باشد اما وقتي مي‌بيند مي‌توان اين گفتگو را به عربي فصيح برگزار كرد، همين رويه را در پيش مي‌گيريم تا استفاده بيشتري از زمان ببريم.
از نخستين مدارس علميه بعد از سقوط صدام در كربلا
او در آغاز گفت و گو آيه معروف نزد طلبه‌ها يعني آيه اي از سوره توبه را كه به يادگيري دين و بازگشت به شهرهاي خود براي تبليغ و تبيين دين اشاره دارد قرائت كرد و گفت: اين مدرسه علميه بعد از سقوط صدام و بازگشت آيت الله مدرسي به عراق تاسيس شد. زيرا در زمان صدام تمام حوزه‌ها علميه در كربلا نابود و يا تعطيل شده بود و مقدار كمي از حوزه‌هاي نجف فعاليت داشت. در واقع، حوزة القائم نخستين مدرسه علميه و يا از نخستين مدارس علميه پس از سقوط صدام در كربلا به شمار مي‌رود كه به تدريج ساير حوزه‌ها و مدارس علميه نيز تاسيس شد.
وي با بيان اينكه احداث مدارس علميه به نام حوزة القائم تحت اشراف آيت الله مدرسي داراي پيشينه در ايران، سوريه، افغانستان و برخي از كشورهاي آفريقايي است گفت: روش آموزشي در حوزة القائم (عج) با ساير مدارس علميه عراق تفاوت هايي دارد و مبناي اساسي در روش آموزشي مان توجه به ۳ محور يعني وحي، عقل و واقع (واقعيت‌هاي جامعه) است.
شيخ كعبي به روش فقهي آيت الله مدرسي در كتاب «الوجيز في الفقه الاسلامي» اشاره كرد و در اين باره توضيح داد: ايشان، هنگامي كه مسائل فقهي را بيان مي‌كند، ادله قرآني و روايي را هم مي‌آورد و طالبان علم و مقلدان ايشان با دلايل و مدارك مربوط به آن مساله فقهي نيز آشنا مي‌شوند. در روش تعليم فقه در حوزة القائم (عج) نيز به همين روش عمل مي‌شود و نكته اساسي در اين ميان، فهم از نص قرآن و روايات است.
برنامه ويژه براي تدبر در قرآن و حديث
وي توجه بيشتر به «تدبر در قرآن» را در حوزه‌هاي علميه ضروري دانست و گفت: اين موضوع، يكي از محورهاي اصلي در برنامه آموزشي حوزة القائم (عج) است؛ ما معتقديم كه قرآن و روايات، مبناي اساسي در حوزه و كل زندگي است از همين رو در برنامه‌هاي آموزشي، تدبر در قرآن به طور خاص در نظر گرفته شده است.
شيخ علاء الكعبي به ساير دروس اين مدرسه علميه همچون تدبر در حديث با بررسي كتاب‌هاي تحف العقول و نهج البلاغه اشاره كرد و افزود: درس علم الكلام في القرآن نيز در اين مدرسه علميه تدريس مي‌شود؛ در اين درس ضمن تبيين نگاه‌هاي اعتقاديِ قرآن، به نظريه‌هاي انحرافي فلسفي نيز پاسخ داده مي‌شود.
هدف ما تنها تربيت فقيه نيست
مدير حوزة القائم (عج) خاطر نشان كرد: هدف ما در اين مدرسه علميه، تنها تربيت فقيه نيست بلكه ميخواهيم طلابي تربيت شوند كه علاوه بر تسلط بر فقه، قدرت لازم براي رهبري در جامعه و عمل به رسالت‌هاي اجتماعي را نيز داشته باشند. يكي ديگر از برنامه‌هاي آموزشي در اين مدرسه علميه، درس الثقافة الاسلامية (فرهنگ اسلامي) است و در اين درس، شاخص‌هاي فرهنگي در جامعه اسلامي براي هرچه نزديك شدن به اسلام ناب محمدي مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد. گذراندن اين درس موجب مي‌شود كه خود به خود سطح فرهنگي طلاب افزايش پيدا كند.
وي تدريس كتاب «المنطق الاسلامي» به جاي ساير كتب متداول درباره منطق در حوزه‌ها را ازديگر ويژگي‌هاي آموزشي در حوزة القائم (عج) برشمرد و اظهار داشت: در اين كتاب به «منطق» هاي رايج در دنيا پرداخته شده و به عنوان مثال به منطق ارسطويي اكتفا نشده بلكه ۱۰ «منطق» رايج در دنيا مورد ارزيابي قرار گرفته است است و طلاب پس از طي اين درس، داراي يك نگاه جامع نسبت به علم منطق در دنيا و در نهايت برتري‌هاي منطق اسلامي را كه بر اساس عقل و وحي است مورد مطالعه قرار مي‌دهند.
آشنايي طلاب با روش پژوهش و نويسندگي
مدير حوزة القائم (عج) تاكيد كرد: برنامه‌هاي اين مدرسه علميه به اين سمت و سو است كه طلاب ضمن برخوردار شدن از غناي علمي، ظرفيت‌هاي لازم براي حضور كاربردي در جامعه را بيش از پيش كسب كنند. در همين راستا يكي از درس هايي كه ارائه مي‌شود طريقة البحث و الكتابة (روش پژوهش و نويسندگي) است. يعني طلاب علاوه بر اينك در دروس مختلف به تاليف وا داشته مي‌شوند، در درس مجزايي با مهارت‌هاي پژوهش و نويسندگي آشنا مي‌شوند زيرا در شرايط كنوني نيازمند فضلايي هستيم كه محققانه و با قلم روان، آموزه‌هاي اهل بيت عليهم السلام را به قشرهاي مختلف جامعه منتقل كنند. وي به درس التشريع الاسلامي براي پايه‌هاي بالاتر تحصيلي اشاره كرد و گفت: در اين درس، طلاب با روش‌ها و ديدگاه‌هاي جديد در نحوه استنباط آشنا مي‌شوند. در حال حاضر آيات الاحكام نزد بسياري از فقها، محدود است و حدود ۵۰۰ آيه را شامل مي‌شود اما آيت الله مدرسي معتقد است كه تمام آيات قرآن مي‌تواند منبع احكام قرار بگيرد و سازوكار لازم براي اين امر در درس التشريع الاسلامي كه طلاب در پايه ششم و بالاتر از آن با اين درس آشنا مي‌شوند.
شعار حوزه القائم (عج): الجمع بين العلم والعمل
شيخ كعبي در خصوص فعاليت‌هاي تبليغي طلاب حوزة القائم (عج) گفت: تلاش و برنامه ما اين است كه همه طلاب بعد از طي مراحل اوليه تحصيلي وارد فعاليت‌هاي تبليغي همچون نويسندگي، خطابه، امامت جماعت و ساير فعاليت‌هاي فرهنگي بشوند. شعار حوزة القائم (عج)، «الجمع بين العلم و العمل» است.
برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت براي دانش آموزان و دانشجويان
وي برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت براي دانشجويان و ساير اقشار جامعه را از برنامه‌هاي حوزة القائم (عج) دانست و خاطر نشان كرد: تاكنون دانشجوياني از استان‌هاي مختلف عراق همچون ناصريه، ذي قار، بصره، بغداد و… در اين دوره‌هاي شركت كرده اند. هدف از برگزاري اين دوره ها، رشد فرهنگي و ديني دانشجويان جوان است و آشنا شدن با مسئوليت‌هاي اجتماعي و معارف قرآني است كه معمولا بين سه تا ۱۰ روز به طول مي‌انجامد. البته در گذشته دوره‌هاي ۴۵ روزه تابستاني نيز داشته ايم.
مدير حوزة القائم (عج) ادامه داد: علاوه بر دانشجويان، مشابه اين دوره‌ها را براي دانش آموزان نيز برگزار مي‌كنيم تا افراد از سنين نوجواني با روحانيت و معارف ديني ارتباط برقرار كنند و انس بگيرند كه اين كلاس‌ها و دوره‌هاي كوتاه مدت براي دانش آموزان معمولا روزهاي پنج شنبه و جمعه برگزار مي‌شود و اداره آموزش و پرورش كربلا، در اين زمينه با ما همكاري دارد.
وي به انتشار هفته نامه داخلي با عنوان «البصيرة الرسالية» و نشست هفتگي مديران و اساتيد به عنوان ديگر فعاليت‌هاي حوزة القائم (عج) اشاره كرد و بيان داشت: مركز پژوهش‌هاي فقهي نيز تحت اشراف آيت الله مدرسي در اين مدرسه علميه فعاليت دارد.
گرفتن عكسهاي يادگاري و دعوت از شيخ علاء الكعبي براي سفر به ايران و آشنا شدن با حوزه علميه قم، پايان بخش اين گفت و گوي شيرين بود.
گفت و گو: حسن صدرايي عارف