جزئیات جدیدی از فعالیت‌های اقتصادی حج وزیارت در عتبات
رئیس سازمان حج و زیارت از سرمایه گذاری یک هزار میلیارد ریالی بخش خصوصی برای خدمت رسانی به زائران عتبات عالیات خبر داد و گفت: دو زائر سرا مخصوص زائران عتبات عالیات تا اربعین حسینی در مرز چزابه به بهره برداری می‌رسد.
سازمان حج و زيارت يكي از سازمان‌هايي است كه در تمام سال مخاطبان خود را دارد و در زمينه اقتصاد و فرهنگ مي‌تواند حرف‌هاي زيادي براي گفتن داشته باشد، اقتصاد زيارت يكي از مواردي است كه در سال‌هاي اخير همواره مورد تأكيد ويژه مقام معظم رهبري قرار داشته است چرا كه حجم انبوه سفرهاي زيارتي در دو حوزه عتبات عاليات و عربستان مي‌تواند زمينه‌هاي اقتصادي زيادي را براي سرمايه‌گذاري در كشورهاي هدف براي سرمايه‌گذاران ايراني ايجاد كند.اما سازمان حج و زيارت تا كنون چه اقداماتي را در راستاي رونق اقتصاد زيارت انجام داده است و اقدامات انجام شده به چه نتيجه‌اي رسيده است؟
در همين راستا خبرگزاري فارس گفت‌و گويي با مهندس سعيد اوحدي رئيس سازمان حج و زيارت انجام داده كه متن آن به اين شرح است:
به نظر شما تا كنون از فرصت‌هايي كه دو حوزه حج و عتبات عاليات در زمينه اقتصاد و فرهنگ وجود دارد، به خوبي استفاده شده است؟
اوحدي: در طول همه دوران سازمان حج و زيارت موضوعي كه مغفول مانده بود بحث برنامه ريزي دراز مدت با تعيين هدف‌هاي مشخص براي خدمات رساني به زائران به صورت كلان بوده است.
ظرفيت بسيار خوبي در حوزه حج و زيارت كشور وجود دارد كه اين ظرفيت، ظرفيت فرهنگي عظيمي است با توجه به اينكه در سال بيش از ۲ ميليون و ۲۰۰ هزار نفر به عتبات عاليات و عربستان اعزام مي‌شوند كه طبق فرمايش مقام معظم رهبري عدد زائران اعزامي ما به كربلا بايد حداقل ۳ ميليون نفر باشد كه با زائران اعزام شده به حج و عمره به يك رقم ۴ ميليوني برسيم.
چرا از ظرفيت فرهنگي موجود استفاده نشده است؟
اوحدي: در حوزه حج و زيارت ظرفيت عظيم فرهنگي در خانواده‌ها وجود دارد و با يك حساب سر انگشتي ۴ ميليون نفر يعني ۴ ميليون خانواده و اگر متوسط خانواده را ۳ نفر در نظر بگيريم يعني ۱۲ ميليون نفر و زمان بدرقه و استقبال حداقل ۲ ماشين زائر را همراهي مي‌كنند كه در هر خودو نيز ۴ نفر هستند و به عبارتي ۸ نفر زائر را همراهي مي‌كنند يعني با احتساب تمام اين افراد مي‌بينيم كه ۲۴ تا ۲۵ ميليون نفر در ايران درگير موضوع حج و عتبات عاليات مي‌شوند كه اين ظرفيت عظيم در هيچ حوزه ديگري وجود ندارد.
در حوزه‌هاي فرهنگي قطعاً ما بايد با اين ۲۴ ميليون نفر يك ارتباط مستمر داشته باشيم با توجه به اينكه ايام نوروز يا تابستان معمولاً سفر عمره و عتبات عاليات به صورت خانوادگي انجام مي‌شود و بيشترين كار فرهنگي ما نيز مربوط به مسائل فرهنگي زائر است اما چقدر ما براي فرزندان و اعضاي خانواده‌ها برنامه ريزي ميكنيم؟
يكي ديگر از ظرفيت‌هايي كه به نظر ميرسد طي سال‌هاي گذشته مورد غفلت قرار گرفته اقتصاد زيارتي است، چرا تا كنون سازمان حج در اين زمينه ورود پيدا نكرده است؟
اوحدي: در حوزه حج و زيارت ظرفيت اقتصادي بسيار عظيمي وجود دارد كه در واقع اقتصاد زيارت، اقتصادي است كه توليد انبوه دارد در صورتي‌كه حتي در حوزه گردشگري هم چنين توليد انبوهي را به صورت متمركز نداريم.
معمولاً سفرها به صورت متفرقه انجام مي‌شود امسال ۶ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر براي عمره ثبت نام كرده‌اند و بخشي از پول خود را واريز كرده‌اند اما چرا سازمان حج و زيارت در حوزه اقتصاد زيارت وارد نشده است؟
در سال جاري نيز بر بحث اقتصاد تأكيد ويژه اي شده است و بايد در نظر گرفت كه اقتصاد زيارتي اين نيست كه يك وعده از غذاي زائر را كم كنيم و اقتصاد مقاومتي را نبايد با اقتصاد رياضتي اشتباه گرفت.
آيا ظرفيت‌هاي سرمايه گذاري در اقتصاد زيارت شناخته شده و به سرمايه گذاران معرفي شده است؟
اوحدي: بايد در حوزه حج و زيارت ظرفيت‌ها شناسايي شود تا قيمت‌ها حفظ و كيفيت را ارتقا ببخشيم و بهره‌وري را بالا ببريم در حوزه حج و زيارت تا كنون چنين مقوله‌اي وجود نداشته است در صورتي‌كه امروز اعتقاد ما اين است كه ظرفيت اقتصادي حج و زيارت به قدري هست كه بتواند منابع بخش خصوصي را در اختيار حج قرار بدهد.
آيا اين همان تصدي گري سازمان حج و زيارت در سرمايه گذاري‌ها است؟
اوحدي: خير، منظور من اين نيست كه تصدي گري كنيم بلكه هدف و منظور من اين است كه محصول در اختيار ما است و اين محصول قوي آنقدر جاذبه دارد كه منابع بخش خصوصي را در اختيار زائر قرار دهيم اما تاكنون در اين زمينه هيچ اقدامي انجام نداده‌ايم.
تا كنون اقدامي انجام نشده است اما آيا پس از اين نيز تنها بيان محسنات اقتصاد زيارت در حد صحبت و عده خواهد بود؟
اوحدي: ما قداماتي را در جهت رونق اقتصاد زيارت آغاز كرده ايم كه اميدواريم به زودي شاهد بهره برداري از آنها باشيم از جمله اين اقدامات اين است كه در شوراي برنامه ريزي بعثه براي اولين بار مصوبه‌اي گرفتيم و شركتي را به نام شركت توسعه و عمران اميد زائر ثبت كرديم كه ۱۰۰ درصد بخش خصوصي هستند.
با توجه به اينكه كشور ما در كشور عراق امكان سرمايه گذاري دارد و ما منافع دراز مدت استراتژيك در كشور عراق داريم كه اگر يك برنامه منظم منضبط استراتژيك در عراق نداشته باشيم ضرر ميكنيم.
ما در سال گذشته سفري به كشور عراق داشتيم تا مقدمات تأسيس شركت خدماتي زائران عتبات عاليات را فراهم كنيم در اين سفر با مسئولان كشور عراق ملاقات كرديم و موضوع به ثبت رساندن اين شركت را با آنها مطرح كرديم اما آنها مطرح مي‌كردند كه كشور تركيه و كشورهاي حاشيه خليج فارس به صورت فعال در زمينه هتل سازي در كشور عراق وروده پيدا كرده اند و مي‌گفتند چرا شما انقدر دير آمديد؟
ما يك كشور شيعه هستيم كه بر روي ارزش‌هاي خودمان در كربلا ادعا داريم اما براي زائران خودمان نيز سرمايه گذاري نكرده‌ايم و تركيه در كربلا سرمايه گذاري كرده در حاليكه زائر براي ما است اما سود آن را كشورهاي ديگر مي‌برند و هيچ بهره وري هم روي پول خود نداريم.
با توليت كربلا صحبت كرديم ايشان با انتقاد با ما برخورد كرد و گفت: توقع ما اين بود كه اولين كشوري كه بيايد و حداقل براي زائران خودش در كشور عراق سرمايه گذاري كند ايران باشد اما متأسفانه يك ريال هم براي زائران سرمايه گذاري نكرده است.
شركت «توسعه عمران و اميد زائر» قرار است چه اقداماتي را انجام دهد و آيا سود آوري قطعي و بدون ريسك براي سرمايه گذاران محسوب مي‌شود؟
اوحدي: «شركت توسعه و عمران اميد زائر» ثبت شد و دنبال اين هستيم كه اين شركت منابع بسيار وسيعي كه در كشور وجود دارد را در حوزه توسعه زيرساخت‌هاي خدماتي زائران مديريت كند.
بعد از ثبت شركت اميد زائر با سرمايه گذاراني كه علاقه داشتند در اين پروژه سرمايه گذاري كنند جلسه گذاشتيم و تعدادي از بانك‌ها آمادگي كامل خود را براي فعاليت و سرمايه گذاري اعلام كردند.
استقبال به اندازه‌اي بود كه در آن جلسه ما با مشكل مواجه شديم كه چگونه سهام اين شركت را بين بانك‌ها توزيع كنيم. ما بايد ريل گذاري كنيم و بستر را مشخص كنيم كه فعالان بخش خصوصي بيايد و فعاليت كنند.
محدوده فعاليت اين شركت كجا است؟
اوحدي: اين شركت فعلا در كشور عراق، در داخل كشور و براي امكانات خدمات رفاهي بين راهي‌ها قرار است فعاليت داشته باشند.
امسال به روايتي در موسم اربعين ۷۰۰ هزار نفر به عراق رفتند و آمار كنسولگري عراق مي‌گويد يك ميليون و ۴۰۰ هزار زائر ايراني در موسم اربعين به عراق سفر كردند و قطعا در سال آينده بيش از ۲ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر به كربلا سفر مي‌كنند و اين در حالي است كه ما امكاناتي در مرزها نداريم.
رستوراني كه غذاي زائر را بدهد و حتي سرويس بهداشتي هم براي زائران در مرزها وجود ندارد و جزء برنامه‌هاي ما اين است كه اين شركت هتلي را در شأن زائران در شلمچه، هتلي در مرز مهران و دو زائر سرا هم در مرز چزابه احداث كند.
اين پروژه‌ها چه زماني آغاز و كي به بهره برداري مي‌رسند؟
اوحدي: امروز كلنگ احداث دو زائر سرا در شلمچه زده شد و مطمئن باشيد كه دو زائر سراي ما تا اربعين به بهره برداري ميرسد ريل گذاري‌ها بايد انجام شود و بقيه لوكوموتيو را به حركت در مي‌آورند، در سال يك ميليون نفر به عتبات عاليات مي‌روند اما هتل‌هاي ديگر را اجاره مي‌كنند و اگر اين كار اقتصادي نبود عراقي‌ها و تركيه در اين زمينه ورود پيدا نمي‌كردند.
در اين چند سال متأسفانه فرصت‌ها را از دست داديم هم اكنون سه قطعه زمين با همكاري ستاد بازسازي عتبات عاليات معرفي شده است قراردادهاي يك قطعه زمين در كربلا بسته شده است و برنامه ريزي ما اين است كه براي اينكه سرعت پروژه‌ها سريعتر باشد هتل‌هايي در سطح ميدل كلاس احداث كنيم كه رفاه زائر را نيز در نظر بگيرد.
هم اكنون چه تعداد اتاق براي اسكان زائران در نجف، كربلا و كاظمين نياز داريم؟
اوحدي: اگر بخواهيم به عدد ۳ ميليون نفر برسيم الان حداقل ۴ هزار اتاق در كربلا، ۴ هزار اتاق در نجف و ۴ هزار اتاق در كاظمين كمبود داريم با كنسرسيومي كه تشكيل مي‌شود قرار داد مي‌بنديم كه كل اتاق‌ها در طول سال در اجاره ما باشد.
شركت «توسعه عمران و اميد زائر» با چه سرمايه اي به ثبت رسيده است؟
اوحدي: اين شركت تأسيس شد و با استقبال بسيار عالي خارج از تصور ما مواجه شد، شركت «توسعه عمران و اميد زائر» با سرمايه ۱۰۰۰ ميليارد ريال ثبت شده است كه در حوزه صنعت هتلداري در كشور چنين شركتي با اين قدرت بعد از انقلاب وجود نداشته است.
هيچ سرمايه گذاري در كشور وجود ندارد كه بدون ريسك، دو ساله سرمايه بازگشت داشته باشد ولي در اين جا هيچ ريسكي وجود ندارد و يكي از سياست‌هاي جدي ما در سال ۹۲ ثبت شركت بود و قطعاً دو زائر سراي ما در مرز چزابه براي اربعين سال جاري احداث خواهد شد.
سرمايه گذاران خارجي نيز در اين شركت وجود دارد؟
اوحدي: بله، البته اعتقاد من اين است كه باب جديدي در حوزه حج و زيارت و گردشگري باز شده است و ما بايد به اين باور برسيم كه بايد به داشته‌هاي خود اعتماد كنيم يكي از مباحثي كه مقام معظم رهبري در فرمايشات خود به آن اشاره كردند اين بود كه داشته‌هاي خود را باور كنيم و شرايط تحقق انها را فراهم كنيم.
سرمايه‌گذاراي كويتي هم اعلام آمادگي كردند و چون پروژه پروژه بزرگي است، اگر بخواهيم به ۴ هزار اتاق برسيم يعني حداقل ۱۰ هتل در كربلا و ۸ هتل در نجف بايد احداث شود كه اين اتفاق تا كنون در صنعت گردشگري رخ نداده است، البته اين شركت كويتي قبل از اين هم در شهرهايي مانند مشهد و اهواز پروژه‌هايي را اجرا كرده‌است درست است آنها براي سرمايه گذاري ورود پيدا كرده اند اما بازهم مديريت با مجموعه ايراني است و آنها سهامدار مي‌شوند.
اميدوار هستيم در سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملي و مديريت جهادي» اقدامات خوبي را در دو زمينه فرهنگ و اقتصاد در حوزه حج و زيارت شاهد باشيم.