ارسال گلاب ناب ایرانی برای شتشویی کعبه به عربستان
بسیار شنیده‌ایم که گلاب شستشوی خانه خدا را از قمصر کاشان می‌برند اما درباره سازنده آن، شیوه ساخت و نگاهی که سازنده به توفیق مستمر در تهیه گلاب شستشوی خانه خدا دارد کمتر پرداخته شده است. دانستن درباره حالات این فرد جذاب به نظر می‌رسد اما او از بیانش پرهیز می‌کند و فقط می‌گوید که گویا دست غیبی پشت کار است.
به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع رساني حج به سرزمين وحي، خانه خدا هر ساله همزمان با آغاز ماه مبارك شعبان در عربستان، طي مراسم خاصي با گلاب ناب قمصر كاشان شسته مي‌شود.
شستشوي خانه خدا از سنت‌هاي حسنه‌اي است كه دو بار در سال صورت مي‌گيرد؛ يك بار در آغاز ماه شعبان و بار ديگر در ماه ذيحجه. در اين مراسم باشكوه و معنوي، خانه خدا پس از نماز صبح با گلاب ناب ايراني و آب زمزم شستشو داده مي‌شود.
در اين مراسم، داخل خانه خدا با آب زمزم و گلاب كاشان و همچنين با انواع بخورها و بهترين خوشبوكننده‌ها شسته شده و ديوارهاي داخلي آن با انواع پارچه‌هاي معطر پاكيزه مي‌شوند.
زمين خانه خدا نيز كه با سنگ مرمر مفروش است، با پارچه‌هاي سفيد معطر با بهترين عطرها، گلاب كاشان، عود و مشك شسته و خشك شده و همچنين حجرالاسود نيز با پارچه‌اي سفيد و با تركيبي از گلاب و آب زمزم شستشو و معطر مي‌شود.
همزمان با اول ماه مبارك شعبان با حجت‌الاسلام سيد علي موسويان، نماينده بعثه مقام معظم رهبري در كاشان كه هر ساله همراه با فرزند طلبه‌اش، گلاب ويژه شسشتوي خانه خدا را در منزلش در قمصر كاشان تهيه مي‌كند به گفتگو نشستيم كه مشروح آن در ادامه آمده است.
حاج آقا موسويان؛ با تشكر از وقتي كه در اختيارمان قرار داديد. در آغاز گفتگو عنايت بفرماييد، فلسفه و سابقه تاريخي شستشوي خانه خدا چيست؟
سيد علي موسويان: پيامبر اكرم (ص) وقتي بت‌ها را از كعبه بيرون ريختند، خودشان گفتند كه آب زمزم بياورند؛ سپس مقداري عطر داخل آب ريختند و خود پيامبر (ص) كعبه را با آن شستند. اين سنت شد كه هرگاه كعبه باز مي‌شود، داخل آن را با آبي كه عطر داشته باشد بشويند. بنابراين شستشوي داخل خانه خدا، سنت پيامبر است.
- زمان و چگونگي آغاز راهي كه حضرتعالي مفتخر به تهيه گلاب براي شستشوي خانه خدا شديد را تشريح كنيد.
از سال ۷۲ تهيه گلاب براي شستشوي خانه خدا را آغاز كردم. آيت‌الله ري شهري استاد بنده بودند لذا از ايشان تقاضا كردم كه گلابي كه ما تهيه كنيم و براي شستشوي خانه خدا به اداره حرمين شريفين عرضه دارند كه ايشان هم قبول كردند و گفتند «بياوريد؛ ببينيم چه مي‌شود.» سال‌هاي اول گلاب را تحويل دادم.
دوستان در بعثه مقام معظم رهبري با اداره حرمين شريفين ارتباط برقرار نمودند و توانستند گلابي كه در قمصر كاشان توسط بنده تهيه مي‌شد را براي شستشوي خانه خدا بكار بندند. البته در چند سال اول كه گلاب ما استفاده مي‌شد شخص بنده حضور نداشتم اما بعدها به اين صورت شد كه خودم نيز دنبال اين گلاب آمده و طي ملاقات رسمي، گلاب را به اداره حرمين شريفين تحويل مي‌دهم.
- اولين باري كه طي يك ملاقات رسمي گلاب را به اداره حرمين شريفين تحويل داديد چه سالي بود و با كدام مقام سعودي ديدار كرديد؟
سال ۷۶ بود كه با دكتر صالح الحسيني مسئول شئون حرمين شريفين ملاقات رسمي انجام داديم.
- سالانه چند ليتر گلاب ناب كاشان براي شستشوي خانه خدا توليد مي‌كنيد؟
سالانه ۸۰ ليتر گلاب براي شستشوي خانه خدا به مسئول شئون حرمين شريفين تحويل مي‌دهيم. خانه خدا در سال طي دو فرصت اول شعبان و ديگري در شب دهم ماه ذي‌الحجه شستشو مي‌شود كه در هر بار ۴۰ ليتر از اين گلاب مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
- فقط از گلاب قمصر كاشان براي شستشوي خانه خدا استفاده مي‌شود يا از گلاب توليد شده توسط كشورهاي ديگر هم استفاده بعمل مي‌آيد؟
علي‌رغم اينكه از كشورهاي مختلف به عربستان پيشنهاد مي‌شود كه گلاب براي شستشوي خانه خدا عرضه دارند اما به اقرار خود مقامات عربستان، پيشنهاد كسي را قبول نكرده‌اند و فقط همين گلابي كه در قمصر كاشان تهيه مي‌شود را قبول مي‌كنند و بس. حتي اين موضوع را تصويب هم كرده‌اند.
- انگيزه‌تان از تهيه گلاب براي شستشوي خانه خدا چه بود؟
خوب اهل قمصر كاشان هستم و از همان اوان كودكي و بچگي مي‌دانستم كه شستشوي خانه خدا انجام مي‌شود اما چگونه و چطور را نه! پدرم راهنماي كاروان حجاج بود و روش تهيه گلاب ناب را يادمان داده است. آبا و اجدادمان روش ويژه گرفتن گلاب را مي‌دانستند و به ما هم ياد دادند. تا اينكه به اين فكر افتاديم كه يك كانال صحيح ايجاد كنيم و با مقررات ويژه‌اي گلاب شستشوي خانه خدا را تهيه كنيم تا حداقل بدانيم كه از مال پاك است و كانال صحيحي را طي مي‌كند تا به خانه خدا برسد.
- بسيار شنيده‌ايم افرادي كه توفيق تشرف بسيار به سرزمين وحي، اين سرزمين نوراني را پيدا مي‌كنند؛ وضعيت ديگري در آنها ايجاد مي‌شود. حالت معنوي و نگاهي كه به توفيق تهيه گلاب شستشوي خانه خدا داريد چيست؟
اين احساس را دارم كه دست غيبي پشت كار است چون همه امور تهيه اين گلاب را دارم مي‌بينم. هر كسي كه مانع شده، تا كنون نتوانسته عملاً مانع ايجاد كند. حتي از خود سعودي‌ها هم نتوانستند مانع ايجاد كنند. خودشان به اقرار خود مي‌گويند فقط اين گلاب ناب كاشان را مي‌پذيريم.
- مراحل تهيه گلاب نابي كه براي شستشوي خانه خدا به دستان شما ساخته مي‌شود را تشريح مي‌فرماييد؟
خودم و پسرم «سيد اميرحسن» كه طلبه است اين كار را در منزل خودمان در قمصر انجام مي‌دهيم. گل‌هاي‌مان را جمع مي‌كنيم تا اين گل در مراحل مختلف، دو آتشه و گاهي سه آتشه مي‌شود و ويژگي خودش را هم دارد. همچنين با طرز خاصي اين گلابگيري انجام مي‌شود كه در منطقه هم مثل و مشابهي ندارد.
براي استحصال گلاب سعي مي‌كنيم ۴۰ كيلو گل به دست بيايد تا بتوانيم فرآوري كنيم. بعد كه فرآوري شد دوباره ۴۰ كيلو گل ديگر مي‌ريزيم. تهيه اين گلاب مباني خاص خود را دارد، كاملا سنتي و با هيزم تهيه مي‌شود و از گاز و نفت هم استفاده نمي‌كنيم. به طور كلي اين گلاب به نحوي تهيه مي‌شود كه تقريبا نمي‌تواند مشابهي داشته باشد.
- مدت زماني كه هر مرحله فرآوري نياز دارد چند ساعت است؟
مدت زماني كه در هر مرحله فرآوري استفاده مي‌شود حدود ۱۲ ساعت است.
- جزئيات نحوه شستشوي خانه خدا و كيفيت حضور سران كشورها در اين مراسم چگونه است؟
۴۰ ليتر گلاب را با آب زمزم مخلوط مي‌كنند و آن موقع شستشو شروع مي‌شود و ۱۰ تا ۲۰ دقيقه به طول مي‌انجامد. سران همه كشورهاي اسلامي هم دعوت مي‌شوند. البته در شستشو خيلي به سران و نمايندگان كشورها كاري ندارند و بيشتر خودشان مي‌شويند و سران براي نماز خواندن و تبرك جستن به داخل خانه خدا مي‌روند.
هر ساله از جمهوري اسلامي ايران هم ۵ نفر در اين مراسم شركت مي‌كنند. هيات‌هاي هر كدام از كشورها طبق زماني كه براي هر هيات تعيين شده است جهت خواندن نماز وارد خانه كعبه مي‌شوند. در خانه كعبه مستحب است كه به چهار طرف نماز خوانده شود.
- با توجه به اينكه هر ساله وارد خانه خدا مي‌شويد، فضاي داخل خانه كعبه چه المان‌هايي دارد؟
سه ستون و يك صندوق سنگي در داخل خانه خدا قرار دارد. بخشي از گلاب و وسايل نظافت را در داخل اين صندوق سنگي نگاه مي‌دارند كه البته سابق بر اين صندوقي چوبي بوده است. همچنين قبلا سنگ قرمزي وسط خانه كعبه بود كه به احتمال زياد محل ولادت حضرت علي عليه‌السلام نيز در همان نقطه در وسط كعبه بوده است. البته الآن آن سنگ قرمز رنگ را پشت حجرالاسود قرار داده‌اند.
عكس:كمال الدين شاهرخ