نکاتی درباره خانه حضرت خدیجه (س)
زکی یمانی در کتابی می نویسد: «احدی از علمای اوائل دوره اسلامی زیارت اماکن تاریخی در مکه و آثاری که پیامبر(ص) منسوب است از جمله خانه حضرت خدیجه را انکار نکرده است، قاضی عیاض می گوید شایسته است تا جاهایی که با وحی و نزول قرآن آباد شده، عرصه شان وسعت یابد و زمین و دیوارشان بوسیده شود.»
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حجت‌الاسلام رسول جعفريان در مطلبي درباره خانه حضرت خديجه مي نويسد: «احمد زكي يماني، وزير نفت اسبق عربستان سعودي كتابي درباره خانه حضرت خديجه (س) نگاشته است. كتابي درباره خانه اي كه حضرت خديجه در آن اسلام آورد و همانجا وحي بر رسول (ص) فرمود آمد و فاطمه بدنيا آمد و حضرتش از آنجا به معراج رفت.اين اثر با عنوان «دارالسيدۀ خديجه بنت خويلد في مكۀ المكرمه» كتاب بسيار با ارزشي است؛ اثري منحصر به فرد درباره محل خانه حضرت خديجه.»
استاد تاريخ اسلام درباره موقعيت جغرافيايي خانه پيامبر(ص) و اصحاب در صدر اسلام توضيح مي دهد: «محيط بيرون مسعي، جايي برابر مروه، تا عمق تونل امام علي (ع) محلي است كه به شعب ابي طالب ناميده مي شده و تاكنون نيز مي شود. در اينجا خانه هاي هاشميان بود، از جمله خانه اي كه در آن رسول بدنيا آمد، همين جا واقع شده است. خانه ابوطالب و خانه هاي فراوان ديگري از عباس و جز او در اينجا بوده كه همگي در گذر زمان تخريب شده است. از اين خانه ها، تنها جاي تولد رسول خدا (ص) بنايي در حدود ۵۰ سال قبل به عنوان كتابخانه ساخته شد كه مانده است
درست ميان اين بنا و ديوار مسعي، در نزديكي مروه، خانه حضرت خديجه بوده و بنايي داشته و زماني زيارتگاه حاجيان بوده است. اين بنا كه تا اين اواخر يعني قبل از توسعه اين نواحي در اوائل عهد فهد برجاي بوده، البته بناي تازه اي به عنوان دارتحفيظ القرآن، به طور كامل تخريب شده است. همان زمان، يعني سال ۱۴۱۰ ق بناهاي زيرين آن مكشوف شده و با ماسه پر شده و روي آن راهروي عمومي كه همان شيب تند انتهاي بازار معروف به ابوسفيان در ورود به محوطه بيرون مسعي است، ساخته شده است.»
جعفريان درباره اين كتاب در ادامه مي گويد: «كتابي سال گذشته ۲۰۱۳ / ۱۴۳۴ منتشر شده است كه ۴۲ تصوير، ۲۶ شكل و رسم و ۳ نقشه در اين كتاب آمده كه آن را نفيس تر كرده است. از ۱۴۳ تا ۱۶۷ فهرست راهنماست كه آن هم بسيار سودمند تهيه شده است. تقريبا صفحه اي نيست كه با عكس يا نقشه و رسمي همراه با توضيحات عرضه نشده باشد.»
به گفته استاد تاريخ دانشگاه تهران، در بخش هايي از اين كتاب آمده است: «حضرت خديجه دو خانه داشته است. يكي كه پيش از ازدواج با رسول (ص) بوده و در محله بني اسد بن عبدالعزيز قرار داشته و در سكه حزاميه واقع بوده است؛ و خانه دوم كه موضوع بحث اين كتاب است و در محله عبدشمس در منطقه شمال شرقي مسجد الحرام در جنوب غربي محله بني هاشم بوده است. اين تحقيق نشان مي دهد كه اين خانه كه در زقاق الحجر يا عطارين قرار داشته همان جايي بوده كه رسول (ص) با خديجه زندگي مي كرده اند و فرزندانشان هم همانجا بدنيا آمده بودند. اين خانه از روزگار معاويه به اين سوي مسجد بوده تا آن كه در اواسط قرن چهاردهم هجري زير خاك مي رود.
در طول قرون تغييراتي در اين بنا رخ داده است، از زماني كه به دستور معاويه مسجد شده تا تغييرات داخلي و زماني كه نام هاي مختلف به آن زقاق يا كوچه داده شده است.
از پس از قرن نهم، اسامي خاصي براي برخي از اتاق هاي خانه داده شده است. از جمله به حجره قبۀ الوحي، حجره سيده خديجه ناميده شده است. چنان كه بر محلي كه مختبأ بوده عنوان قبۀ الوحي يا مصلاي رسول داده شده است. البته حجره مولد فاطمه (س) همان نام خود را حفظ كرده و البته در سمت جنوب و شمال غرب اين حجره توسعه پيدا كرده است.
اين خانه از روزگار معاويه تا زمان ملك عبدالعزيز موقوفه بوده و اين تا عهد شيخ عباس قطان شهردار مكه ادامه داشت و وي در آنجا بنايي به عنوان مركز حفظ قرآن ساخته است. در طول قرون امرا و خلفا و سلاطين به اين خانه توجه داشته و همواره در ترميم و تجديد آن تلاش داشته اند. گاهي اين اين اقدامات توسط شيوخ حرم به نيابت از سلاطين انجام مي شده است.
احدي از علماي اوائل دوره اسلامي زيارت اماكن تاريخي در مكه مكرمه را انكار نكرده است، آثاري كه به رسول الله (ص) انتساب دارد. از آن جمله همين خانه حضرت خديجه است.
از جمله اين سخن قاضي عياض كه نوشته است: شايسته است تا جاهايي كه با وحي و نزول قرآن آباد شده و جبرئيل و ميكائيل به آنجا رفت و آمد دارند .... عرصه شان وسعت يابد و زمين و ديوارشان بوسيده شود.»