گفتوگوی تفصیلی با معاون فرهنگی بعثه
اظهار رضایت مردم از روحانیون کاروانها
حجتالاسلام مظلومی میگوید:میزان رضایت مردم از جلسات و روحانیون کاروانها در سالهای اخیر حدود ۹۶ درصد بوده است. این در شرایطی است که سایر ابزارها و محصولات اطلاعرسانیکننده افزایش چشمگیری یافتهاند، اما اعتماد زائران به جلسات روحانی کاروانها در سطح بسیار بالا و قابلتوجهی است.
به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع رساني حج از مدينه منوره، حجتالسلاموالمسلين سيدجواد مظلومي از ابتداي سال ۸۹ در مسووليت معاونت فرهنگي مشغول فعاليت است؛ دانشآموخته دكتراي فلسفه تطبيقي دانشگاه قم كه اكنون در آستانه پنجاه سالگي قرار دارد.
با او در دفتر كارش در طبقه اول قصرالدخيل مدينه به گفتوگو نشستيم؛ جايي كه محل رفت و آمد روحانيون كاروانهاست و روزهاي پُركاري را سپري ميكند. اين گفتوگو در دو قسمت ارائه ميشود؛ قسمت اول را با هم ميخوانيم:
محور گفتوگوي ما بررسي عملكرد معاونت فرهنگي در حج ۹۳ است؛ به نظر شما مهمترين فعاليتهاي اين معاونت چه بوده است؟
عمده فعاليتهاي معاونت فرهنگي ارائه خدمات فرهنگي به زائران محترم است. بخشي از فعاليتهاي ما در سالهاي قبل هم جريان داشته، مانند فعاليتهاي درون كاروانها، نظير روحانيون، معينها و معينهها و برخي موارد براي نخستينبار در حج امسال اتفاق افتاده است. بدين ترتيب كه ۴۷۵ روحاني، ۱۳۴ معين و ۱۶۲ معينه در حج امسال مشغول خدمترساني فرهنگي به زوار هستند.
چه كاروانهايي معين يا معينه دارند؟
معين يا معينه به تناسب اعضاي كاروان انتخاب ميشوند؛ در سالهاي قبل كاروانهايي وجود داشتند كه هم روحاني، هم معين و هم معينه داشتند اما امسال در كاروانهايي كه اعضايشان بالاتر از ۱۳۵ نفر است، اگر تعداد بانوان بيش از نيمي از اعضاي كاروان باشد معينه و در غير اين صورت يك معين تخصيص مييابد. يك بخش از فعاليتهاي فرهنگي بر عهده اين خادمان فرهنگي، در درون كاروانهاست. بخش ديگر به شكل ستادي برگزار ميشود كه عبارتست از تامين محصولات فرهنگي و ارائه آن، مانند وصال دوست يا شوق وصال.
اين نشريات پيش از سفر ارسال و توزيع ميشوند؟
بله، در ايران توليد و توزيع ميشوند. برخي لوحهاي فشرده، كتابچهها و... كه براي بخشي از زائران در جلسات كاروانها توزيع ميشود. امسال به نسبت سالهاي گذشته، زمان توزيعمان بهتر شده بود اما لازم است براي اين رسيدن به زمان بهينه، تلاش بيشتري صورت گيرد.
همه اين محصولات جديد هستند؟
بخشي از آنها جديد و برخي ديگر تجديد چاپ آثار قبلياند كه البته بضعا همراه با تجديدنظرها و اصلاحاتي هم هستند كه در برخي موارد ممكن است اين بازنگري بنيادين و اساسي است. مثلا كتابچه ربنا كه مجموعهاي از ادعيه قرآني است، امسال كلا براي نخستينبار منتشر شده.
بخش زيادي از اين محصولات مورد استفاده افرادي قرار ميگيرد كه از سطح دانشي متوسط به بالايي برخوردار هستند؛ براي ديگر گروهها چه برنامهريزيهايي صورت گرفته است؟
گروه دومي كه ممكن است تسلطي به رايانه يا ابزارهاي مشابه نداشته باشند، معمولا از همراهي فرد ديگري برخوردارند كه به آنها در فرآيند فراگيري محتواهاي مورد نظر، كمك ميكند. كار ديگر اين است كه تلاش كردهايم متناسب با سطوح مختلف افراد آثار را توليد كنيم، اما طبيعي است كه مثلا براي افراد بيسواد اثر مكتوب نميتوان منتشر كرد يا از لوحفشرده، ابزار مجازي سادهتري سراغ نداريم كه بتوان آموزشها را با آن منتقل كرد.
از كارهاي گرافيكي و تصويرسازي تا چه ميزان استفاده كرد؟
در حد محدود اينكار انجام شده، مثلا در كارتهاي آموزشي تلبيه و طواف اين موضوع مورد توجه بوده است.
آيا ميتواند چنين كارهايي در رديف توليد قرار بگيرد؟
آنها كه امكان استفاده از محصولات موجود را ندارند، روي جلسات كارواني متمركز ميشوند و ميزان رضايت مردم از جلسات و روحانيون كاروانها در سالهاي اخير حدود ۹۶ درصد بوده است. اين در شرايطي است كه ساير ابزارها و محصولات اطلاعرسانيكننده افزايش چشمگيري يافتهاند، اما اعتماد زائران به جلسات روحاني كاروانها در سطح بسيار بالا و قابلتوجهي است.
حدود و ثغور محتواهاي ارائهشده در جلسات كاروانها توسط معاونت فرهنگي تعيين ميشود؟
كتابي از سوي معاونت درباره زمانبندي، محتوا، منابع، گوينده و... مطالب عرضهشده به زائران تهيه شده كه البته مختص روحانيون يا معينهها هم نيست و برنامه هيات پزشكي و مدير كاروان هم در آن گنجانده شده است. مانند سرفصلهاي دانشگاهي كه با زمانبندي دقيق مشخص ميكند كه همه مراحل ارائه بحث را تدوين كرده است.
در بخش فعاليتهاي آموزشي غير از كاروانها، چه اقدامات ديگري انجام ميشود؟
مواردي مانند همايشهاي متمركز حجاج استانها كه در آنها آموزشهاي ميداني ارائه ميشود يا همايشهاي اختصاصي بانوان كه در دو سال اخير آغاز شدهاند از جمله ديگر فعاليتهاي آموزشي معاونت فرهنگي است. موضوع آموزشهاي مجازي هم با جديت پيگيري شده است كه در آنها كلاسهاي مجازي آموزشي هم وجود دارد. اين آموزشها علاوه بر اينموارد دربرگيرنده تالارهاي گفتوگو و پرسش و پاسخ نيز هست كه الحمدالله به زبانهاي عربي، انگليسي و آذري نيز محتواهاي مورد نظر ارائه ميشود. انتشار ۲۳ بروشور آموزشي بهجهت معرفي اماكن يا موضوعات مهم در تمتع امسال هم از ديگر اقداماتي بوده كه براي نخستينبار انجام شده است.
آيا انتشار كتابي مانند يك كتاب جامع و راهنما در دستور قرار ندارد تا زائران بتوانند از يك منبع مشترك استفاده كنند؟
رسيدن به منبع مشترك با دشواريهايي مواجه است؛ اول اينكه سطوح دانشي زائران با يكديگر متفاوت است و نميشود براي همه آنها يك محصول توليد كرد. نكته دوم اين است كه گرايشها و علاقهمنديهاي آنان با يكديگر متفاوت است و به لحاظ عمق و حجم، مطالب ميبايست متفاوت باشند. و مساله مهمتر اين است كه يك محصول جامع بهصورت يك كتاب درخواهد آمد كه حمل و نقل آن دشوار بوده و ممكن است در مبادي ورودي كشور ميزبان، واردكردن آن با مشكلاتي همراه باشد.
يك موضوع مهم ديگر اين است كه همانگونه كه در عمره فردي بهعنوان مسوول فرهنگي هتلها فعاليت ميكند، ظاهرا امسال طرح مشابهي در مورد تمتع نيز اجاره شده است.
در حج امسال براي نخستينبار از معاونين مجموعهها بهعنوان مسوولان فرهنگي امكان استقرار زائران ايراني استفاده شده است؛ اين افراد پيش از اين مصاحبهشده و در يك دوره آموزشي سه روزه در مشهدمقدس هم شركت كردهاند تا با فعاليتها بهطور كامل آشنا شوند. آنها جلسات شوراي فرهنگي مجموعهها را برگزار و فعاليتهاي فراكارواني را ساماندهي ميكنند.
آيا برآوردي از نحوه عملكرد آنها داريد؟
البته هنوز در ابتداي موسم حج هستيم، اما در همين مدتها هم خبرهاي رسيده اميدواركننده بود، چرا كه مسوولان فرهنگي در برخي هتلها حتي اقدامات ابتكاري خلاقانهاي انجام دادهاند كه به شدت مورد توجه قرار گرفته است. البته سعي كرديم سطح توقعات را خيلي بالا نبريم، اما از آنجا كه معاونان مجموعهها داراي قدرتبسيجكنندگي امكانات درون هتلها بوده، به نظر ميرسد كه تجربه موفقي خواهد بود.
برنامهاي براي اضافهكردن يك نفر بهعنوان مسوول فرهنگي در آينده وجود دارد؟
دو اولويت اصلي كاستن تعداد عوامل فرهنگي و اجرايي در حج تمتع و افزايش تعداد زائران و از سوي ديگر انجام كيفي ماموريتها و وظايف است، بنابراين فعلا افزايش نيرو در دستور كار نيست، مگر آنكه شرايط تازهاي بهوجود بيايد.
در زمينه ويژگيهاي حج امسال ديگر، موارد ديگري هم هست؟
بله. طرح مودت كه ويژه زائران نخبه اجرايي شد. در اين طرح تلاش شده تا براي اين افراد برنامهريزي مستقلي صورت بگيرد.
مگر آنها مانند عمره داراي كاروان خاص نيستند؟
خير. در هر كارواني ممكن است يك يا چند فرد نخبه نيز حضور داشته باشند و به همين منظور چهار جلسه آموزشي مجزا براي اين افراد درنظر گرفته شد.
محتواي اين جلسات چه بود؟
مباحث معارفي، اعتقادي و مهمتر از همه ارتباطي. چرا كه اين زائران معمولا درصدد ارتباطگيري با زوار ديگر كشورها هستند و لازم است كه در اين زمينه مهارتهايي را بياموزند.
با تشكر از شما براي شركت در اين گفتوگو.