شرایط ما را به سمت ایجاد آشپزخانه مرکزی بُرد

چرا در بحث مسكن، به سمت خريد يا مشاركت در ساخت نرفتيد؟ مشاركت و ساخت در مكه و مدينه، طبق قوانين كشور ميزبان مجاز نيست.
پس تجربه دارهادي چگونه شكل گرفت؟ شكل دارهادي بدين صورت است كه ما پيشنهاد ساخت را داديم و بهره‌برداري آن‌را براي چندين سال اجاره كرديم. قصرالدخيل هم بدين نحو ساخته شده است.
برخي كشورها در اينجا داراي بعثه‌هاي ثابت هستند، آن‌ها از چه شرايطي برخوردارند؟ آن‌ها هم مثل ما هستند، البته در مورد افغاني‌ها، پاكستاني‌ها، بنگلادشي‌ها و… هم كه شما در مغازه‌ها و جاهاي ديگر مي‌بينيد، ذكر اين نكته ضروري است كه عربستان به آن‌ها مجوز كار داده و به ما نداده است. اگر مجوز اشتغال بدهند، شرايط تفاوت خواهد كرد. مثلا ما بسيار تلاش كرديم تا راننده‌ها را از عرب‌زبان‌هاي خوزستان بياوريم و موافقت‌هاي اوليه را هم گرفتيم، اما بعدا مخالفت كردند.
در مورد تغذيه مدير كاروان‌ها، مجموعه‌اي از وسايل در اختيار داشتند كه بخشي از آن در ايران خريداري مي‌شد و بخشي در عربستان. اين وسايل در پايان موسم حج در همان منزلي كه اجاره شده بود، باقي مي‌ماند. اولا هزينه اجاره اين اتاق تا سال آينده بر عهده ما بود، ثانيا ممكن بود مديركاروان به هر دليلي در سال بعد حضور نمي‌يافت.
يك بحران گسترده انبارداري به‌وجود آمد. و اين مساله تبديل شده بود به يك دغدغه دائمي براي ما. ناگزير در اين زمينه آسيب‌شناسي‌هاي مختلفي صورت گرفت و ما به اين نتيجه رسيديم كه بايد در اين‌جا انبار اجاره كنيم؛ يك انبار در مكه و يكي در مدينه و به همه مديران كاراون گفتيم كه وسايل‌تان را در اين انبارها بگذاريد. اما مساله به‌طور كامل حل نشد، چرا كه موضوع وسايل آشپزخانه و بحث تغذيه هنوز وجود داشت. راه‌حل ما هم اين بود كه به صاحبان منازل و املاك گفتيم كه مي‌بايد وسايل مربوط به آشپزي و توزيع غذا را براي زوار فراهم كنند؛ دو سال هم اجرايي كردن اين موضوع به طول انجاميد، اما نهايتا در اين مرحله حل شد. چرا كه در يك مرحله ديگر كل اموال موجود در انبار را هم از مديران كاروان‌ها خريداري كرديم.
مالكين مقاومتي نداشتند؟ بعد از مصر يا اندونزي، ايران بزرگ‌ترين كشور حاضر در تمتع بود و تعداد بسيار زيادي منزل اجاره مي‌كرد؛ مالكين مجبور به همراهي بودند، ضمن آن كه در بيش‌تر موارد هم بناي به همكاري بود.
پس بدين‌نحو بحث آشپزخانه حل شد. نه هنوز. اين فقط مربوط به وسايل بود. اين‌جا مساله آشپزخانه هم جدي شد، چرا كه در اكثر اين منازل، آشپزخانه در شرايط استاندارد قرار نداشت و هم امكان آتش‌سوزي جدي بود و هم وضعيت كار در اين مكان‌ها سخت و طاقت‌فرسا. سعودي‌ها در اين مرحله خيلي حساس نبودند. براي خريد هم بخشي از اقلام در ايران خريداري مي‌شد و برخي در عربستان. در ايران پول را به‌طور مستقيم پرداخت مي‌كرديم و در عربستان، ناظري روي اين‌كار نظارت مي‌كرد و از آن طريق پول پرداخت مي‌شد. بعدها اين موضوع هم دچار تغييراتي شد، افراد خبره بيروني از خارج سازمان به بازارهاي ميوه عربستان مي‌رفتند و اقلام مورد نياز را يك‌جا خريد و در اختيار كاروان‌ها قرار مي‌دادند. بدين‌نحو هم كيفيت محصولات افزايش يافت و هم صرفه‌جويي ارزي قابل توجهي صورت گرفت. و اما آشپزخانه متمركز.
اول در مكه به راه افتاد يا مدينه؟ مدينه. دفاع‌مدني عربستان ابتدا درباره خانه‌ها تذاكراتي داشت، اما بعد بحث استقرار در منطقه مركزي و نزديك حرم‌نبوي به‌وجود آمد و مي‌خواستيم به جهت سهولت دسترسي و آسايش زائران حتما در آن محدوده حضور داشته باشيم و آن‌ها در آن محدوده اصلا اجازه فعاليت به آشپزخانه‌هاي ما را نمي‌دادند. ما هم به فكر راه‌حل جايگزين افتاديم و به سمت تاسيس آشپزخانه متمركز رفتيم. البته در ابتدا به مديران كاروان گفته شد كه صبحانه را بايد آن‌ها تهيه كنند و ناهار و شام در آشپزخانه متمركز تهيه مي‌شد.
همين آشپزخانه الدخيل كه در راه شجره قرار دارد؟ بله. البته نه اين ساختمان مجهز فعلي. به هرحال دخيل از پيش‌نهاد ما استقبال كرد و اين‌كار در آن‌جا انجام شد. و تا اكنون هم پيش رفت بسيار خوبي در اين‌كار به‌وجود آمده و به لحاظ ارزي هم صرفه‌جويي‌هاي فراواني را ايجاد كرده است.
و پيشنهاد شما براي آينده اين‌گونه فعاليت‌ها چيست؟ در آن شرايط ما ناگزير از تمركزگرايي بوديم تا كيفيت خدمت‌رساني را افزايش دهيم. اما اكنون هتل‌هايي در مجموعه وجود دارد كه داراي آشپزخانه‌هاي بسياري بزرگي هستند و خود عربستان اين موضوع را به‌عنوان استاندارد كاري، براي آن‌ها درنظر گرفته است. در اين شرايط كه مي‌توان آشپزي را در محلي نزديك‌تر و تسهيل‌شده‌تر انجام داد، بايد نحوه برنامه‌ريزي و استفاده از امكانات را نيز متناسب با شرايط جديد تغيير داد.