مطابق فتوای رهبری قمه‌زنی مخفیانه هم حرام است حضرت آقا با برهنه ‌شدن در عزاداری‌ها مخالفند

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از KHAMENEI.IR، حجت‌الاسلام والمسلمين محمدحسين فلاح‌زاده، كار‌شناس مسائل فقهي به پرتكرار‌ترين سوالات، مطابق با فتاواي حضرت‌ آيت‌الله‌العظمي خامنه‌اي پاسخ داده‌ است كه در ادامه متن پاسخ‌ به اين سوالات ارائه مي‌شود.
يك عزاداري مورد رضايت اهل‌بيت عليهم‌السلام چه ويژگي‌هايي بايد داشته باشد؟ در جواب بايد عرض كنيم عزاداري دو حيث دارد: يك حيث محتوايي است و مطالبي كه گفته مي‌شود، يك حيث قالب و شيوه عزاداري است. از نظر محتوا آنچه كه گفته مي‌شود نبايد مطالب حرام و خلاف شرع باشد، يعني دروغ نباشد، غلو نباشد، موجب وهن مذهب نباشد، موجب تنقيص مقام اباعبدالله عليه‌السلام و معصومين عليهم‌السلام نباشد و همچنين موجب پايين آمدن مقام خود مومنين و عزاداران هم نباشد؛ يعني از نظر محتوا مطالب مستند باشد، خلاف عقايد مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام نباشد، خلاف مرام اهل‌بيت عليهم‌السلام نباشد. نسبت به شيوه عزاداراي اولا همراه با كار حرام نباشد مثل موسيقي حرام و امثال اينها، و موجب وهن مذهب هم نباشد، يعني كاري نكنند كه سوژه به دست دشمنان بيفتد و با اين شيوه عزاداري كه داريم، آنها عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام و پيروان مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام تبليغ سوء داشته باشند. اجمالا اين را مي‌توانيم ويژگي‌هاي عزاداري مناسب مورد رضايت اهل‌بيت عليهم‌السلام برشماريم.
با توجه به اطعام‌هايي كه در ايام محرم داده مي‌شود و انسان به حلال بودن آنها يقين ندارد، آيا خوردن آنها اشكال دارد؟ لطفا هم از نظر فقهي و هم از نظر اخلاقي پاسخ فرماييد. اگر نذري كسي كه خمس نمي‌دهد را بخوريم چطور؟ در مواردي كه انسان غذايي را كه يقين ندارد به حرام بودنش، مثلا اطعام مي‌كنند عزاداران را يا غذايي آماده كرده اند در اين ايام و براي شما مي‌آورند يا فردي نذري مي‌دهد و شما يقين داريد كه خمس نمي‌دهد، به نظر حضرت آقا خوردن آن غذا، چون يقين به حرام بودن يا مخلوط به حرام بودن آن نداريد، يعني يقين نداريد اين غذا حرام است، يقين نداريد كه متعلق خمس است، خوردنش اشكال ندارد. اما از نظر اخلاقي - چون پرسيدند - بعضي‌ها مي‌گويند اگر پول خمس در آن باشد ممكن است اثر وضعي داشته باشد. اگر بتوانيد احتياط كنيد خوب است؛ به اين معنا كه اگر تبعات سويي ندارد نخوريد، قبول نكنيد، يا اينكه اگر مثلا متعلق خمس است - نه به اين معنا كه حتما متعلق خمس است يعني شبهه داريد - خودتان خمسش را بپردازيد يا اگر موردي هست كه ممكن است از باب شبهه حرام شك داشته باشيد، يعني مثلا مال مردم باشد، به عنوان رد مظالم بپردازيد؛ گرچه واجب نيست. در حكم اولي كه گفتيم شما يقين نداريد غذا از حرام است يا مخلوط به حرام است، خوردنش اشكالي ندارد. بنابراين در مجالس عزا كه شركت مي‌كنيد و طعام براي شما مي‌آورند و امثال اينها، خوردنش اشكال ندارد، از نظر فقهي حرام نيست. اما اگر كسي بخواهد - خلاصه به قول معروف جز اولياي الهي باشد - پرهيز بيشتري داشته باشد احتياط خوب است.
پرسيدند نظر آقا در مورد برهنه شدن در عزاداري چيست؟ اگر فيلمبرداري نشود و زنان نيز نبينند چطور؟ آيا از نظر فقهي، ايشان حرام ميدانند اين كار را؟ در پاسخ به اين سوال بايد عرض كنيم حضرت آقا توصيه فرمودند به برخي از مداحان كه در عزاداري‌ها برهنه نشوند. اما اين به عنوان يك فتواي فقهي نيست كه ما بگوييم حرام است. خب اگر نامحرماني نيستند، اگر مسئله سويي بر آن مترتب نيست، دشمنان سواستفاده نمي‌كنند خب ممكن است بگوييم حرام هم نباشد؛ مثلا يك جمع محدودي هستند فيلمبرداري هم نمي‌كنند، فقط مردان هستند حالا پيراهن را از تن درآوردند و سينه مي‌زنند؛ اما به طور كلي توصيه ايشان اين هست - به عنوان يك توصيه - كه در عزاداري‌هاي مردها برهنه نشوند. چرا؟ چون ممكن است هم در معرض ديد نامحرمان باشند و هم دشمنان باز از اين مسئله سواستفاده كنند براي تبليغ عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام.
پرسيدند اگر شخصي در روضه‌ها به صورتش دست بزند تا جايي كه صورتش زخم شود، حتي كبود شود، آيا اين عمل مشكلي دارد؟ در پاسخ بايد عرض كنيم در حد كبود شدن كه حالا ممكن است با زنجير زدن با سينه زدن بدن كبود شود، اگر ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد به نظر حضرت آقا اشكالي ندارد. اما كارهايي فراتر از اينها كه ممكن است دشمنان سوء استفاده كنند، مثل مجروح كردن خود يا بدن را زخم كردن و قمه زدن يا مثل عبور از روي آتش و امثال اينها كه در بعضي جاها برخي از افراد انجام مي‌دهند، چون به هر حال اينها اعمال مستندي نيست، در عزاداري‌ها نه وارد شده است، نه سيره بر اين بوده است و امروزه هم دشمنان از اينگونه اعمال عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام و پيروان اهل‌بيت عليهم‌السلام سوءاستفاده مي‌كنند، اگر در آن حد باشد بله اشكال دارد. اما اگر در همين حد كه متعارف است سينه ميزنند زنجير مي‌زنند بدنشان ممكن است سرخ شود كبود شود، در حد متعارفش كه ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد، اشكالي ندارد.
آيا هروله كردن در عزاداري اشكال دارد؟ اگر موجب وهن مذهب نباشد، يعني ديگران سواستفاده نكنند عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام، اشكالي ندارد. ولي به طور كلي توصيه اين است كه از اينگونه اعمال در عزاداري ها پرهيز كنند. در پاسخ سوال هايي كه معمولا در مورد شيوه ي عزاداري و برخي از كارهايي كه در عزاداري صورت ميگيرد و اشكال شرعي هم ندارد مثل تعزيه‌خواني و امثال اينها، وقتي سوال شده است، ضمن تاييد آن عزاداري‌هاي متعارف و متعادلي كه از ديرباز بين مومنين مرسوم بوده اضافه فرموده اند:"بهتر آن است كه مجلس ذكر مصيبت برپا كنند".پس معلوم است كه اينگونه كارهاي متعارف مثل هيئت‌هاي عزاداري مثل سينه‌زني و زنجيرزني به طور متعارف اينها اشكالي ندارد و جزء شعائر ديني ما محسوب مي‌شود. اما يك كارهايي كه موجب وهن مذهب است در شان مومن نيست اين كارها را انجام دهد و دشمنان عليه مكتب تشيع از آن سوءاستفاده مي‌كنند ، آن كارها جايز نيست.
در برخي هيئت‌ها به علت استقبال پرشور جوانان و تراكم جمعيت و كمبود جا در حسينيه‌ها، خيابان‌هاي اطراف بسته شده يا تردد در آنها با مشكل مواجه مي‌شود. آيا اين كار اشكال دارد؟ يا اينكه صداي عزاداري خيلي بلند باشد، اگر موجب آزار و اذيت نشود چطور؟ و اگر اشكال دارد، آيا شركت در اين مجالس با علم به اينكه داخل حسينيه نميتوان حضور پيدا كرد اشكال دارد؟ اولا بدانيم كه عزاداري حضرت اباعبدالله حسين عليه‌السلام از افضل قربات است. تاثير بسيار زياد و آثار و بركات بسيار زيادي دارد و همچنان بايد مراسم عزاداري اباعبدالله حسين عليه‌السلام زنده بماند و تاكيد بر آن است. خود سيره مقام معظم رهبري هم بر اين است كه در برخي از ايام سال مجلس عزا برپا مي‌كنند، ذكر مصيبت و نوحه‌خواني انجام مي‌شود در محضر ايشان. اما در برخي از ايام، بيرون آمدن هيئت‌هاي عزاداري و دسته‌ها جزء شعائر ديني است مثل تاسوعا و عاشورا. خب به طور طبيعي برخي از خيابان‌ها بسته مي‌شود برخي از راه‌ها بسته مي‌شود گرچه همان جاها هم اگر بشود مراعات كنند كه بسته نشود بهتر است. اما مثل راهپيمايي روز قدس، راهپيمايي 22 بهمن، تاسوعا، عاشورا و امثال اينها طبيعي است ، اكثر مردم هم در اين مراسم حضور دارند. اما در غير اين مواقع كه شخصي در حسينيه‌اي يا در منزل خودش مجلس عزايي برپا كرده است ولو اينكه عزاداري سيد و سالار شهيدان باشد، نبايد خلاف مقررات نظام باشد يعني بستن راه‌ها، به خاطر مجلس عزاداري شخصي - گرچه عرض كردم حساب تاسوعا و عاشورا جداست و اصلا خروج اين هيئت‌ها و دسته‌ها جز شعائر ديني محسوب مي‌شود و به طور طبيعي خيلي راه‌ها بسته مي‌شود مردم هم مطلع هستندو قالب مردم هم در اين مراسم شركت دارند - اما در غير اين مواقع مومنين بايد مراعات كنند، راه بر مردم بسته نشود و صداي بلندگوها آزاردهنده نباشد و مردم را اذيت نكند، همچنين صداي طبل و امثال اينها و كارهاي ديگري كه جانبي است - مثل ايستگاه‌هاي صلواتي كه برپا مي‌كنند- و خوب هم هست؛ ولي يك جايي باشد كه هم راه مردم بسته نشود، ايجاد مزاحمت نشود و نظافت خيابان ها حفظ بماند. اما پرسيدند آيا شركت در چنين مجلسي اشكال دارد؟ نه، شركت در آن مجلس ولو جا هم نباشد اشكالي ندارد، ولي شما مزاحمت ايجاد نكنيد و راه را نبنديد.
آيا گفتن ذكر حسين عليه‌السلام در سينه‌زني و به اصطلاح شور تند و پشت سر هم، بي احترامي است و اشكال شرعي دارد؟ آيا اين مصداق غناي روضه‌خواني است؟ ظاهرا مصداق غنا نباشد، اما باز يك توصيه‌اي رهبر انقلاب داشتند به برخي از مداحان كه تكرار اين الفاظ ثمره چنداني ندارد و عين عبارت اين بود كه فرمودند "اين مداحي شما، نوحه‌خواني شما بايد حكم يك منبر آموزنده را داشته باشد". يعني قصيده‌هايي را بخوانيد ، مطالبي را داشته باشيد كه مردم بر معرفت‌شان نسبت به ائمه اطهار عليهم‌السلام و تاريخي كه گذشته است، وقايعي كه در عاشورا اتفاق افتاده است اطلاع بيشتري پيدا كنند؛ بايد يك منبر آموزنده باشد. و مي‌فرمودند كه تكرار اين الفاظ ثمره‌اي ندارد. البته نمي‌توانيم به طور كلي بگوييم حرام است؛ نه، حرام نيست و به عنوان يك فتوا نيست. به عنوان يك توصيه كه به جاي تكرار اين الفاظ مطالبي گفته شود كه براي مخاطبين ضمن اينكه عزاداري هست مفيد هم باشد و بر معرفت آنها بيفزايد و چيز ياد بگيرند.
به تازگي يك مغازه‌اي باز كردم و از آنجايي كه در ماه محرم تعداد مشتري‌ها در منطقه ما بيشتر مي‌شود و با اين شرايط من مقداري هم به بازار بدهكارم، مي‌خواستم بدانم اگر تاسوعا و عاشورا مغازه را باز كنم و خريد و فروشي داشته باشم اشكال شرعي دارد؟ مومنين در ايام عزاي معصومين عليهم‌السلام از يكسري كارها پرهيز مي‌كنند: مثلا مجلس شادي ندارند اما اگر عقد خوانده شود اشكالي ندارد. معمولا كارها را تعطيل مي‌كنند كه در اين مراسمي كه جزء شعائر مذهبي شناخته مي‌شود، شركت كنند. اگر مغازه باز كردن شما در آن ايام توهيني باشد به عزاداران يا به عزاداري يا به اباعبدالله حسين عليه‌السلام، بله اين اشكال دارد. اما اگر يك مغازه‌اي است كه چند ساعتي باز مي‌كنيد كه برخي از حوائج مومنين برآورده شود و بعد هم مغازه را مي‌بنديد و هيچ از آن برداشت نشود كه بي‌‌احترامي و توهين به عزاداري و عزاداران يا خداي ناكرده به اباعبدالله حسين عليه‌السلام است، اشكالي ندارد. ولي به طور كلي عرض كرديم معمولا مومنين در يكسري ايام خاص مثل عاشورا، دست از يكسري كارهاي ديگر مي‌كشند و همگي در مراسم عزاي سيد و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله حسين عليه‌السلام شركت ميكنند.
راجع به قمه‌زني نظر حضرت آقا را پرسيدند كه به نظر ايشان چه حكمي دارد؟ آيا مقلدين ساير مراجع هم بايد از اين دستور تبعيت كنند؟ و نكته دوم اينكه آيا مخفيانه بودن يا مخفيانه نبودن آن با هم فرقي دارد؟ خب نظر آقا در مورد قمه‌زني را شايد همه شنيده باشيد كه ايشان اين كار را در وضعيت فعلي حرام مي‌دانند. تعبير ايشان اين بود كه نه سابقه‌اي دارد - اين كار، حالا ممكن است يك سابقه‌اي داشته باشد اما در گذشته‌هاي دور يك چنين كارهايي مثل قمه‌زني سابقه‌اي بين مومنين نداشته است - افزون بر اينكه امروزه از اين عمل عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام و عليه شيعيان سواستفاده مي‌شود. شما اگر مراجعه كنيد به برخي از سايت‌ها و كلمه شيعه را بزنيد، همين تصوير قمه‌زني ديده مي‌شود. فلذا بله اين كار به نظر حضرت آقا حرام است و بايد از اين كار پرهيز شود و فراتر از فتوا، ايشان تعبيرشان اين بوده كه اين عزاداري نيست،بلكه تخريب عزاداري است.بنابراين همه مومنين و مقلدين ساير مراجع با كمال احترام به مراجع معظم تقليد، از اين دستور بايد تبعيت كنند و از اينگونه كارها در عزاداري كه اينها عزاداري نيست، بلكه به ضرر مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام است پرهيز كنند. و فرقي هم بين قمه‌زني مخفيانه يا علني نگذاشتند؛ بنابراين حتي جداگانه هم سوال شده است در مورد اينكه مخفيانه بروند قمه بزنند، فرمودند نه اين كار را هم نبايد بكنند و منع كردند.
لعن برخي از دشمنان اهل‌بيت عليهم‌السلام در مكان‌هاي عمومي يا خصوصي چه حكمي دارد؟ اين هم از جمله سوال‌هايي است كه بارها پاسخش را شايد همه شما از خود حضرت آقا شنيده باشيد و همين اواخر بيشتر تاكيد داشتند. به خاطر اين فتنه‌هايي كه در جهان اسلام پيش آمده است و برادر كشي و مسلمان كشي بين برخي از مسلمانان و ضرري كه براي جهان اسلام دارد و سودش را استكبار جهاني و صهيونيسم بين‌الملل مي‌برد. بارها شنيده ايد كه ايشان فرموده‌اند به مقدسات ساير مذاهب توهين نكنيد و توهين به مقدسات ساير مذاهب را حرام دانسته اند. به علاوه هر عملي كه موجب تفرقه بين مسلمانان شود، ايشان آن را منع كرده اند و حرام دانسته اند. بنابراين مومنين از كارهايي كه به هر حال سودي ندارد، بلكه ضرر دارد و موجب اختلاف بين مسلمان‌ها مي‌شود و موجب برادركشي بين مسلمانان مي‌شود يا موجب وهن مذهب هست يا به نحوي توهين به مقدسات ساير مذاهب اسلامي است انشالله بپرهيزند كه اين عمل جايز نيست. سوالي دومي كه در اينجا مطرح شده اين است كه در اين مجالس مي‌شود شركت كرد يا نه؟ يك وقت هست شما شركت مي‌كنيد آن منبري را يا آن مداح را از اين كار خودش باز مي‌داريد - حالا با تذكر محترمانه كه از اين گفته‌هاي تفرقه‌انگيز بپرهيزد - اين گاهي وقت‌ها لازم و واجب است. اما اگر شركت شما اين اثر را ندارد، بلكه مجلس چنين افرادي كه تفرقه مي‌اندازند تقويت مي‌شود، بله گاهي وقت ها شركت در چنين مجالسي جايز نيست و بايد پرهيز شود.
نظر حضرت آقا در مورد الفاظي كه در عزاداري‌ها و نوحه‌ها استفاده ميشود و در شان يك مسلمان و حتي انسان نيست و نسبت دادن يكسري الفاظ ركيك به خود چه حكمي دارد؟ كلا در عزاداري آن نزاكت و سنگيني و وزانت عزاداري بايد حفظ شود. در پاسخ يكي از سوال‌ها ما اشاره كرديم كه هم بايد از مطالبي كه حرام است - مثل كذب مثل غلو نسبت به ائمه اطهار عليهم‌السلام - پرهيز شود و هم بايد از مطالبي كه دون شان يك مسلمان است، پرهيز شود. اصلا اسلام پيروان خودش را وزين ، سنگين و باوقار مي‌پسندد. شما نگاه كنيد از جمله لباس‌هاي حرام، لباس شهرت است و لباس شهرت يعني لباس سبك، لباسي كه در شان يك مسلمان نيست، لباسي كه از نظر رنگ، دوخت يا كيفيت پوشيدن يا حتي اندراس به گونه‌اي است كه اگر طرف بپوشد در جامعه انگشت‌نما مي‌شود، اين در شان يك مسلمان نيست. لذا در تعابيري كه خوانده مي‌شود در نوحه‌ها ولو حالا در مقام اظهار ارادت به معصومين عليهم‌السلام يا به اباعبدالله عليه‌السلام باشد، اما در شان يك مومن نيست چنين الفاظي به كار ببرد، و در عزاداري از آن پرهيز شود.
در مواقعي ايام عزاداري با مناسبت‌هاي ديگر همچون شب يلدا و عيد نوروز همزمان مي‌شود. پذيرايي از مهمان‌ها با شيريني و آجيل چه حكمي دارد؟ همه مي‌دانيم كه مومنان و ارادتمندان به اهل‌بيت عليهم‌السلام عصمت و طهارت مخصوصا اباعبدالله حسين عليه‌السلام در ايام عزاي آن حضرت، يكسري كارهاي شاد و شادي‌آفرين را كنار مي‌گذارند. حتي لباس شاد نمي‌پوشند و مجلس شادي برگزار نمي‌كنند - حالا ممكن است عقدي خوانده شود به عنوان سنت پيغمبر و ازدواجي صورت بگيرد - اما مجلس شادي برپا نمي‌كنند چرا؟ به خاطر مراعات احترام حضرت اباعبدالله عليه‌السلام و همچنين ايام عزاي ايشان. و لذا شايسته نيست كه در مناسبت‌هايي مانند مناسبت ملي كه با ايام عزاي اباعبدالله حسين عليه‌السلام يا پيامبر اعظم صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم يا ائمه ديگر تلاقي دارد و همزمان شده است، به شادي بپردازد. من يك توضيح مختصري خدمت شما عرض كنم: اگر ما خودمان را واقعا عزادار اباعبدالله حسين عليه‌السلام و پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم مي‌دانيم يا در عزاي ساير ائمه خودمان را عزادار مي‌دانيم، آيا شخص عزادار كه عزيزي را از دست داده، پدري را از دست داده، فرزندي را از دست داده، مجلس شادي برگزار مي‌كند؟ گاهي وقت‌ها اقوام، بستگان، آشنايان به خاطر مرگ يك نفر از خاندان، مدت‌ها ديگر مجلس شادي برپا نمي‌كنند. براي چي؟ براي اينكه خودشان را عزادار ميدانند و لذا از نظر حكم فقهي نمي‌توانيم بگوييم حرام است، اما شايسته نيست. مگر اينكه در آن ايام اگر كسي مجلس شادي برپا كند يا در آن شب‌ها، به نحوي اهانت و توهين به صاحب آن ايام باشد، مثلا به پيامبراعظم صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم يا ساير ائمه، به اباعبدالله عليه‌السلام؛ اگر توهين تلقي شود يا قصد خداي ناكرده توهين و جسارت داشته باشد اين حرام است و بايد پرهيز شود.
پرسيدند آيا انسان مي‌تواند در هنگام سخن گفتن و توسل كردن به ائمه دستان خود را مانند دعا به سمت آسمان بگيرد؟ همه مي‌دانند كه ما دعا را از خدا مي‌خواهيم؛ يعني درخواست حاجت از خداوند است و ائمه اطهار عليهم‌السلام را واسطه فيض الهي مي‌دانيم و به آنها توسل مي‌جوييم به عنوان حجج واولياي الهي كه در پيشگاه خداوند قرب و منزلتي دارند آنها را واسطه قرار مي‌دهيم. وابتغوا اليه الوسيله؛ اين دستور قرآن است. بنابراين توسل به آنها به عنوان وسيله و شفيع و كسي است كه در پيشگاه خداوند قرب و منزلتي دارد و اصل حاجت را از خداوند مي‌خواهيم. بنابراين اگر دست به دعا برداشتند و خدا را قسم دادند - مثلا به امام حسين عليه‌السلام، به پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم اعظم و ساير اولياي الهي - دعايي داشتند و حاجتي خواستند، اين اشكالي ندارد. همه مي‌دانند كه ما اعتقادمان بر اين است كه شخص پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم و ائمه اطهار عليهم‌السلام، عباد الهي هستند، بندگان واقعي خدا هستند. ما در تشهد مي‌خوانيم اشهد ان لا اله الا الله وحده لاشريك له، اول شهادت به وحدانيت خداوند، بعد از آن مي‌خوانيم و اشهد ان محمد عبده و رسوله؛ يعني حتي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم را به عنوان عبد و بنده خدا و فرستاده خدا مي‌دانيم. همه مراجع معظم تقليد و حضرت آقا فتواي‌شان بر اين است كه اگر كسي به حرم مشرف شد و براي صاحب حرم، حتي امام، سجده كند آن سجده حرام است؛ سجده فقط براي خداست. سجده شكر به عنوان شكر الهي جهت زيارتي كه نصيبش شده اين اشكالي ندارد، اما سجده براي امام نيست اگر ضريح بوسيده مي‌شود اگر در و ديوار بوسيده مي‌شود به خاطر شدت ارادت به صاحب آن خانه است، نه اينكه اينها علاقمند به آهن و فولاد و سنگ و آجر باشند، مثل بوسيدن پيراهن حضرت يوسف است كه پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم خدا حضرت يعقوب بوسيد و بر چشم خود گذاشت.
منظور مقام معظم رهبري در خصوص عدم شركت زنان در دسته‌جات عزاداري چيست؟ لطفا نظر مبارك ايشان را تبيين فرماييد. چرا كه در ايام شهادت ائمه بسياري از هيئات مذهبي اقدام به راه‌اندازي دسته‌جات مذهبي مي‌نمايند و زنان نيز پشت سر مردان حضور دارند. آيا اين حضور زنان در پشت سر مردان در دسته‌جات اشكال دارد؟ اولا اگر مصداق اختلاط محرم و نامحرم باشد حرام است و حدودي براي اين مسئله مشخص شده است و همين جا توصيه ميكنيم در هيئت‌ها و در مجالس عزا، همه جا بايد اين رعايت شود و خانم‌ها حجاب‌شان را مراعات كنند و همه نگاه‌شان را نگه دارند؛ نگاه به نامحرم. اما در خصوص اينكه خانم‌ها هم دنبال دسته عزا راه بيافتند و دسته عزاداري راه بياندازند گفتند اين شايسته نيست كه خانم‌ها دسته عزاداري داشته باشند؛ حتي دنبال دسته‌هاي عزاداري راه بيافتند. شيوه عزاداري از قديم‌الايام مرسوم بوده و خانم‌ها هم در مجلس عزا شركت مي‌كردند با مراعات حدود شرعي و حجاب و عفاف.
اكثر هيئت‌هاي محلي كه به مدت ده روز برگزار مي‌شود، جهت چراغاني جلوي تكيه يا هيئت از برق اصلي شهر انشعاب گرفته و استفاده مي‌كنند. حكم شرعي چيست؟ اگر با مجوز قانوني باشد اشكال ندارد؛ اما بايد وجه برق را بپردازند. اما اگر بدون مجوز باشد، اصل كار خلاف است و موجب ضمان هم هست يعني هزينه برق مصرفي را بايد بپردازند. عزادار سيد و سالار شهيدان به هر حال قانون نظام اسلامي را رعايت مي‌كند و نسبت به اين حقوق عمومي و بيت‌المال هم مواظبت دارد.
آيا پوشيدن لباس مشكي در ايام عزاي سيد و سالار شهيدان اباعبدالله حسين عليه‌السلام كراهت ندارد؟ با توجه به حكم كلي كه پوشيدن لباس سياه كراهت دارد و در نماز نيز مكروه است. و اگر كسي نذر كرده باشد آيا نذر او صحيح است؟ ما يك حكم كلي داريم در خصوص پوشيدن لباس تيره مشكي كه كراهت دارد و نماز خواندن با آن هم ثواب نماز را كم مي‌كند؛ اين فتواي حضرت آقا هم هست. اما تبصره هم دارد نسبت به عبا، عمامه و كفش استثنا شده و اگر مشكي باشد كراهت ندارد. و همچنين يك حكم كلي نسبت به عزادار داريم كه صاحب عزا خوب است به گونه‌اي باشد كه معلوم باشد عزادار است و اين لباس مشكي پوشيدن عزادار هنگام سوگواري امام حسين عليه‌السلام و ائمه بزرگوار، امروزه نشانه اين است كه طرف مي‌خواهد نشان دهد من عزادار هستم. بنابراين حكم كراهت را ندارد. بنابراين اگر كسي نذر كرده باشد با شرايط نذر شرعي، طبق نذرش هم اگر بتواند بايد عمل كند. اما توجه داشته باشيد به هر حال عزادار بودن شيوه‌هاي مختلفي دارد. حالا ممكن است با پوشيدن لباس مشكي باشد يا با پرهيز از افعال و كارهاي شاد يا با گريه كردن و گريستن و شيوه‌هاي مختلف ديگر. به هر حال ما اميدوار هستيم بتوانيم اين حالت عزاداري را در اين ايام سوگواري مراعات كنيم.
پدرم مبلغي را به عنوان رد مظالم وصيت نموده. نظر مقام معظم رهبري در مورد اينكه اين مبلغ صرف امور فرهنگي هيئت‌ها و عزاداري امام حسين عليه‌السلام و اطعام قرار گيرد چيست؟ مظالم عباد كه اصطلاحا مي‌گويند رد مظالم مصرفش فقرا هستند و بنابر احتياط بايد با اجازه باشد، يعني با دفتر حضرت آقا تماس بگيرند بعد به مصرف فقرا برسانند. نگاه كنيد بودجه‌ها در بيت‌المال مصارفش مشخص است. مثلا زكات مصارف خاص خودش را دارد خمس مصارف خاص خودش را دارد كفارات مصارفش فقرا هستند و مظالم عباد همچنين. اينها مشخص شده بايد نظام‌مند و هدفمند باشد و در جاي خودش مصرف شود. مصرف مظالم عباد، فقرا هستند بايد هم با اجازه باشد؛ بنابراين نه در عزاداري نه در امور فرهنگي عزاداري ، مظالم عباد را نمي‌شود خرج كرد. در امور اطعام، اگر اجازه گرفته باشيد اولا كه موافق احتياط است، ثانيا كساني كه اطعام مي‌كنيد فقير باشند اشكالي ندارد. اما اگر عموم عزاداران فقير نباشند، نمي‌توانيد به عنوان مظالم عباد بپردازيد؛ حالا طرف وصيت كرده باشد يا خودتان مي‌خواهيد بپردازيد يا در اختيار شما قرار دادند مظالم عباد را به اينگونه مصارف نمي‌شود رساند و خرج كرد. بلكه بايد به فقرا داده شود.
آيا مي‌شود اضافه خرج ايام فاطميه را در محرم خرج كرد؟ آنچه را كه مردم براي ايام فاطميه به دست اندركاران هيئت داده اند ، در محرم نمي‌توان خرج كرد. ولي اگر داده باشند براي عزاداري به طور مطلق، يعني معلوم باشد براي عزاداري داده اند چه ايام فاطميه چه ايام محرم، اشكالي ندارد. يا اينكه افرادي كه دريافت كرده اند اين مبالغ را و اجازه گرفته اند يا وكالت تام گرفته اند براي مخارج عمومي عزاداري در ايام مختلف، آن هم اشكالي ندارد. اما اگر مشخص نباشد يعني اجازه نگرفته باشند يا مردم داده اند براي عزاداري ايام فاطميه، نمي‌شود در ايام محرم خرج كرد و عكس مطلب هم همين است.
با سلام ضمن تشكر از اين اقدام خوب و به موقع. سوال من اين است ، چهل روز روضه نذر كرده‌ام اما شرايط خانه‌ام طوري نيست كه همه چهل روز را روضه‌خواني داشته باشم. چكار كنم؟ در احكام نذر آمده است كه اگر نذر با شرايط شرعي باشد عمل به آن الزام آور و واجب است و در صورتي كه شخص ديگر توانايي عمل به نذر را نداشته باشد و نتواند عمل كند، وجوبش ساقط است. بنابراين اگر توانايي عمل به نذر را نداريد و نذرتان هم مقيد بوده كه در خانه باشد و الان هم در خانه نمي‌توانيد به آن عمل كنيد ديگر واجب نيست. اما اگر نذر، مطلق بوده و قبلا در خانه اين مراسم را برگزار مي‌كرديد و الان اگر جاي ديگر بتوانيد مراسم را برپا كنيد عمل به نذر واجب است. بنابراين خلاصه پاسخ سوال اين شد كه اگر كسي نذري كرده كه با شرايط صحيح بوده و بر او واجب شده و الان ديگر توانايي عمل به آن نذر را ندارد يا از نظر مالي يا از نظر توانايي بدني يا از جهات ديگر، الان عمل به نذر ساقط است و ديگر واجب نيست.
آيا تغيير نذر از محلي به محل ديگر يا از نوعي به نوع ديگر به ضرورت آيا جايز است؟ مثلا نذر داشته به عزاداران شربت بدهد و حالا چون هوا سرد شده حالا شير گرم بدهد. اگر نذر با شرايط شرعي باشد كه از جمله آنها خواندن صيغه نذر است كه در نذر حتما بايد صيغه خوانده شود، اين جمله بايد گفته شود يا به صورت عربي كه "للّه عليّ" كه چنين كاري انجام دهم، يا به زبان فارسي مثلا گفته شود "براي خداست به عهده من" كه چنين كاري را انجام دهم - حالا ممكن است شرطي هم داشته باشد كه اگر بيمارم خوب شد، صاحب خانه شدم اگر مثلا در فلان آزمون موفق شدن و امثال اينها – كه اگر شرط محقق شده عمل به نذر واجب مي‌شود. اگر نذر واجب شد ديگر تغيير در آن ممكن نيست. اگر عمل به آن نذر موضوع ديگر ندارد، يعني مثلا نذر كرده بوده شربت بدهد ديگر هوا سرد است و عمل به آن نذر واجب نيست. اما آيا اگر به جايش به مردم و عزاداران شير گرم دهد اشكال دارد؟ نه اشكال ندارد. ثواب آن را هم ميبرد اما از نظر حكم شرعي كه آيا واجب است يا نه؟ نظر حضرت آقا اين است كه اگر به هر حال موضوع منتفي شد و نمي‌شود به آن عمل كرد و در حقيقت در مورد خودش خرج نمي‌شود، عمل به آن واجب نيست. حالا اگر دلش بخواهد ثوابي ببرد اشكالي ندارد، مثلا به جاي شربت شير گرم به عزاداران بدهد.
يك مداح بايد چگونه باشد و چگونه رفتار كند؟ خب ظاهرا از اوصاف نفساني او نمي‌پرسند و از ساير اعمال عبادي او هم سوال نشده است. از سوال فهميده مي‌شود در خصوص كار مداحي است. در خصوص يكي از سوال‌ها ما اشاره كرديم آنچه كه در منبرها گفته مي‌شود به عنوان موعظه مردم يا نقل تاريخ عاشورا و امثال اينها يا ذكر مصيبت. اولا بايد دروغ نباشد، ثانيا غلو نسبت به معصومين عليهم‌السلام نباشد، يعني زياده از حد. مقام آنها خيلي بالاست اما به هر حال در مقام عصمت و امامت، يا پيامبر صلي‌الله‌عليه‌آله‌وسلم، در مقام نبوت هستند، ديگر بالاتر از آن نيست، ديگر خودشان نهي فرمودند كه نسبت به ما غلو نداشته باشيد، زياده‌روي نداشته باشيد. همچنين مطالب خلاف و حرام كه خداي ناكرده مثل غيبت ديگران، تنقيص مومن، تحقير مومن، و مطالبي كه در شان معصومين عليهم‌السلام نيست، مطالبي كه در شان مومنين نيست چنين مطالبي را نبايد بگويند. الفاظ زشت و ركيك اينها را نبايد بگويند در مداحي‌ها و در مطالبي كه ارائه مي‌شود. و همچنين از آن طرف ممكن است در مداحي‌ها مطالب بدي نباشد، اما به گونه‌اي ارائه شود كه دشمنان از آن سواستفاده ‌كنند عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام يا پيروان مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام، آن هم بايد مراعات شود. ضمن اينكه آن مداح بايد كارش خالصا و لله باشد، يعني براي خدا باشد به دور از ريا و خودنمايي. حالا ممكن است مزدي هم بدهند مزدي هم بگيرد، اما براي مزد نباشد. به هر حال براي اينكه اجر و ثواب عزاداري را ببرند. همچنين مداحي آموزنده باشد. من ياد دارم در جايي حضور داشتم كه حضرت آقا به دو نفر از مداحان معروف كشور كه در دو جلسه جداگانه هم بودند بعد از مراسمي كه داشتند در حضور آقا و مجلس عزايي كه آقا برپا مي‌كنند، بعد از اينكه خدمت آقا رسيدند من از نزديك مي‌شنيدم كه حضرت آقا فرمودند اين مداحي شما بايد منبر آموزنده باشد. بعد توصيه كردند قصيده‌هايي را بگرديد پيدا كنيد و يادم هست از ديوان صائب هم نام بردند كه فرمودند در ديوان صائب هست از اين قصيده‌هاي پرمغز و پرمحتوا مي‌توانيد استفاده كنيد و مداحي شما بايد يك منبر آموزنده باشد كه مخاطبان شما مطلب ياد بگيرند و بر معرفت‌شان افزوده شود. مطالب تاريخي مربوط به ائمه اطهار عليهم‌السلام، مصائبي كه بر آنها وارد شده است، جناياتي كه دشمنان آنها مرتكب شده‌اند، اينها در مداحي باشد انشالله.
آيا گرفتن پول براي روضه‌خواني اشكال دارد؟ هر چند تعيين نرخ براي اين كارها مناسب نيست، شايسته نيست. اما حالا بنده خدا منبري رفته مثلا يا مداحي داشته، مزدي ميدهند ،وجهي مي‌دهند پاكتي مي‌دهند، گرفتن آنها اشكالي ندارد و پيشتر هم ما گفتيم كه به هر حال مجالسي كه براي عزاي معصومين عليهم‌السلام و اباعبدالله حسين عليه‌السلام برپا مي‌شود چه سخنران و چه روضه‌خوان يا به اصطلاح مداح، غرض اصلي‌اش اين چيزها نباشد تا آن اجر و ثواب عزاداري اباعبدالله عليه‌السلام - كه به تعبير حضرت آقا و امام راحل از افضل قربات است و آدم‌ساز است - انشالله محفوظ بماند و بهره مند باشند.
پرسيدند اگر منبري خلاف وحدت شيعه و تسنن صحبت كند، ما در آن مجلس چه وظيفه‌اي داريم؟ بارها اين توصيه رهبر معظم انقلاب اسلامي را و در گذشته امام راحل را شنيده‌ايد و ياد داريد كه چقدر تاكيد داشتند بر وحدت مسلمين. چون امروزه ما دشمنان مشتركي داريم: استكبار جهاني و صهيونيسم بين‌المللي؛ كه آنها نه به فكر شيعه هستند نه سني؛ با ديانت شما مخالف هستند. بنابراين توصيه موكد شده است و از نظر حكم شرعي هم به نظر حضرت آقا چه در سخنراني‌ها و چه در مداحي‌ها و چه در كارهاي ديگر اعمالي كه امروزه موجب تفرقه بين مسلمان‌ها شود و اين وحدتي كه مورد نياز مسلمين است برهم زده شود و دشمن از آن سواستفاده كند، جايز نيست و حرام است و بايد از آن پرهيز شود.
پرسيدند حكم گِل مال كردن خود به عنوان عزادار جايز است؟ بعضي جاها روز عاشورا گلي بر سر يا بدن مي‌مالند يا كاه بر سر مي‌ريزند كه نشان دهند عزادار هستند. اما اگر به حدي برسد كه سخيف باشد يا زشت باشد و طرف انگشت نما شود يا اينكه دشمنان از همين اعمال عليه مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام و پيروان مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام سواستفاده كنند، موجب وهن باشد بله حرام است. بنابراين اگر در حد ساده‌اي باشد كه به آن مراتب نرسد و طرف صرفا خود را عزادار نشان دهد اين اشكالي ندارد. اما اگر در حدي باشد كه طرف يا انگشت نما مي‌شود و زشت و سبك است يا موجب وهن باشد، اين جايز نيست.
پرسيدند اگر نامحرم صداي نوحه‌خواني يا گريه يا ناله‌زدن زنان را بشنود اشكال دارد؟ اگر موجب جلب توجه نامحرم باشد يا مفسده‌اي بر آن مترتب باشد اشكال دارد. اما اگر در آن حد نباشد، به نظر حضرت آقا حرام نيست ، اما شايسته هم نيست كه صداي گريه و ناله و ضجه و عزاداري خانم‌ها را مردان نامحرم بشنوند.
توصيه كلي به عزاداران يك مطلبي را مي‌خواهم اضافه كنم در همين برنامه‌هايي كه عزاداران دارند ضمن احترام به همه آنها غالبا يكسري كارهايي كه انجام ميدهند از روي عزاداري است و از روي عشق به اباعبدالله عليه‌السلام است. و اگر كساني هم جمله‌اي به آنها بگويند در جواب مي شنوند كه مجلس عزاداري اباعبدالله حسين عليه‌السلام از روي عشق است نه فقه؛ يعني اينها فراتر مي‌روند و مي‌گويند اين احكام فقهي، اين بايد و نبايدهاي ديني، آنجا جاري نيست. گرچه ما قبول داريم كه خيلي مقام عزادار بالا است و عزاداري هم به تعبير حضرت آقا از افضل قربات است و اين سنت ديرينه عزاداري با همان روش متداول و سنتي كه وجود داشته و به دور از خرافات و كارهاي ناشايست، بايد محفوظ بماند. اما انساني كه مي‌خواهد با عزاداري اجر و ثواب ببرد، اول بايد بداند كه احكام فقهي تعطيل‌بردار نيست. چگونه خود اباعبدالله عليه‌السلام ظهر عاشورا در محاصره دشمن زير تيرباران دشمن، نماز را اول وقت خواندند و آن هم به جماعت خواندند. يعني دارند به ما نشان مي‌دهند كه اين بايد و نبايدها و اين تكاليف شرعي تعطيل‌بردار نيست حتي در سخت‌ترين وضعيت. تا آخرين لحظات توصيه‌هاي‌شان اين بود كه خانم‌ها از خيمه‌ها بيرون نيايند و حتي دشمن اين را فهميده بود كه آن حمله به خيام است كه اباعبدالله عليه‌السلام را از پا در مي‌آورد. يعني آنجا ديگر نمي‌تواند تحمل كند. يعني مسائل محرم و نامحرم. بنابراين اين حرف كه از روي عشق است و فقه جاري نيست، كاملا باطل است و احكام فقهي همه جا جاري است در همه وضعيت‌ها. بايد توجه شود مراعات شود كه خداي ناكرده عزاداري سبب انجام كارهاي حرام مثل اختلاط محرم و نامحرم نباشد، حقوق مردم تضييع نشود و موجب اذيت و آزار عمومي نباشد. به علاوه ترك واجب نباشد، نماز ترك نشود، نماز صبح قضا نشود. نكته پاياني اين است معمولا عزاداران در مجلس عزا شركت مي‌كنند و نوحه مي‌خوانند، سينه مي‌زنند زنجير مي‌زنند براي چه؟ براي اينكه ثواب ببرند. اگر يك عملي را ما شبهه داشتيم يعني معلوم نبود ثواب دارد يا ندارد آدم عاقل چكار مي‌كند؟ آن موردي را كه شبهه دارد كنار مي‌گذارد مي‌رود سراغ كاري كه قطعا ثواب دارد. بنابراين در عزاداري‌هاي‌تان به طور كلي توصيه مراجع معظم تقليد، توصيه حضرت آقا مقام معظم رهبري را بشنويد و از كارهاي سخيف سبك و مبتذل و از كارهايي كه موجب وهن مذهب است، كارهايي كه دشمنان از آن سواستفاده مي‌كنند اعمالي كه موجب اختلاف و تفرقه بين مسلمانان مي‌شود پرهيز كنيد و عزاداري وزين و سنگيني كه در شان خودتان و در شان اباعبدالله عليه‌السلام و ائمه اطهار عليهم‌السلام است بپردازيد و مطمئن باشيد كه اجر و ثواب مي‌بريد. و از كارهايي كه قطعا حرام است و كارهايي كه شبهه دارد يعني يا شبهه حرمت دارد يا شبهه اينكه اصلا ثواب دارد يا نه انشالله در عزاداري‌ها بپرهيزيد. از خدا مي‌خواهيم به همه ما توفيق عزاداري بامعرفت را عنايت بفرمايد.