در نشستی علمی؛
آیین و آداب زیارت با محوریت مقایسه وضع مطلوب و موجود بررسی شد
نشست علمی بررسی آیین و آداب زیارت، مقایسه وضع مطلوب و موجود در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) جهت بررسی راهکارهای توجه افراد به مقام امام معصوم (ع) در هنگام زیارت از سوی حوزه پژوهشکده حج وزیارت وابسته به بعثه مقام معظم رهبری بررسی شد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حجت‌الاسلام مرتضي جوادي آملي، استاد حوزه علميه قم در نشست علمي بررسي آيين و آداب زيارت، مقايسه وضع مطلوب و موجود كه در مركز فقهي ائمه اطهار (ع) برگزار شد، گفت: برخي عقايد ما پايه‌اي و برخي ديگر وابسته به اين مسائل پايه‌اي هستند.
استاد حوزه و دانشگاه با بيان اين‌كه برخي از عقايد ديني ما اساسي هستند، عنوان كرد: بدون ترديد زيارت نيز يكي از بنيادي‌تري معارف ديني ما است، ولي متأسفانه شناخت كافي درباره آن به دست عرف و عوام افتاده و در اين سطح ارائه مي‌شود.
وي افزود: علما و فضلا بايد با توليد علم به كار بنيادي پرداخت و جامعه براساس آن حركت كند؛ براي نمونه امروز به سبب پرداختن به علم فقه بسياري از مسائل سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و ديگر مسائل از آن استنباط مي‌شود.
حجت‌الاسلام جوادي آملي خاطرنشان كرد: اگر بخواهيم زيارت را بشناسيم بايد علوم مختلف اسلامي همانند علم كلام را در نظر بگيريم، تا زماني كه علم كلام را به درستي نشناخته و نسبت انسان به ديگر عالم‌ها مشخص نشود نمي‌توان كاربرد زيارت را شناخت.
براي زيارت كامل بايد علم كلام را شناخت
وي ادامه داد: علم كلام نسبت ميان دنيا، برزخ و قيامت را شرح داده و بيان مي‌كند كه اين ارتباط مستقيم بوده و مرگ حجابي است كه ما دنياي ديگر را نمي‌بينيم، و گرنه دنياي ديگر كامل‌تر از اين دنيا بوده و فردي كه مرده از فرد زنده نيز زنده‌تر است.
استاد حوزه علميه قم عنوان كرد: تا زماني كه رابطه ميان دنيا و برزخ تبيين نشود و مشخص نشود كه انسان مرده به حيات برتر رسيده و حجاب ماده را انداخته و روح شده است، مسأله زيارت حل نمي‌شود كه در اين صورت فرد با خاك، چوب و سنگ ارتباط برقرار مي‌كند.
وي يادآور شد: واقعيت اين است كه امام (ع) زنده است، ولي بسياري در زيارت تنها به ماديات توجه داشته و نگاهشان به معصوم (ع) همانند نگاه به ماديات است؛ دانش كلام شناخت حداقلي از امام (ع) را بيان مي‌كند كه همين دانش نيز به درستي به جامعه منتقل نشده است تا مشخص شود معصوم (ع) پس از فوت نيز زنده بوده و ناظر بر اعمال افراد است.
برزخ و آخرت عالم غلبه حيات بر مرگ است
استاد حوزه و دانشگاه گفت: پيامبر (ص) مي‌فرمايند «ما مرده و زنده نداريم و اين اثر بخشي در زمان حيات و غير حيات است»؛ تا زماني كه اين معرفت و شناخت نسبت به فردي كه زيارت مي‌شود حاصل نشود زيارت كامل صورت نمي‌گيرد.
وي ادامه داد: دانش كلام مي‌تواند نشان دهد كه عالم آخرت عالم ابديت بوده و در آن دنيا حتي ماديات نيز سخن مي‌گويند، در آن دنيا حيات غالب و مرگ مغلوب است، دانش كلام نسبت دنيا و برزخ را بيان مي‌كند كه در اين صورت يك جريان دو سويه درباره زيارت براي ما حاصل مي‌شود.
حجت‌الاسلام جوادي آملي اظهار داشت: البته بسياري در زيارت احساس نشاط و سبكي مي‌كنند، ولي بهره اخلاقي، معنوي، روحاني و معرفتي ندارند، نسبت با انسان زائر با فردي كه زيارت مي‌شود بايد يك نسبت به دو سويه باشد و فرد زائر بداند كه زيارت شوند زنده است.
وي افزود: اگر دانش كلام حد علم فقه به ميدان بيايد، علما و دانشمندان بسط انديشه را داشته باشند، ديگر فردي هنگام نماز كنار ضريح نخواهد ماند، ولي اين دانش به چه ميزان به صحنه آمده است؛ اگر فردي امام (ع) را بشناسد در كنار ضريح صحبت دنيا را مي‌كند؟ اين نشان مي‌دهد شناخت مردم كه متأثر از حوزه‌ها بايد باشد ناچيز است، البته افراد به سبب احترام زيارت مي‌روند.
عقل و قلب ظرف دين است
استاد حوزه علميه قم بيان داشت: با عقل و قلب بايد دين را پذيرفت، تا زماني كه عقل نظري و عملي به ميدان نيايد قطعا انسان نمي‌تواند دين را بيابد؛ انسان حس، وهم، عقل و شهود دارد، اگر با ظرف عقل و قلب بايد دين را پذيرفت، در اين صورت دين معقولانه مي‌شود، اگر دين را با ظرف خيال و حس فرد بيابد نمي‌تواند به ذات معصوم (ع) پي ببرد.
وي ادامه داد: تا جايي كه عقل ميدان‌دار است، خرافه وجود نخواهد داشت، وقتي با حس و خيال به ميدان بياييم در اين صورت خرافات ميدان دار مي‌شوند.
حجت‌الاسلام جوادي آملي تأكيد كرد: هر چه شايسته‌تر جايگاه و عظمت فرد زيارت شونده را بشناسيم بهتر نيز آداب آن را رعايت مي‌كنيم، يعني خود اين شناخت به ما آداب را نشان مي‌دهد، براي نمونه وقتي يك طلبه مي‌خواهد خدمت يك مرجع تقليد برسد خود مي‌داند كه شأن و جايگاه مرجعيت چگونه بوده و آداب را رعايت مي‌كند.
جامعه بايد متأثر از حوزه باشند نه بر عكس
وي افزود: دانش عرفان حقيقي اسلام ناب محمدي است كه انسان كامل، حقيقت معصوم (ع) و جايگاه خليفة الله را بيان مي‌كند؛ براي زيارت با معرفت نيز بايد نسبت به دانش عرفان، كلام، اخلاق، فقه و ديگر مسائل شناخت داشت.
استاد حوزه علميه قم اظهار داشت: كسي كه با وهم و خيال معصوم (ع) را بشناسد خود را كلب درگاه او معرفي مي‌كند، در حالي كه انسان بايد اخلاق را از خود اهل‌بيت (ع) بياموزد، قرار نيست ما همانند اين بزرگواران باشيم ولي بايد كرامت و معرفت انساني را از اين افراد بياموزيم.
وي ادامه داد: جامعه بايد متأثر از حوزه باشد، در حالي كه متأسفانه برخي از طلاب و روحانيان از برخي مداحان عوام تأثير مي‌پذيرند؛ وقتي گفته مي‌شود فرد بايد جاروكش درگاه معصوم (ع) باشد به اين معنا نيست كه يك محقق و پژوهشگر جارو به دست گرفته و جارو كند، اين كار نيز ارزش دارد، ولي براي يك محقق و پژوهشگر جاروكشي در حقيقت شناخت روايات معصوما (ع) است.
محبت و علاقه به معصوم بايد از دل بجوشد
استاد حوزه و دانشگاه در بخش ديگري از سخنان خود به حضور ميليوني زائران حسنيي در مراسم اربعين اشاره كرد و با بيان اين‌كه خدا محبت اهل‌بيت (ع) را در دل فرد قرار مي‌دهد، بيان داشت: اين محبت با پول خريدني نيست بلكه خدا آن را در دل قرار مي‌دهد، ولي زمام اين محبت را بايد به دست عقل سپرد، عقل متعالي است كه مي‌تواند سكان عاطفه و محبت را در دست گيرد.
وي يادآور شد: اگر محبت و علاقه افراد با عقل كنترل نشود ممكن است به خرافه تبديل شود، عقل و دانش است كه بايد معيارهاي اخلاقي را بيان كند؛ البته تمام هويت ما زيارت است ولي اين زيارت بايد كامل و اصيل باشد كه حوزه مي‌تواند در اين زمينه نقيصه‌ها را برطرف كند.
حجت‌الاسلام جوادي آملي در پايان گفت: تنها به خودمان نگاه نكنيم، چرا كه ما زير سايه مرجعيت و نظام اسلامي هستيم، ولي آيا كشورهاي اسلامي ديگر نيز اين‌گونه هستند؛ محبت و ارادت بايد بر مبناي عقل جوشش كند، عقل و محبت در طول هم هستند، به گونه‌اي نيست كه بگوييم عقل و محبت از هم جدا هستند.