رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب بعثه مقام معظم رهبری در گپ بعثه مقام معظم رهبری در سروش بعثه مقام معظم رهبری در بله
رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب

رهنمودهای حضرت امام (ره) درباره ماه رجب

بسیاری از مردم علاقه‌مند هستند بدانند شیوه سیر و سلوک بزرگان دین و انسان‌های مهذب و عارف در ایام سال و به ویژه ماه‌هایی که درهای آسمان بیشتر گشوده می‌شود، همانند ماه رجب، شعبان و ماه مبارک رمضان، چگونه است و آنان پس از سال‌ها تلاش و مجاهده و طی مراحل، چه توصیه‌هایی برای دیگران دارند.


از جمله سيره حضرت امام خميني(س)، اين فقيه، عارف، فيلسوف و زاهد هم روزگار ما درباره ماه مبارك رجب چه بود و چه رهنمودهايي درباره اعمال اين ماه مبارك داشتند؟
محمد نصيري عضو هيأت علمي پژوهشكده تحقيقات اسلامي در نوشته حاضر كه imama-khomeini.ir آن را منتشر كرده به برخي نكات در اين زمينه اشاره دارد.
مقدمه
شرافت زماني ماه هاي مبارك رجب و شعبان و رمضان، آنها را در هاله اي از نور و زيبايي قرار داده است. سالكان الي الله و مناجاتيان درگاه ملكوتي حضرت الله روزها را مي شمارند و نگاه به آسمان دارند تا هلالِ ماه خدا، ماه رجب، پس از فرو شدن خورشيد آخرين روز ماه جمادي الثاني بر آيد و جشن عبادت آنان آغاز گردد. اينان كمر همت را مي بندند و با تغييراتي در برنامه روزانه خود، شبهاي ماه رجب را بيشتر بيدار مانده، دل ها را به تلاوت قرآن كريم و جملات دل افروز مناجات الهي زنده مي كنند و روزها را در عين زندگي در بين مردم، روزه داشته، دل را به ذكر خداوند و تذكر نعمت هاي او مشغول مي دارند. دائماً ذكر استغفار بر لب دارند و از انفاق آنچه در وسع دارند، دريغ نمي ورزند.
ماه مبارك شعبان نيز در ادامه ماه رجب و سالروز بعثت پيامبر اكرم(ص) چهره مي گشايد و با بشارت ميلاد ائمه(ع) و از جمله مولود نيمه شعبان، موجي از شادي و شعف را براي جهانيان و مسلمانان، به ويژه شيعيان و محبان خاندان رسالت به هديه مي آورد. شعبان، ماه آماده شدن براي حضور در مهماني بزرگ خدا در ماه مبارك رمضان، به گوش رسيدن زمزمه هاي مناجات شعبانيه و ترنم «الهي هب لي كمال الانقطاع اليك» از هر معبد و مسجد و مزار، و از هر خانه اي است كه «اَذِنَ اللهُ اَنْ تُرَفَع و يُذْكَرَ فيها اسْمُه» (نور/ ۳۶) مناجاتي كه همه ائمه عليهم السلام آن را در ماه شعبان مي خواندند و با آن، با حضرت دوست نجواها داشتند. و سرانجام ماه ضيافة اللّه ، ماه مبارك رمضان، ماه عارفان و ماه واصلان، ماه عاشقان و ماه رهجويان وصال. ماه آنها كه در ماه رجب و شعبان دل را از غير پرداخته و با تكرار آيات الهي و دعاهاي وارده، چشمه هاي حكمت و معرفت را از قلبهاي خود جاري كرده اند و اينك در اين ماه در پي آن اند كه به ليله القدر دست يابند.
محور نوشتار حاضر، سخنان عارف متاله، حضرت امام خميني(س) درباره اين ماه رجب است. امام(س) خود براي اين ايام و شهرها برنامه ويژه اي داشتند و به ديگران نيز موكداً سفارش مي كردند كه از آنات اين روزها و شبهاي آسماني بهره گيرند. در اينجا، با توجه به ظرفيت نوشتار، پس از بيان سخني از عارف بزرگ، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي به گزيده اي از آنها اشاره مي كنيم. بدان اميد كه بهره اي از آن نصيب همگان گردد.
ماه مبارك رجب
هرگاه ماه رجب فرا رسد، فرشته «داعي» از آسمان هفتم، هر شب تا بامداد چنين ندا مي‌دهد:
«اي ذاكران، اي مطيعان، اي مستغفران، اي توبه جويان! مژده! مژده! بشارت! بشارت: خداوند مي فرمايد: من همنشين آنم كه از من بخشش خواهد! ماه ماه من است و بنده، بنده من. رحمت رحمت من است. هر كه مرا در اين ماه بخواند پاسخش مي دهم و هر كه از من چيزي بخواهد، خواسته اش برآورده سازم و هر كه از من راه بخواهد هدايتش كنم. اين ماه را رشته پيوند ميان خود و بندگانم ساخته ام. هر كه بدان دست يازد، به من رسد!»
عارف واصل، بنده مخلص خدا، ميرزا جواد ملكي تبريزي، پس از نقل اين حديث شريف چنين فرياد برمي آورد:
«آه! آه! دريغ! دريغ از اين همه ناسپاسي و بدبندگي در برابر آن همه مهر ورزي و بنده نوازي! كجايند سپاسگزاران و حق شناسان؟ كجايند كوشندگان و تلاشگران؟! كجا، چگونه و كه مي تواند قدر و قيمت نداي فرشته داعي را سنجيده و ارزش آن را دريابد؟ ... كجايند آنان كه به قصر و كوتاهي خويش معترفند تا در پاسخ نداي فرشته داعي زبان بگشايند و بگويند: «لبيك و سعديك!»
نزد اولياي الهي، خودسازي و تهذيب نفس از اين ماه آغاز مي شود تا لياقت حضور در ضيافت الهي در ماه مبارك رمضان به دست آيد. بدون آمادگي روحي نمي توان در كناره سفره رحمت الهي نشست و آن گونه كه شايسته ميهماني خداست، از آن بهره برد. بسياري از بزرگان اهل معرفت و از جمله حضرت امام خميني(س)، ماه رجب را آغاز تلاش و كوشش معنوي براي اين منظور دانسته اند. شايد يكي از اسرار آن، وقوع بعثت پيامبر اسلام و آغاز دعوت مردم به اسلام و هدايت آنان در اين ماه باشد؛ روز ظهور رحمت خداوند سبحان و اشرفِ ايام سال.
ميلاد پر بركت اميرمومنان امام علي عليه السلام نيز بر شرافت اين ماه افزوده است. سفارش به عبادت، دعا، ذكر، شب زنده داري، روزه و حضور قلب و اعمال مخصوص ايام البيض، از جمله اعتكاف، همگي براي آمادگي روحي به منظور ورود به ماه رمضان و بهره برداري از بركات اين ماه است. حضرت امام خميني درباره اين ماه و دو ماه بعد از آن چنين مي فرمايند:
« اين سه ماه رجب و شعبان و ماه مبارك رمضان، بركات بسيار نصيب انسان، انسانهايي كه مي توانند استفاده كنند از اين بركات، شده است. البته مبدأ همه مبعث است و دنبال او تمام جهاتي كه هست. در ماه رجب، مبعث بزرگ و ولادت مولا علي بن ابي طالب- سلام اللَّه عليه- و بعض ائمه ديگر، و در ماه شعبان ولادت حضرت سيد الشهدا- سلام اللَّه عليه- و ولادت حضرت صاحب- ارواحنا له الفداء- و در ماه مبارك، نزول قرآن بر قلب مبارك پيغمبر اكرم بوده است. و شرافت اين سه ماه در زبانها و در بيانها و در عقلها و در فكرها نمي گنجد. و از بركات اين ماهها ادعيه اي است كه وارد شده است در اين ماهها.» (صحيفه امام، ج ۱۷، ص: ۴۵۶)
از جمله بركات ماه مبارك رجب، ادعيه فصيح، بليغ و عميق از نظر معني، به ويژه جملاتي است كه درباره اوصاف جلال و جمال خداوند در آنها آمده است، دعاهايي كه دل را از رذايل پاك و به فضايل و نور آراسته مي گرداند:
« اين ادعيه در ماه مبارك رجب و خصوصاً در ماه مبارك شعبان اينها مقدمه و آرايشي است كه انسان به حسب قلب خودش مي كند براي اينكه مهيا بشود برود مهماني؛ مهماني خدا، مهماني اي كه در آنجا سفره اي كه پهن كرده است قرآن مجيد است.» (صحيفه امام، ج ۱۳، ص: ۳۳)
دعا در ماه مبارك رجب
از مهم ترين راه هاي رسيدن به اطمينان و آرامش خاطر، كه سعادت در دنيا و آخرت چيزي جز آن نيست، همانا ذكر و ياد خدا است: «آنكه انسان را از تزلزل بيرون مي آورد ذكر خداست. با ياد خداست كه تزلزلها ريخته مي شوند؛ اطمينان پيدا مي شود. وقتي اطمينان پيدا شد و ذكر خدا و ياد خدا شد، وقتي است كه مخاطب مي شود به اين خطاب: يا أيَّتُها النَّفْسُ المُطْمَئِنَّةُ در روايتي است كه خطاب به حضرت سيد الشهداست. آن وقت است كه به شما مي گويند كه فادخلي في عِبادي. نه في عباد اللَّه؛ نه في عباد ديگر. «في عِبادي». يك عنايت خصوصي است مال خودم. اين بشر مالِ خودش است .» (صحيفه امام، ج ۱۴، ص: ۲۱۰)
« با ذكر حقيقي، حجابهاي بين عبد و حق خَرْق شود، و موانع حضور مرتفع گردد، و قسوت و غفلت قلب برداشته شود، و درهاي ملكوت اعلي به روي سالك باز شود و ابواب لطف و رحمت حق به روي او گشوده گردد.» (شرح حديث جنود عقل و جهل، متن، ص: ۱۲۴)
و از بهترين راه هاي ياد خدا، خواندن ادعيه و مناجاتهايي است كه بندگان خاص خدا يعني ائمه(ع) به ما ارزاني داشته اند. اگر در سخنان عارفان اسلامي سخنان دل نشين، موثر و زيبا ديده مي شود، بدان دليل است كه « عرفاي اسلام از همين ادعيه و از همين دعاهايي كه در اسلام وارد شده است از اينها استفاده كرده اند» (صحيفه امام، ج ۱۳، ص: ۳۲) و «اين دعاها، ... قرآن صاعد است.» (همان)
معنويات موجود در اين دعاها، دست انسان را مي گيرد و تا اوج نور و پاكي و زيبايي بالا مي برد:
« اين دعاهايي كه در ماهها هست، در روزها هست، خصوصاً، در ماه رجب و شعبان و ماه مبارك رمضان، اينها انسان را همچو تقويت روحي مي كند- اگر كسي اهلش باشد... همچو راه را براي انسان باز مي كند و نور افكن است براي اينكه، اين بشر را از اين ظلمتها بيرون بياورد و وارد نور بكند كه معجزه آساست.!» (صحيفه امام، ج ۱۳، ص: ۳۳)
حضرت امام(س)، «حبّ دنيا» را منشأ همه خطاها، زشتي ها و گناهها مي دانستند و تاريكي دل و سياهي قلب را هم نتيجه آن. سپس راه رهايي از آن را نيز از جمله خواندن ادعيه معرفي مي كردند:
«آن دنيايي كه تكذيب شده است اين عالم طبيعت(نيست)، اين عالم طبيعت نور است. دلبستگي هاي به اين عالَم انسان را بيچاره مي كند. ظلمت ها از اين دلبستگي هايي است كه ما داريم به اين دنيا، به اين مقام، به اين مسند، به اين اوهام، به اين خرافات. همه انبيا آمدند براي اينكه دست شما را بگيرند از اين علايقي كه همه اش بر ضد آني است كه طبيعت و فطرت شما اقتضا مي كند، شما را دستتان را بگيرند... و از اين علايق نجاتتان بدهند و واردتان كنند به عالَم نور. اسلام هم در رأس همه اديان است، براي يك همچو مقصدي. اين ادعيه مهيا مي كنند اين نفوس را براي اينكه اين علايقي كه انسان دارد و بيچاره كرده انسان را اين علايق، اين گرفتاريهايي كه انسان در اين عالم طبيعت دارد و انسان را سرگشته كرده است، متحير كرده است نجاتش بدهند و آن راهي كه راه انسان است ببرند.» (تفسير سوره حمد، متن، ص: ۲۴۴)
از جمله اعمال مشترك هر روزه ماه رجب، طلب آمرزش از خداوند است، پس بسيار بايد «استغفر الله ربي و اسألُهُ التَّوبه» گفت. امام كاظم عليه السلام كه شهادتش در بيست و پنجم همين ماه اتفاق افتاده، فرمود: «رجب نام نهري در بهشت است كه از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر است. هركس يك روز ماه رجب را روزه بدارد، از آن نهر مي آشامد.»
امّا بعد از روزه و ذكر استغفار، آنچه در اين ماه و دو ماه بعد سفارش شده، دعا و مناجات با خداوند است. ادعيه بسياري در اين ماه وارد شده كه بعضي از مشهورترين آنها در كتاب شريف «مفاتيح الجنان» آمده است. آدمي در برخوردهاي روزانه و اشتغالات روزمره خود، بسيار دچار غفلت از خداوند متعال و عالم معنويت مي شود. از اين رو لازم است در همه ايام سال، به ويژه در ماه ها و روزهايي كه شرافت زماني دارند، كارهاي دنيايي را سبك كند و وقت بيشتري را براي حضور در مكانهاي شريف و مقدس و يا كنج خلوتي در خانه اختصاص داده، به ذكر خداوند و به ويژه مناجات با خدا و زيارات اولياء الله مشغول شود، باشد كه از سنگيني بار غفلت ها- كه شيطان و نفس هر دم آدمي را بدان مي خوانند - بكاهد:
« آنكه سبكبار مي كند انسان را و از اين ظلمتكده مي كِشد او را بيرون و نفْس را از آن گرفتاريها و سرگشتگيهايي كه دارد خارج مي كند اين ادعيه اي است كه از ائمه ما وارد شده اند.» (صحيفه امام، ج ۱۳، ص: ۳۳)
دعا، انس با خدا و مناجات، عشرت با محبوب است. به هر ميزان معرفت آدمي به ربّ الارباب بيشتر شود، بيشتر به تلاوت قرآن و ادعيه و مناجات ها روي مي آورد. و ماه رجب، ماه انس گرفتن با خداست و دور شدن از شهوات دنيايي، ازطريق دعا و سجده هاي طولاني.
«آنان كه معرفت به حق دارند، و انس و محبت به آن ذات مقدّس پيدا كردند براي آنها اين نوع اعمال زحمت و مشقت ندارد. انس و عشرت با محبوب ملالت نياورد؛ خاصّه آن محبوبي كه همه محبت ها و محبوبيّت ها، رشحه اي از محبت او است. چه خوش گفته شده است از زبان آنان:
آن كس كه تورا شناخت جان را چه كند/فرزند و عيال و خانمان را چه كند
ديوانه كني هر دو جهانش بخشي/ديوانه تو هر دو جهان را چه كند
عارف شيراز- رحمه اللَّه- گويد:
در ضمير ما نمي گنجد به غير از دوست، كس/هر دو عالم را به دشمن ده كه ما را دوست بس
آنان كه از جام محبت دوست نوشيدند، و از آب زندگاني وصال او زندگي ابدي پيدا كردند، هر دو عالم را لايق دشمن دانند.» (شرح حديث جنود عقل و جهل، متن، ص: ۱۲۷)
امام خميني(س)، حكومت را تدبير مي كردند، گزارشهاي روزانه و هفتگي را از اوضاع مملكت، به ويژه دفاع مقدس مي گرفتند، امر و نهي مي كردند، با مردم عادي ديدار داشتند، ... روزنامه ها را مطالعه مي كردند و به امور خانواده نيز مي رسيدند، امّا در همة ايام و ليالي سال، به ويژه با طلوع ماه رجب، زمان خاصي را براي انجام اعمال مشترك و خاص اين ماه، به ويژه مناجاتها و دعاها تخصص مي دادند.


| شناسه مطلب: 52507




امام خميني رجب



نظرات کاربران