روحانیون واقعیات زیارت را بیان کنند

حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر سيدمهدي عليزاده موسوي، رييس پژوهشكده حج و زيارت به تشريح پاسخ اين سؤال پرداخت كه اصل زيارت چيست و آيا فرهنگ زيارت در جامعه ما دچار فرعيات شده است يا خير؟ و گفت: فلسفه زيارت به فلسفه توسل نزديك است. زيارت، توسل و تبرك به نوعي با هم مرتبط هستند.
وي ادامه داد: در آيه ۳۵ سوره مائده آمده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد از خدا پروا كنيد و به او [توسل و] تقرب جوييد» در اين آيه مطرح شده است كه اي كساني كه ايمان آورده‌ايد براي نزديكي به خدا به دنبال وسيله باشيد. زيارت به نوعي ارتباط بين مخلوق و خالق است و خداوند ابا دارد كه كارها را بدون وسيله انجام دهد؛ اين مسئله هم در مسائل دنيوي مطرح است مانند وقتي كه انسان بخواهد به پشت بام برود بايد از پله استفاده كند و هم در امور معنوي كه انسان از اولياي الهي براي رسيدن به خدا استمداد مي‌كند.
اين پژوهشگر ديني افزود: فلسفه اصلي توسل نزديكي به خداست و انسان از طريق اين واسطه خود را به خدا نزديك مي‌كند. جداي از اين مسئله زيارت و توسل يكسري آثار و پيامدهاي مثبت ديگر هم دارد از جمله اينكه انسان وقتي به محيط‌هاي مقدس مي‌رود همين حضور موجب مي‌شود كه براي دقايقي از گناهاني كه كرده پشيمان شود و خود اين شرم حضور آرامش در پي دارد.
انسان حس گراست؛ مي‌بيند و آرامش مي‌يابد
وي به ذات حس گراي انسان نيز اشاره و اذعان كرد: در نزديكي با مدفن امامان چون ذاتاً انسان حس گرا است و وقتي چيزي را مي‌بيند و لمس مي‌كند بيشتر آن را باور و حس مي‌كند، حضور در مدفن اولياي الهي براي او آرامش و سكون به وجود مي‌آورد و همين آرامش موجب مي‌شود كه از مشكلاتش كم شده و روحش را پالايش كند و فضاي مناسبي را براي خود به وجود بياورد.
حجت الاسلام عليزاده موسوي عنوان كرد: در يك كلمه فلسفه زيارت، كسب معنويت است اما متأسفانه امروز شاهد يكسري خرافات و افزوده هايي در مسئله زيارت هستيم كه موجب شده خود زيارت هم گاه مورد سؤال و شك قرار گيرد. زيارت حتماً بايد در محلي صورت گيرد كه مورد تأييد باشد و به صرف خواب ديدن، يك خانه تبديل به مكاني مقدس و زيارتي نمي‌شود و خواب تأييدي براي اصل زيارت از يك مكان نيست.
زيارت واسطه فيض است/ زيارتگاه‌ها را زيارت كنيم نه عبادت
وي با تأكيد بر اينكه شخصي كه به زيارت وي مي‌رويم واسطه اي بين ما و خداست نه اينكه خود آن شخص براي خود داراي استقلال رأي باشد، تصريح كرد: وقتي هم كه به زيارت مي‌رويم بايد متوجه باشيم كه در حق فردي كه به زيارت وي رفته ايم نبايد غلو كنيم يا اعمالي را انجام دهيم كه مخصوص عبادت خداست نه غير او مانند سجده كردن و….
آيا ضريح ائمه (ع) را ببوسيم؟
رييس پژوهشكده حج و زيارت در خصوص جايگاه دست كشيدن بر ضريح ائمه (ع) در هنگام زيارت، گفت: نبايد اين نكته را فراموش كنيم كه برخي از امور مانند تبرك جستن و دست كشيدن به ضريح جزئي از نزديكي به آن شخص معصوم است. همچنان كه حضرت يوسف وقتي خبردار شد كه پدرش نابينا شده پيراهن خود را داد تا بر چشمان پدرش بيندازند؛ همچنان كه وقتي كسي قرآني را مي‌بوسد، كاغذ قرآن را مي‌بوسد اما دليل اين احترام آيات قرآن است.
وي ادامه داد: وقتي كه ضريحي را مي‌بوسيم به خاطر فلز ضريح نيست بلكه به اين خاطر است كه اين ضريح وجود مقدسي را دربرگرفته و متبرك شده است. در روايت‌ هم داريم كه برخي از اشياء و زمان‌ها متبرك شده اند مانند تابوت حضرت موسي كه وقتي در مقابل لشكر قرار مي‌گرفت به عنوان تابوتي متبرك موجب پيروزي لشكريان مي‌شد.
عليزاده موسوي با اشاره به آيه اول سوره اسراء كه مي‌فرمايد «سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِير؛ منزه است آن [خدايى] كه بنده‏اش را شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الاقصى كه پيرامون آن را بركت داده‏‌ايم سير داد تا از نشانه‌‏هاى خود به او بنمايانيم كه او همان شنواى بيناست». يعني در حالي پامبر (ص) به مسجد الاقصي رفت كه خداوند اطراف مسجد را مبارك كرده بوديم. بنابراين بايد اين امور را از هم تفكيك كرد. اصل اساسي زيارت عدم افراط و تفريط است يعني انجام چيزي كه ائمه (ع) سفارش كرده اند و نحوه آن را بيان فرموده اند.
وي خاطرنشان كرد: البته انسان لازم نيست صرفاً در چارچوب همان دعاهاي ذكر شده با خدا صحبت كند بلكه بايد راحت صحبت كند اما برخي از اعمال و رفتارهايي كه صورت مي‌گيرد گاهي در شأن ائمه (ع) نيست. مراقب باشيم در زيارت نه لغو كنيم كه بهانه به دست دشمنان شيعه بدهيم و نه حق ائمه (ع) را آنگونه كه هست رعايت نكنيم كه در اين صورت هم خود انسان متضرر مي‌شود.
رييس پژوهشكده حج و زيارت در پاسخ به اين سؤال كه آيا فرهنگ زيارت در كشور ما مورد بررسي قرار گرفته است؟ گفت: در خصوص آداب زيارت و فرهنگ زيارت كتاب‌هاي زيادي منتشر شده است. در پژوهشكده حج و زيارت هم كتاب‌هاي متعددي در اين خصوص نوشته شده كه چگونه قدم اول زيارت را افراد بردارند و در طول ميسر و هنگام زيارت و بازگشت چگونه رفتار كنند و… اما اين روحانيان و اهل فكر و نظر هستند كه مسئوليت رساندن اين مطالب به مردم را دارند.
روحانيون بدون ترس از موضع گيري‌هاي مردمي واقعيات زيارت را بيان كنند
وي تصريح كرد: گاه برخي از افراد نگران هستند كه اگر حقايق را بيان كنند با موضع گيري مردم مواجه مي‌شوند بنابراين شايد بر اساس دل مردم حرف بزنند اما همچنان كه شهيد مطهري معتقد هستند روحانيت بايد واقعيت‌ها و حقايق را بيان كند بدون اينكه توجهي به نگاه مردم داشته باشد؛ در خصوص زيارت هم روحانيان نبايد از مخالفت‌هاي مردمي بترسند.
نويسنده كتاب «از اوج تا فرود» در پاسخ به اين درخواست كه كتاب‌هايي در خصوص اصول و اسرار زيارت معرفي كنيد، گفت: فرهنگ زيارت نوشته حجت الاسلام جواد محدثي و كتاب اداب زيارت نوشته حجت الاسلام قاضي عسكر از كتابهاي خوب در زمينه زيارت است. در خود كتاب مفاتيح الجنان هم در خصوص زيارت هر يك از ائمه و ويژگي‌هاي زيارت مطالب ارزشمندي نوشته شده است و اگر افراد كمي دقت كنند هم معنويت زيارت و هم شناحت آنها بيشتر خواهدشد.
زيارت وسيله اي براي تقرب بيشتر ما به خدا خواهد شد اگر…
وي تصريح كرد: البته بخشي هم بر عهده خود فرد است كه براي انجام زيارت درست مطالعه كرده و اطلاعات كسب كند. اگر فلسفه زيارت را بدانيم و به امام فقط به عنوان كسي كه بايد مشكلات ما را حل كند، نگاه نكنيم و هنگام زيارت فقط دردها و مشكلات خود را بيان نكنيم، زيارت وسيله اي براي تقرب بيشتر ما به خدا خواهد شد.
مردم به جاي اينكه منتظر باشند، انتظار دارند!
حجت الاسلام عليزاده موسوي افزود: گاهي مردم به جاي اينكه منتظر باشند، انتظار دارند حتي در مسجد جمكران هم همه براي گرفتن حاجات مي‌روند در حالي كه فلسفه زيارت صرفاً گرفتن شفاي بيمار و حل مشكلات مادي نيست. در دعاي توسل هم مي‌خوانيم كه «يا وجيها عند الله اشفع لنا عند الله» يعني اي آبرومند نزد خدا شفاعت ما را نزد خدا بكن و مسائل مادي را چندان مطرح نمي‌كند. اگر اين را درك كنيم كه به زيارت مي‌رويم كه ارتباطمان با خدا بيشتر و بهتر شود و غذاي روحمان تأمين شود، خواهيم ديد كه جامعه ما متعالي شده و مشكلات روحي جامعه نيز كاهش پيدا خواهد كرد. منبع:ايكنا