فلسفه ماه رمضان در سیره ثامن‌الائمه(ع)
امام هشتم شیعیان (ع) مهمترین اثرات روزه‌داری را علاوه بر چشیدن گرسنگی و تشنگی، به یاد فقرا و مستمندان بودن، توجه به مشکلات آنها و یاد آخرت به شمار می‌آورند.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، امام هشتم شيعيان، امام رضا (ع) در آستانه ماه مبارك رمضان اهل بيت خود را نزد خودشان جمع كرده و تأكيد داشتند كه خود را براي اين ماه آماده كنند و نخستين نكته‌شان نيز روزه‌داري براي اتصال به ماه مبارك رمضان براي كسب درجات معنوي بود.
امام رضا (ع) به نقل از علي (ع) و ايشان هم به نقل از رسول خدا (ص) درباره ماه رمضان فرمودند: من تلافيه (شهر رمضان) آية من القرآن، كان له مثل أجر من ختم القرآن في غيره من الشهور ...؛ هر كس يك آيه از قرآن كريم را در اين ماه تلاوت كنند نظير آن است كه تمام قرآن را در ماه‌هاي ديگر تلاوت كرده است، خوبي‌ها در ماه رمضان پذيرفته شده و بدي‌ها بخشيده مي‌شود، و اگر به چهره برادر مؤمن خود لبخند بزند، در قيامت وي نيز بر چهره او لبخند مي‌زند و او را بشارت بهشت مي‌دهد.
ايشان در اين باره مي‌افزايند كه هر كس در اين ماه مؤمني را كمك كند، خداوند قدم‌هاي او را در پل صراط محكم مي‌كند، و هر كس در اين ماه از غضب خود را باز دارد خداوند به او در روز قيامت كمك خواهد كرد، اگر فردي مظلومي را كمك كند خداوند او را در دنيا و آخرت كمك مي‌كند.
امام رضا (ع) در حديث ديگري مي‌فرمايند: «فلم امروا بالصوم؟ قيل لكي يعرفوا الم الجوع والعطش، فليستدلوا علي فقر الآخرة، وليكون الصائم خاشعا ذليلاً مستكينا مأجورا محتسبا عارفا صابرا علي ما اصابه من الجوع والعطش، فيستوجب الثواب مع ما فيه من الانكسار عن الشهوات وليكون ذلك واعظا لهم في العاجل، و ...»: اگر بپرسند چرا روزه واجب شده است؟ پاسخ آن است كه درد گرسنگي و تشنگي را بدانند و از اين راه پي به فقر و بيزاد و توشه بودن آخرت ببرند، و براي اينكه روزه‌دار بر اثر ناراحتي كه از گرسنگي و تشنگي برايش پيش آمده فروتني كند و كوچكي كند و نيازمندي نشان دهد تا اجر ببرد و به حساب آورد كار خويش را و بشناسد و پايداري و مقاومت كند بر آن.
و از اين جهات مستحق اجر شود، با آنچه كه در آن است از قبيل جلوگيري از طغيان شهوات و كنترل هواها و اينكه موجب عبرت و موعظهها باشد براي آنها در اين دنيا، و تمريني باشد براي انجام تكاليف، و راهنمايي باشد براي آنها در عالم ديگر، و بشناسند شدت مشكلات فقرا و بينوايان را در دنيا، و آنچه را كه خداوند در اموالشان براي مساكين و تهيدستان واجب كرده ادا كنند.
در اين حديث شريف امام رضا(ع) فلسفه وجوب روزه را بيان كردند، علاوه بر بعد اخروي كه يادآوري گرسنگي و تشنگي روز قيامت بود، توجه به مشكلات فقرا و بينوايان هم وجود داشت.
در جايي ديگر امام رضا (ع) چنين مي‌فرمايد: «انما امروا بالصوم لكي يعرفوا الم الجوع والعطش فيستدلوا علي فقر الآخرة» مردم به انجام روزه امر شدند تا گرسنگي و تشنگي را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگي آخرت را درك كنند.
همچنين امام رضا (ع) مي‌فرمايد: كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام لايَنامُ ثلاثَ ليالٍ : لَيلةَ ثلاثٍ وعِشرِينَ مِن شَهرِ رَمَضانَ ، ولَيلةَ الفِطرِ ، ولَيلةَ النِّصفِ مِن شَعبانَ ، و فيها تُقسَمُ الأرزاقُ والآجالُ وما يَكونُ في السَّنَةِ؛ اميرالمؤمنين (ع) سه شب را نمىخوابيد : شب بيست و سوم ماه رمضان ، شب عيد فطر و شب نيمه ماه شعبان ؛ در اين شبها، روزي‌ها تقسيم و مدّت عمر و هر آنچه در آن سال رخ خواهد داد ، تعيين مىشود.
محدث نوري از كتاب فقه‌الرضا در باب روزه آورده است كه امام رضا (ع) فرمود: و أكثر في هذا الشهر المبارك من قراءة القرآن والصلاة علي رسول الله؛ در اين ماه شريف قرآن زياد بخوان و فراوان بر رسول خدا صلوات و درود بفرست.
منابع:
-فقه‌الرضا
-عيون اخبارالرضا
-بحارالانوار
-وسايل الشيعه