گزارشی از کتابهای پژوهشکده حج درباره پیامبر اعظم

پژوهشكده حج و زيارت (مركز تحقيقات حج سابق) در طول فعاليت 24 ساله‌اش حدود 900 عنوان كتاب و حدود 155 جلد نشريه در حوزه‌هاي حج، زيارت، وهابيت‌شناسي و پاسخ به شبهات و نيز آثاري درباره سيره و زندگاني پيامبر (صلي الله عليه و آله) و ائمه معصومين (عليهم السلام) منتشر كرده است.
پايگاه اطلاع رساني حج ضمن عرض تسليت به مناسبت فرا رسيدن ايام رحلت پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله) و امام حسن مجتبي (عليه السلام)، به معرفي كتابهاي توليد شده در پژوهشكده حج و زيارت درباره پيامبر گرامي اسلام پرداخته است.
گفتني است در اين گزارش تنها به آثاري اشاره شده كه مستقلا درباره شخصيت و سيره پيامبر و يا معرفي بارگاه منور ايشان نوشته شده‌اند. گرچه در اكثر آثار پژوهشكده به سيره و سخنان آن بزرگوار استناد شده است. آشنايي با سيره اخلاقي پيامبر اعظم صلي الله عليه وآله و سلم جواد محدثي، ۱۳۸۶، ۹۶ص، پالتويي. اين كتاب در يازده بخش اخلاق و سيره پيامبرگرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) را در ابعاد مختلف بررسي كرده و در هر بخش از منظرهاي گوناگون از روش پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) درس‌هاي اخلاقي و روش زندگي استخراج كرده است. اين كتاب به‌رغم كوتاه بودنش خواننده و زائر مدينه را با اخلاق و روش پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) آشنا مي‌كند. متن كامل جرعه‌هاي رسالت: ارمغاني از درواژه هاي نبوي سيدحسين اسحاقي، ۱۳۸۵، ۲۰۰ص، رقعي. سخنان گهربار پيامبر اكرم اسلام (صلي الله عليه و آله) را درباره آداب و سنن الهي به صورت الفبايي و جامع در بردارد. متن كامل صفوة الصحيح من سيرة النّبي الاعظم جعفر مرتضي عاملي، تلخيص و تحقيق علي رفيعي قوچاني، ۱۳۸۸، ۴۱۵ص، وزيري. اين نوشتار تلخيص الصّحيح من سيرة النّبي الأعظم (صلي الله عليه و آله) نوشته جعفر مرتضي عاملي است. كتاب اخير پژوهشي گسترده، جامع و تحليلي درباره جزئيات و كليات تاريخ صدر اسلام و شناسايي ابعاد سيره، كردار و رفتار و گفتار پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) به‌شمار مي‌رود. نويسنده با نگاهي انتقادي تلاش مي‌‏كند به مصادر و منابع دست اول مراجعه و گزارش‌هاي گسترده‏اي در عرصه سياست، اخلاق اجتماعي، شأن نزول آيات و همسرداري و جنگ‌هاي پيامبر از متون اهل‌سنت نقل و نقد كند. اين كتاب گزيده-اي از اين مجموعه ۳۵ جلدي است. متن كامل فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام جعفر سبحاني، ۱۳۷۳، ۵۳۶ص، وزيري. دوره‌اي كامل و گويا درباره زندگي پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) است كه با استناد به معتبر‌ترين مدارك تاريخي با قلمي روان و شيوا فراهم آمده است. سعي نويسنده محترم براي تجزيه و تحليل حوادث گوناگون از مزاياي مهمّ اين كتاب است تا تاريخي آموزنده، به جامعه بشري عرضه شود. متن كامل تعمير و توسعه مسجد شريف نبوي در طول تاريخ محمد حسن عبدالقادر الانصاري، ترجمه عبدالمحمد آيتي، ۱۳۷۸، ۲۲۳ص، وزيري. به بررسي تفصيلي تاريخ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوي و اجزاي آن در گذر ادوار اسلامي مي‌پردازد. مؤلف با استناد به متون تاريخي و روايي، اين گزارش را عرضه كرده است. زبان اصلي كتاب عربي است و مهم‌ترين موضوعات كتاب چنينند: نيرو‌ها و عوامل اقليمي مؤثر در بناي مسجد نبوي، ويژگي‌هاي جغرافيايي و تاريخي مدينه منوره، مدينه از عصر جاهلي تا دوران عثماني، فضيلت مسجد نبوي و مدينه و مردم آن، هجرت پيامبر (صلي الله عليه و آله) به مدينه، اقدامات پيامبر (صلي الله عليه و آله) در بناي مسجد نبوي و اجزاي آن، حجره و روضه شريف نبوي، حجره همسران پيامبر (صلي الله عليه و آله)، شرح مكان صفه، گزارش تاريخ تعمير و توسعه مسجد نبوي و محراب‏‌ها و ستون‏‌ها و در‌ها و مناره‏‌ها و منبرهاي آن از قرن يازدهم هجري تا زمان حاضر. متن كامل مسجد شريف نبوي محمد حسن عبدالقادر الانصاري، ترجمه عبدالمحمد آيتي، تلخيص رضا مختاري، ۱۳۷۹، ۲۱۵ ص، جيبي. تلخيصي از كتاب تعمير و توسعه مسجد شريف نبوي در طول تاريخ (نشر مشعر، ۱۳۷۸) اسست. اين گزيده در شش فصل سامان يافته است: نيرو‌ها و عوامل مؤثر در بناي مسجد؛ نخستين مرحله بناي مسجد؛ تحولات مسجد طي سال‌هاي ۱۱ـ۱۳۴۴قمري؛ تحولات مسجد در دولت سعودي؛ تحولات مسجد در عهد ملك فهد. متن كامل ساختمان حرم نبوي، مدينه منوره سلمي سمر دملوجي، ترجمه محمدرضا مرواريد و بنياد پژوهش‌هاي اسلامي، ۱۳۷۷، ۶۳ص، رقعي. به معرفي ابعاد ساختمان حرم و مسجد نبوي در مدينه مي‌پردازد. اين كتاب برپايه اسناد و مدارك معماري، عمليات گسترده نوسازي حرم شريف نبوي و طرح بزرگ و پيش‌رفته توسعه اين مسجد باشكوه و بافت شهري پيرامون آن را گزارش مي‌كند. عمليات توسعه حرم، تنها به معناي ساختن تأسيساتي جديد در كنار آن مسجد كهن نيست، بلكه نوسازي فراگير مسجد قديم نيز در چارچوب طرح و برنامه آن قرار مي‌‏گيرد و بدين ترتيب، مسجد نبوي به بزرگ‌ترين مسجد جهان بدل مي‌شود. نويسنده در بخش اول به صورتي گزيده، تحوّلات تاريخي مسجد النبي را در عهد پيامبر (صلي الله عليه و آله) خلفاي نخستين، امويان، عباسيان، مملوكيان، عثماني و سعودي شرح مي‌دهد و در بخش دوم به آموزه‌ها و عناصر طرح توسعه جديد، طرح معماري و زيبايي‌هاي هنري و اطراف مسجد مي‌پردازد. حجم كم و تصاوير فراوان و زيباي اين اثر، از ويژگي‌هاي آن است. متن كامل آثار پيامبر (ص) و زيارتگاه‌هاي اهل بيت (ع) در سوريه احمد خامه يار، ۱۳۹۳، ۳۹۶ صفحه، وزيري. اين كتاب حاصل بخشي از تحقيقات ميداني و كتابخانه‌اي نويسنده درباره زيارتگاه‌هاي سوريه، در طول اقامت چندين ساله‌اش در اين كشور (در سال‌هاي پيش از آغاز بحران كنوني سوريه) است. در اين پژوهش بيش از ۱۰ اثر و مكان منسوب به رسول خدا (ص) و حدود ۶۵ زيارتگاه منسوب به اهل بيت آن حضرت معرفي و بررسي تفصيلي شده است. همچنين تعداد قابل توجهي از زيارتگاه‌هايي كه در گذر زمان از ميان رفته، از لابه‌لاي متون تاريخي استخراج و معرفي شده است. مسجد النبي‌ (صلي الله عليه و آله) تحقيق معاونت آموزش و پژوهش حوزه نمايندگي ولي فقيه، ۱۳۷۹، ۳۶ص، پالتويي. به بررسي ابعاد مسجد النبي شريف‌ترين مسجد پس از مسجد الحرام مي‌پردازد و گزراش‌هاي ارزنده‌اي درباره مسجد النبي (صلي الله عليه و آله) در شهر مدينه منوره و تحولات بسيار آن در درازناي تاريخ عرضه مي‌كند. اين مسجد با افزايش جمعيت مسلمانان، مراحل مختلف توسعه و تحوّل را، تا عصر كنوني پشت سر گذاشته است كه اين كتاب آگاهي‌هاي مفيدي درباره تاريخچة ساختمان و سير گسترش آن به خوانندگان عرضه مي‌كند. اين كتاب به زبان تركي نيز ترجمه شده است. متن كامل مسير هجرت رسول خدا ترجمه علي طريق الهجرة عاتق بلادي، ترجمه و تحقيق محمدرضا شهيدي پاك، ۱۳۹۱، ۳۰۸ص، وزيري. اين كتاب از آثار مهم عاتق بن‌غيث و برآمده از مشاهدات و تحقيقات وي درباره مسير هجرت رسول خدا (صلي الله عليه و آله) از مكه به مدينه است. عاتق در اين كتاب، بر اساس متون كهن تاريخي، مسير هجرت پيامبر اكرم را با مشاهده مي‌داني و تحقيق در محل حادثه مشخص و تحقيقات خود را تكميل كرده است. اين كتاب گزراش مشاهدات چهار سفر نويسنده را همراه با تطبيق آن‌ها با كتب مختلف دربردارد. وي تنها به اماكن تاريخي عهد اسلامي پرداخته و خطاهاي پيشينيان را درباره آن‌ها نشان داده است. متن كامل الخاتمية في الكتاب والسنّة والعقل الصريح جعفر سبحاني، بي‌تا، ۹۴ص، جيبي. امّت اسلامي از آغاز تاريخ اسلام تا كنون، بر اين اعتقادند كه پيامبرشان، آخرين پيامبر و دين آنان خاتم اديان الهي و براي همه زمان‏‌ها و مكان‏هاست. خاور‌شناسان درباره اين اعتقاد، شبهاتي مطرح كرده‌اند كه برپايه برخي از آن‌ها اصل مسئله انكار مي‌شود و برپايه برخي از ديگر شبهات آنان، چگونه شيعه با وجود كتاب علي و مصحف فاطمه (علي‌ها السلام) و روايات ائمه اطهار: مدعي ختم نبوت است؟ اين كتاب هر دو نوع شبهه را با استناد به كتاب و سنّت و عقل، پاسخ مي‌گويد. متن كامل دفع الشبهة عن الرسول (صلي الله عليه و آله) والرسالة ابوبكر بن ‌محمّد الحصني الدمشقي، تحقيق جماعة من العلماء، ۱۴۱۸ق.، ۲۵۶ص، وزيري. تبليغاتي گسترده درباره ديدگاه‌هاي ابن‌تيميه با پوشش پيروي از مذهب حنبلي، در عصر مؤلّف رواج داشته و در عوام و‌گاه افراد كم‌مايه تأثير مي‌گذارده و از اين‌رو، مؤلّف در اين كتاب با دلايلي متّكي بر قرآن و سنّت، به نقد نظرهاي گمراه كننده او پرداخته است. متن كامل
زيارت پيامبر (صلي الله عليه و آله) بدعت يا عبادت محمد بن‌علوي مالكي، ترجمه مركز تخصصي ترجمان ديني، ۱۳۹۰، ۲۵۱ص، رقعي. اولين جلد از سلسله رد اهل‌سنت بر وهابيت و ترجمه كتاب الزياره‌النبويه بين البدعيه والشرعيه نوشته محمد بن‌علوي مالكي حسني از علماي اهل‌سنت است كه پژوهشي كوتاه درباره موضوع مهم و بحث‌برانگيز سفر كردن به قصد زيارت قبر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) به شمار مي‌رود و برپايه سند بيشتر احاديث و تفسير آن‌ها زيارت پيامبر را از ديدگاه قرآن و روايات برمي‌رسد. عنوان‌هاي حقيقت سفر براي زيارت، عدم رعايت امانت‌داري، زيارت جزء مناسك نيست و حكم ناروا درباره احاديث، زيارت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) از ديدگاه قرآن و روايات، كلام ائمه مذاهب فقهي درباره استحباب زيارت قبر پيامبر، حضرت عيسي و زيارت قبر پيامبر، ارتباط زيارت و مناسك حج، برخي از آداب زيارت پيامبر و توسل و تبرك به قبر پيامبر، مطالب اين كتاب را در بر دارند. متن كامل
زيارت پيامبر و اوليا علي اصغر رضواني، ۱۳۹۰، ۱۷۷ص، رقعي. به طرح نظريه پيروان وهابيت درباره زيارت پيامبر (صلي الله عليه و آله) و اوليا، و رد اين عقايد پرداخته است و بخشي ديگر از مجموعه سلسلة مباحث وهابيت‌شناسي به شمار مي‌رود. اين نوشتار به بررسي نظريه وهابيان درباره زيارت پيامبر (صلي الله عليه و آله) و اولياي دين پرداخته و در اثبات ابطال اين نظريه‌ها كوشيده است. وي هم‌چنين به برخي از شبهه‌هاي وهابيت در اين زمينه پاسخ داده است. متن كامل
شفاءالسقام في زيارة خيرالانام علي‌بن ‌عبدالكافي بن‌علي تقي‌الدين ابوالحسن الانصاري الخزرجي المصري الشافي، به كوشش سيد محمدرضا حسيني جلالي، ۱۳۹۰، ۴۳۲ص، وزيري. به نقد و بررسي عقايد ابن‌تيميه با هدف پاسخ به شبهه عدم مشروعيت زيارت مي‌پردازد. اين كتاب ده باب و يك خاتمه دارد: ۱. احاديثي كه درباره زيارت آمده است؛ ۲. احاديثي كه دلالت بر زيارت دارد، گرچه لفظ زيارت در آن‌ها به صراحت نيامده است؛ ۳. آنچه درباره سفرهاي زيارتي آمده است؛ ۴. سخنان دانشمندان درباره استحباب زيارت؛ ۵. اثبات اينكه زيارت موجب تقرب الي الله است؛ ۶. سفر به خاطر زيارت، موجب تقرب الي الله است؛ ۷. ‌ دفاع از شبهات؛ ۸. توسل و استغاثه؛ ۹. زندگي ائمه:؛ ۱۰. شفاعت. متن كامل
وضوء النبي (صلي الله عليه و آله) من خلال ملابسات التشريع سيد علي شهرستاني، بي‌تا، ۳۹۹ص، رقعي. به موضوع وضوي پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله) مي‌پردازد. متن كامل
حجة الوداع رسالة مختصرة تستعرض خطب النبي الاكرم (صلي الله عليه و آله) و كلماته في حجة الوداع و حقائق تاريخية عند الفريقين
جعفر سبحاني تبريزي، ۱۴۲۹ق، ۷۱ص، جيبي. گزارشي از خطبه‌ها و ارشادات پيامبر در سفر آخر ايشان به حج معروف به حجة الوداع است. مؤلف متن عربي هفت خطبه پيامبر را در اين سفر گزارش مي‌كند. عنوان‌هاي اين خطبه‌ها چنينند: خطبه در روز هفتم و هشتم ذي الحجه، سخنان در روز عرفه، خطبه در روز نحر، خطبه در مسجد خيف، خطبه رسول الله كنار كعبه، خطبه در غدير خم. متن كامل الرسول الاعظم يبشر بظهور الامام المهدي
علي محمد علي دخيل، ۱۴۲۹ق، ۲۳ص، جيبي. احاديث متواتري را در بردارد كه برپايه آن‌ها، حضرت پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله) به آمدن منجي آخرالزمان حضرت مهدي (عج) بشارت داده است. متن كامل
الظاهرة العاطفية الانسانية في سيرة الرسول
محمدعلي تسخيري، ۱۳۸۸ش/۱۴۳۰ق.، ۴۷ص. به بررسي عطوفت و مهرباني به ديگران در سيره پيامبر (صلي الله عليه و آله) مي‌پردازد. نويسنده انتقاد خود را درباره برخي از رفتارهاي ناسازگار مسلمان با سيره پيامبر (صلي الله عليه و آله) بيان كرده است. متن كامل قبسات من حياة النبي و اهل‌بيته حيدر عبدالكريم، ۱۴۲۹ق، ۷۲ص، جيبي. نوشته‌اي كوتاه درباره زندگي و حيات پيامبر (صلي الله عليه و آله) و اهل‌بيت (عليهم السلام) و گوشه‌اي از فضائل و سخنان گهربار آنان است. متن كامل