نقد و بررسی«تنگی نفس» فیلمی از منا

به گزارش خبرگزاري فارس، اين برنامه در سالن اسوه با حضور تني چند از مديران سازمان حج و زيارت و نيز چهره هاي فرهنگي، بويژه سينماي همچون اسماعيل براري، مسعود آب پرور، پروانه مرزبان، صادق صادق دقيقي، سيد فرهاد حسيني، محمد ديندار، عباس تقي آبادي و جمعي از علاقه مندان به سينما برگزار شد.
در ابتداي با بيان اينكه «تنگي نفس» محصول انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس و نخستين فيلمي است كه بعد از واقعه منا در سينماي ايران توليد شده است گفت: بنده در جريان هستم كه گروه سازنده فيلم در مدت زمان بسيار كم و با كار و تلاش شبانه روزي اين مستند را آماده كردند و همچنان در پي اعمال اصلاحاتي در جهت ارتقا سطح كيفي آن هستند. فيلم خيلي سريع وارد پروسه توليد شد
«فرود عوض پور» كارگردان فيلم با اشاره به شكل گيري اين مستند گفت: پروسه شكل گيري تنگي نفس از زماني آغاز شد كه از انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس با من تماس گرفتند و پيشنهاد اين كار را به من دادند. بلافاصله نشستي را برگزار كرديم و خيلي سريع فيلم وارد پروسه توليد شد. معتقدم اين كار بدون مساعدت مديران انجمن و تلاش و همت همكارانم در گروه توليد شكل نمي گرفت. بويژه كسري رضايي كه نه تنها تدوين گر اين فيلم بود بلكه در طول كار مانند يك مشاور بنده را همراهي مي كرد.
فيلم با فاصله چند روز از حادثه منا ساخته شده است
«عباس عمراني» تهيه كننده فيلم در اين نشست گفت: بعد از اينكه واقعه غمبار منا اتفاق افتاد و خبر آن از شبكه هاي مختلف منتشر شد بلافاصله به فكر افتادم كه در اين مورد يك فيلم مستند توليد كنيم. بنابراين موضوع را با آقاي نيرومند مديرعامل انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس مطرح كردم و ايشان هم موافقت كردند اما چون مجالي براي نگارش كامل فيلمنامه نبود بدون وقفه كار را شروع كرديم تا در ادامه به اهداف مورد نظر خود برسيم.
«تنگي نفس» فيلمي غم انگيز اما لطيف
«ابوالفضل جليلي» كارگردان سينماي ايران در اين نشست با بيان اينكه من معمولا خيلي عادت به ديدن فيلم هاي مستند بويژه فيلم هاي غم انگيز ندارم اما چون آقاي شادماني از من خواستند تا در اين برنامه حضور داشته باشم اطاعت كردم گفت: من معمولا اهل كشف و شهود هستم از اين رو، فيلم را با همين ديد نگاه كردم و اگر چه فيلم يك فيلم غم انگيز است اما فيلم لطيفي است و حتي غم آن هم غم قشنگي است. فيلم خسته كننده نيست
وي با تشكر از مونتور فيلم ادامه داد: درحالي كه در اول فيلم ما با كات هاي خيلي سريع روبرو هستيم كه من موافق اين نوع تدوين نيستم اما در نهايت تدوين كار خيلي خوب صورت گرفته است ضمن اينكه فيلم خسته كننده نيست.
كارگردان فيلم سينمايي«گال» تصريح كرد: اين فيلم از همه لحاظ فيلم خوبي است اما از نظر محتوا قدري دچار مشكل است كه معمولا محتوا به فيلمساز برنمي گردد بلكه بيشتر به مسئولين فرهنگي و كساني كه آنان را هدايت مي كنند برمي گردد. فيلم ريشه در حقيقت دارد اما پيام ندارد
جليلي با بيان اينكه ما ملتي هستيم كه گريه را دوست داريم چرا كه گريه همچون مخدر آدم را به آرامش مي رساند اظهار داشت: اگر چه اين فيلم غمبار و غم انگيز است اما بسيار خوش ساخت است. شما اين فيلم را هر طوري كه مونتاژ مي كرديد خوب در مي آمد - البته قصدم اين نيست كه ارزش مونتاژ را پايين بياورم - ولي اين فيلم چون ريشه در حقيقت دارد و مملو از معنونيت است بنابراين به دل مي نشيند و فيلم را هر جوري نشان دهيد تاثيرخودش را خواهد داشت. اما نكته مهم اين است كه اين فيلم، پيام ندارد. اين فيلم مثل يك روزنامه عكس دار است.
فيلم همچون آواز ايراني نياز به تحليل دارد
جليلي خطاب به عوض پور گفت: شما به عنوان فيلمساز در اين مستند چه چيزي را مي خواهيد بگوئيد؟ كسي كه عزيزي را در مكه از دست داده با ديدن اين فيلم چه چيزي را مي گيرد؟ وقتي فيلم تمام مي شود ما نمي فهميم كه اين اتفاق به چه دليلي افتاده است؟! معتقدم اين فيلم همچون آواز ايراني نياز به يكسري تحليل دارد تا سروسامان بهتري بگيرد.
فيلم جامعيت ندارد و بايد پخته تر شود
آقاي عربستاني، هنرمند عكاس و از مديران سازمان حج و زيارت كه در سالن حضور داشت از شاهدان عيني فاجعه بود كه بر اين اساس در خصوص فيلم گفت: نقد من به فيلم اين است كه شما در اين فيلم فقط يك محوركار را بررسي كرديد و از بيش از 700 شهيد منا فقط در قائم شهر به اين موضوع پرداختيد. جاي كاروان جانبازان كه به همراه پزشكان خود به شهادت رسيدند در اين فيلم خالي است. در اين فيلم از هيچ استان ديگري تصويري وجود ندارد. از اهل تسنن كه در اين فاجعه به شهادت رسيدند تصويري ديده نمي شود. در حالي كه اگر ما بخواهيم به اين فاجعه بپردازيم لازم است كه نگاهمان به سطح كشور باشد نه فقط به يك منطقه خاص. هر چند كه معتقدم اين فيلم به عنوان اولين حركت، حركت خوبي است، اما بايد پخته تر شود و از همه شهداي اين حادثه در سراسر كشور تصاويري وجود داشته باشد.
اين فيلم يك جزء از يك كل بود
عباس عمراني در پاسخ به آقاي عربستاني گفت: ما فيلمي با جغرافياي قائم شهر ساختيم و گستره فيلم به ما اجازه نمي داد كه همه چيز را ببينيم و در واقع ما به يك جزء از يك كل پرداختيم. بنابراين شايد خيلي جامعيت نداشته باشد كه در يك فيلم 50 دقيقه اي فرصت پرداخت به همه اتفاقات وجود داشته باشد. البته يك بخش از فيلم به حوزه پژوهشي بر مي گردد كه مي بايست ما توجه بيشتري به پژوهش مي داشتيم.
فرود عوض پور كارگردان فيلم هم در ادامه ياد آور شد: من خيلي سعي كردم كه در رابطه با موضوع فيلم با آقاي عربستاني صحبت كنم اتفاقا تماس هم گرفتيم اما چون ايشان در مكه بودند نتوانستيم با ايشان صحبت كنيم حتي بعد از اينكه ايشان به ايران بازگشتند باز هم با ايشان تماس گرفتم كه متاسفانه سرشان شلوغ بود و اين ارتباط صورت نگرفت.
فيلم فاقد تحقيق و پژوهش است
«محمد ديندار» منتقد سينما و فيلمساز كه در سالن حضور داشت گفت: كار فيلمسازي، كار سختي است و من از گروه سازنده تشكر مي كنم اما معتقدم ستون فقرات يك كار مستند «تحقيق و پژوهش» است و اين فيلم فاقد تحقيق و پژوهش است و به نظر مي رسد كه تصاوير با عجله ضبط شده اند. فيلم دچار يكسري مشكلات ساختاري برگرفته از عدم تحقيق و پژوهش است و بايد تحقيق و پژوهش تازه تر و مونتاژ دوباره اي انجام بگيرد. ضمن اينكه پايان فيلم هم پايان خوبي نيست و يك نگاه نهيليستي را تداعي مي كند درحالي كه نگاه ما يك نگاه الهي به مكه است. از تماشاي اين فيلم لذت بردم
«پروانه مرزبان» از تهيه كنندگان سينماي ايران هم در مورد اين فيلم اظهار داشت: از تماشاي اين فيلم لذت بردم، فيلم تاثيرگذاري بود. شما در اين فيلم نگاهي به 25 زن داشتيد كه با شوهران خود به مكه رفتند و تنها به ايران بازگشتند و اين مي تواند موضوع خيلي خوبي باشد و براي من جذاب بود.
فيلم از 100 نمره 80 مي گيرد
«صادق صادق دقيقي» كارگردان سينماي ايران هم در اين نشست گفت: من با نظر آقاي عوض پور موافق هستم كه معمولا در اين گونه فيلم ها، همكاري خوبي با عوامل صورت نمي گيرد بنابراين آنچه كه در ذهن كارگردان وجود دارد محقق نمي شود. ولي با همه اين وجود معتقدم اين فيلم از 100 نمره حتما 80 نمره را خواهد گرفت فقط نياز است كه يكسري روايت ها در تدوين جا به جا شود.
فيلم در سطح پژوهش باقي مانده است
«مسعود آب پرور» كارگردان كشورمان نيز در اين نشست با اشاره به فيلم گفت: من از فيلم مستند خيلي انتظار دارم. فيلم مستند بايد بواسطه استنادي بودنش، چيزهاي زيادي را به من بگويد، اما فيلم در سطح پژوهش باقي مانده بود و سطح اين فيلم حتي از كارهاي روشنگرانه تلويزيون كه در مورد حادثه منا پخش شده هم پايين تر است.
وي ادامه داد: واقعا فيلمساز به دنبال چه چيزي بوده است؟ آيا مي خواسته اين فيلم مرثيه باشد تا ما را مثل يك مجلس روضه خواني تحت تاثير قرار دهد كه البته اين كار را كرده است. اما داغ ما زماني تازه تر مي شود كه ما يكسري تصاوير از آن واقعه نشان مي دهيم اما جاي اين تصاوير به شدت در پيكره فيلم خالي است و البته اين وظيفه تهيه كننده است تا تصاوير آرشيوي را پيدا كند. فيلم تِم مشخصي ندارد
«اسماعيل براري» كارگردان و مدس سينما صحبتش را با اين سوال مطرح كرد: اين فيلم براي چه ساخته شده است؟ آيا قرار است ماجرايي را براي ما رمزگشايي كند؟ آيا قرار است شوري در سطح ملي ايجاد كند و مردم را به ياد يك ماجرا حل نشده بيندازند؟
وي با بيان اينكه تم و پيام اين فيلم چيست گفت: به نظر مي رسد كه فيلم داراي چند تِم متنوع است و به همين جهت اين شائبه ايجاد مي شود كه فيلم تم مشخصي نداشته است حتي زيادي تم دارد وهمين موضوع، پاشنه آشيل فيلم است ضمن اينكه پيام فيلم مشخص نيست.
فيلم نيازمند تدوين دوباره اي است
«سيد فرهاد حسيني» مدرس فيلمنامه نويسي اما اظهار داشت: معمولا ما انتظار داريم كه با يك فيلم تمام اهداف نظام جمهوري اسلامي و عقايد مختلف مردم تامين شود كه اين غلط بزرگي است و ما نمي توانيم عموميت را از يك فيلمساز داشته باشيم. درحالي كه كاري كه فيلمساز در اين فيلم انجام داده است يك كار هنري است. هنرمند يك «آن» را مي بيند و به دنبال آن مي رود مثل اين فيلم كه فيلمساز به موضوع 25 زن مي پردازد كه با همسرانشان به مكه رفتند اما بدون همسر بازگشتند و اين «آن» بزرگي است. اما شتاب زدگي باعث شده كه نقد به فيلم وارد شود و معتقدم فيلم از لحاظ تدوين و از نظر پيام، نيازمند نگاه دوباره اي است تا نگاه سازنده در فيلم جاري باشد. بنابراين پيشنهاد مي كنم قبل از اينكه فيلم در جاهاي مختلف نمايش داده شود اين موارد لحاظ شود.