ماه رجب در کلام علما، مراجع تقلید و بزرگان دین

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، ماه رجب از ماههاي بسيار باعظمتي است كه رحمت بي پايان الهي همچون ابر بهاري در آن سرازير مي شود و اعمال آن از پاداش و ثوابهاي ويژه و مضاعفي برخوردار است. روزه، انجام عمره، شب زنده داري، زيارت و دعا در اين ماه، انسان را تا اوج سعادت سوق مي دهد. آنان كه حرمت اين ماه را نگه داشتند و حق آن را ادا كردند، در روز قيامت با نداي «اين الرجبيون» از عرش الهي مورد خطاب قرار مي گيرند و با همراهي هزاران ملك و نورانيت خاص وارد بهشت مي شوند.
عظمت و فضيلت بسيار زياد ماه رجب كه در كلام ائمه معصومين عليهم السلام به صورت فراوان مي توان ملاحظه كرد باعث شده، اين ماه عارفان و پويندگان راه حق، از فرصتهايي چون ماه رجب، مثل دري گرانبها و قيمتي مراقبت كنند و به راحتي از آن نگذرند و با استفاده از شبها و روزهاي آن، در انس بيشتر با خداوند بكوشند. در اين گزارش به گوشه اي مراقبتها و فضيلتهاي ماه رجب از نگاه علما و بزرگان دين مي پردازيم:
آيت الله ميرزا جواد ملكي تبريزي مرحوم ميرزا جوادآقا ملكي تبريزي، استاد بزرگ اخلاق و عرفان، در كتاب شريف و ارجمند المراقبات درباره دلايل شرافت ماه رجب، مي‌‏نويسد: «ماه رجب، يكي از ماه‏هاي حرام مي‏‌باشد و از اوقات دعاست.[اين ماه] حتي در زمان جاهليت نيز به اين مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر اين ماه بودند تا در آن دعا كنند. هم‏چنين اين ماه، ماهِ اميرالمؤمنين عليه السلام است، چنان‏چه طبق روايات شعبان ماهِ رسول خدا و رمضان ماه خداي متعال مي‏‌باشد».
آيت الله قاضي طباطبايي: مرحوم آيت الله العظمي قاضي طباطبايي به شاگردان خود در ماههاي رجب، شعبان و رمضان اين توصيه ها را مي كردند: اول: بر شما باد به اينكه نمازهاي فريضۀ خود را با نوافل آن كه مجموعاً پنجاه و يك ركعت5 است، در بهترين اوقاتشان انجام دهيد؛ و اگر نتوانستيد چهل و چهار ركعت6 آنرا بجا بياوريد. چنانچه باز هم شواغل دنيا شما را بازداشت، حتماً نافلۀ ظهر را كه به او «صلوة أوّابين» مي گويند، انجام بدهيد. و نماز ظهر را هم در وقت فضيلت انجام دهيد كه در قرآن بدان تأكيد شده و مراد از صلوة وُسطي» همان نماز ظهر است.
دوم: امّا در مورد نافلۀ شب بخصوص بايد بدانيد كه: انجام دادن آن در نظر مؤمنين و سالكان حضرت معبود از واجبات است و هيچ چاره اي جز أتيان آن نيست! و تعجّب است از كساني كه قصد رسيدن به مرتبه‌اي از مراتب كمال را داشته ولي به قيام شب و انجام نوافل آن بي‌توجّه هستند! و ما هيچگاه نديده و نشنيده‌ايم كه احدي به يك مرحله و مرتبه اي از كمال راه يافته باشد مگر بواسطۀ برپاداري نماز شب.
سوم: بر شما باد به قرائت قرآن كريم در نافله‌هاي شب كه انسان را حركت داده، سير او را سريع مي‌نمايد و براي او بسيار مفيد است. تغنّي به قرآن، انسان را بخدا نزديك مي‌كند! بخلاف غناي محرم كه آدمي را به لهو مي‌كشاند. پس تا مي توانيد در شبها قرائت قرآن كنيد، چرا كه قرائت قرآن شراب مؤمنين است.
چهارم: بر شما باد اينكه: به انجام دادن اوراد و أذكاري كه هر يك از شما بعنوان دستور در دست داريد، ملتزم و متعهد باشيد! و بر شما باد به مداومت سجدۀ يونسيّه و گفتن ذكر يونسيّه: «لا إلهَ إلا أنتَ سُبحانكَ إني كُنْتُ مِن الظالمين7» در سجده از پانصد تا هزار مرتبه.
پنجم: بر شما باد به زيارت مشهد اعظم، كه مراد همان حرم مطهر اميرالمؤمنين و قبر نوراني آن بزرگوار است، و نيز ساير مشاهد مشرفۀ اهل البيت (ع) و مساجد معظمه مانند: مسجد الحرام، مسجد النبي، مسجد كوفه، مسجد سهله و بطور كلي هر مسجدي از مساجد! زيرا مؤمن در مسجد، همانند ماهي است در آب دريا!
ششم: و هيچگاه پس از نمازهاي واجب خود، تسبيحات حضرت صديقه صلَوات الله عليها را ترك ننمائيد، زيرا اين تسبيحات، يكي از انواع «ذكر كبير» شمرده شده است.
هفتم: يكي از وظائف مهم و لازم براي سالك إلي الله، دعا براي فرج حضرت حجّت صلوات الله عليه در قنوت «وَتْر» است. بلكه بايد در هر روز و در همۀ اوقات و همۀ دعاها، براي فرج آن بزرگوار دعا نمود.
هشتم: يكي ديگر از وظائف لازم و مهم، قرائت زيارت جامعه، معروف به «جامعۀ كبيره» در روز جمعه است.
نهم: لازم است كه قرائت قرآن حتماً كمتر از يك جزء نباشد.
دهم: تا مي توانيد بسيار به ديدار و زيارت برادران نيكوكار خود بشتابيد، چرا كه براستي آنها برادراني هستند واقعي كه در تمام مسير، همراه انسانند و با رفاقت خويش، آدمي را از كريوه هاي نفس و تنگناها و عقبات آن عبور مي دهند. يازدهم: به زيارت اهل قبور ملتزم باشيد ولي نه بصورت مداوم و همه روزه (مثلاً در هفته، يك روز انجام بگيرد) و نبايد زيارت قبور در شب واقع گردد.
امام خميني(ره) بنيانگذار انقلاب اسلامي ايران حضرت آيت الله روح الله الموسوي الخميني در باب فضيلت ماه رجب و دعاهاي اين ماه معتقد است: اين دعاهايي كه در ماهها هست، در روزها هست، خصوصاً، در ماه رجب و شعبان و ماه مبارك رمضان، اينها انسان را همچو تقويت روحي مي كند- اگر كسي اهلش باشد... همچو راه را براي انسان باز مي كند و نور افكن است براي اينكه، اين بشر را از اين ظلمتها بيرون بياورد و وارد نور بكند كه معجزه آساست.!»
همچنين امام خميني(ره) در جاي ديگري اشاره مي كند: اين سه ماه رجب و شعبان و ماه مبارك رمضان، بركات بسيار نصيب انسان، انسانهايي كه مي توانند استفاده كنند از اين بركات، شده است.البته مبدأ همه مبعث است و دنبال او تمام جهاتي كه هست. در ماه رجب، مبعث بزرگ و ولادت مولا علي بن ابي طالب- سلام اللَّه عليه- و بعض ائمه ديگر، و در ماه شعبان ولادت حضرت سيد الشهدا- سلام اللَّه عليه- و ولادت حضرت صاحب- ارواحنا له الفداء- و در ماه مبارك، نزول قرآن بر قلب مبارك پيغمبر اكرم بوده است. و شرافت اين سه ماه در زبانها و در بيانها و در عقلها و در فكرها نمي گنجد. و از بركات اين ماهها ادعيه اي است كه وارد شده است در اين ماهها.»
رهبر معظم انقلاب اسلامي مقام معظم رهبري در فضيلت ماه رجب مي فرمايند: ماه رجب فرصت خوبى است؛ ماه دعاست، ماه توسل است، ماه توجه است، ماه استغفار است. دائم هم بايد استغفار كنيم. هيچ كس هم خيال نكند كه من از استغفار مستغنى‌ام. پيغمبر خدا مي فرمايد كه: «انّه ليغان على قلبى و انّى لأستغفر اللَّه فى كلّ يوم سبعين مرّة». بلاشك پيغمبر هم حداقل روزى هفتاد مرتبه استغفار ميكرد. استغفار براى همه است؛ بخصوص ماها كه در اين تحركات مادى، در اين دنياى مادى غرقيم و آلوده‌ايم. استغفار بخشى از اين آلودگى را پاكيزه ميكند و از بين ميبرد. ماه استغفار است؛ ان‌شاءاللَّه فرصت را مغتنم بشماريم. حلول اين ماه را به شما تبريك عرض مي كنيم. ان‌شاءاللَّه كه بر ما و شما اين ماه مبارك باشد و از اين ماه وقتى وارد ماه شعبان مي شويم، بخشى از كار را به توفيق الهى انجام داده باشيم. همچنين معظم له جاي ديگر اظهار مي دارند: رجب، بيشتر ماه نماز است. شعبان، بيشتر ماه دعا و روزه است...در اين سه ماه، آن‌چه مى‌توانيد، براى ذخيره‌گيرى معنوى استفاده كنيد؛ چون اين متكى به روح جوانى است و براى شما ماندگار خواهد شد. همه‌ى چيزهاى جامعه اين‌گونه است. هر چيزى كه به جوانان متكى باشد، اين در جامعه اولاً ماندگار است، ثانياً هميشه باطراوت و تر و تازه است.
حضرت آيت الله عبدالله جوادي آملي آيت الله العظمي جوادي آملي اظهار مي دارند: ماه پربركت رجب در پيش است، تا مي‌توانيد در ماه رجب روزه بگيرد، مخصوصا كساني كه قدرت جواني دارند، از روزه‌هاي اين ايام و مبعث و ايام اعتكاف فراموش نشود، درس و بحث گوشه‌اي از كار است، اساس كار جاي ديگر است، اگر اين اساس كار را رعايت بكنيم، آن وقت لذت علم و طهارت را مي‌چشيم، اگر لذت طهارت را بچشيم هيچ چيزي جاي آن را نمي‌گيرد، اگر عالم را به وي بدهيم، برايش گزنده است. همچنين حضرت آيت الله جوادي آملي در ماه رجب سفارش مي كند: درست است كه بعضي از كارهاي بدي كه كرديم از ما ظرفيت را گرفته است ولي ظرفيت‌ده همچنان بخشنده است از او ظرفيت طلب كنيد, استحقاق طلب كنيد, لياقت طلب كنيد و بعد از خداوند مسئلت كنيد كه به اين ظرفيت, پاسخ مثبت بدهد و مظروف را عطا كند.
حضرت آيت الله وحيد خراساني اين مرجع تقليد شيعيان درباره فضيلت ماه رجب اظهار مي دارند: روزه هفت روز اول ماه رجب، باعث بسته شدن هفت در جهنم خواهد شد و سفارشات زيادي در روايات شيعه بر اهميت اين ماه شده است. همچنين وي با تاكيد بر لزوم برپايي عزاداري در سوم رجب شهادت امام هادي عليه السلام و اهميت سوگواري در اين روز معتقد است: اراده امام هادي عليه السلام متصل به اراده خداي متعال است؛ به طوري كه عنايت امام دهم به شيعيان ويژه مي‌باشد و باعث نجات خيلي‌ها از هلاكت گشته است.
حضرت آيت الله شبيري زنجاني حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني در فضيلت ماه رجب مي فرمايد: همان گونه كه از روايات به دست مي آيد ثواب اعمال خير در ماه رجب زياد است. پس بهتر است انسان در اين ماه مبارك عبادتي را برگزيند كه آن عبادت افضل از ساير عبادات است. يكي از عباداتي كه ما را به انجام آن تشويق كرده اند همين رسيدگي به نيازمندان و رفع گرفتاري آنهاست. همه ما بايد نسبت به مشكل اطرافيان خود احساس وظيفه كنيم.
استاد شهيد مرتضي مطهري استاد مرتضي مطهري، درباره خاطراتش از ماه رجب مي‌‏نويسد: «ما كه بچه بوديم در منزل خود، انتظار آمدن ماه رجب را مي‌‏كشيديم و چند روز مانده به آمدن ماه، همه جا صحبت از اين ماه شريف بود. شب اول آن براي مشاهده هلال رجب، در مسجد جمع مي‌‏شديم». ايشان هم‏چنين درباره انتقال فرهنگ اهتمام به سنت‏‌هاي اسلامي چون احترام به ماه رجب، و استفاده از فرصت‏‌هاي آن، در پيامي انتقادي مي‏‌فرمايند: «اين ماه، ماه استغفار و ماه عبادت و روزه است و اين سنت‏‌ها در ميان ما، در حال فراموشي است. بچه‌‏هاي ما كم كم حتي نام ماه‌‏هاي قمري را هم از ياد مي‏‌برند و نمي‏‌توانند آن‏ها را ذكر كنند، ولي به هر حال تكليف (بيان سنت‏‌هاي اسلامي) از ما ساقط نمي‌‏شود.
استاد ميرباقري استاد سيد مهدي ميرباقري با اهميت دانستن ماه رجب تصريح مي كند: روزهاي ابتداي ماه رجب را با اباعبدالله الحسين شروع كنيد. ايشان اسوه بي بديل انسانيت و اخلاص در برابر خداوند است. اين روزها با كاروان اباعبدالله الحسين(ع) همراه شويد و روزتان را با ياد او آغاز كنيد. ايشان الگوي تمام بشريت هستند. به اين ترتيب در روايات آمده است كه يكي از بهترين اعمال اين روزها خواندن زيارت سيد الشهداء است. مي دانيد يعني چه؟ يعني اينكه تمام فتوحات معنوي با امام حسين(ع) است. اگر مي خواهيد ماه رجب، شعبان و رمضان را دريابيد، اين ماه ها را با امام حسين(ع) آغاز كنيد و توسط ايشان حقيقت بندگي را درك كنيد.