دعای که مشرکان را با شکست مواجه کرد
دعا سه رزوه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر فراز کوه سلع باعث استجابت دعای ایشان و پدیدار شدن سرما و بادی سختی شد. به گونه آی که این سرما و باد سخت وحشت و دلهره عجیبی در پایگاه دشمن ایجاد کرد و آنان را وادر به عقب نشینی کرد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، سختي جنگ و ظاهر شدن نفاق ها باعث مشكل شدن جنگ احزاب شده بود. پيامبر بعد از مشورت با بزرگان و طرح چند تدبير در سپاه دشمن توانست بين آنان تفرقه ايجاد كند اما هنوز اين براي به پايان رساندن جنگ كافي نبود و همچنان خطر احزاب جدّي بود. از اين رو، پيامبر با تضرع بيكران دست به دعا برداشت. به گزارش جابر بن عبدالله، پيامبر(صلي الله عليه و آله) سه روز بر فراز كوه سلع به راز و نياز پرداخت تا اين كه در روز سوم دعايش مستجاب گشت و شادي در چهره ايشان نمايان شد. بعدها مسلمانان بر دامنه غربي اين كوه مسجدي بنا نهادند كه به مسجد احزاب يا فتح شهرت يافت و از مساجد سبعه به شمار مي‌رود.
در پي استجابت دعاي حضرت، همان شب سرما و بادي سخت پديدار شد؛ به‌گونه‌اي كه آتش‌ها را خاموش نمود و ريسمان خيمه‌ها را از هم گسست. وحشت و سستي جان مشركان را فراگرفت و آنان را به عقب‌نشيني واداشت. روايت‌هاي تفسيري، آيه9 احزاب/33 را درباره همين امداد الهي دانسته‌اند. در اين آيه، خداوند مؤمنان را به يادآوري كمك‌هاي خود سفارش كرده است: {يـاَيُّها الَّذينَ ءامَنوا اذكُروا نِعمَةَ اللهِ عَلَيكُم اِذ جاءَتكُم جُنودٌ فَاَرسَلنا عَلَيهِم ريحـًا وجُنودًا لَم تَرَوها وكانَ اللهُ بِما تَعمَلونَ بَصيراً}. از قتاده گزارش شده است كه آن شب خداوند، هراس و باد و سپاهياني ناديدني را برانگيخت. باد هر آتشي را كه مشركان برمي‌افروختند، خاموش مي‌كرد تا اين كه براي نجات خويش به كوچ تن دادند.
حذيفة بن يمان كه از سوي پيامبر(صلي الله عليه و آله) مأموريت يافت تا از اردوگاه دشمن خبر آورد، از پريشاني اوضاع آنان و شتاب ابوسفيان و ديگر مشركان در سوار شدن بر چارپايانشان براي فرار گزارش داد. ابوسفيان كه به بازگشت تن داده بود، در نامه‌اي به پيامبر، با اظهار شگفتي از طرح مسلمانان در حفر خندق، به لات و عُزّي سوگند خورد كه براي درمانده ساختن پيامبر(صلي الله عليه و آله) برخيزد و ايشان را به نبردي ديگر چون احد تهديد كرد كه زن‌ها در آن گريبان بدرند. پيامبر در پاسخ، به غرور ديرينه و كينه‌توزي او اشاره كرد و وي را از روزي خبر داد كه لات و عزي و اساف و نائله و هبل را درهم خواهد شكست.
انس بن اوس و عبدالله بن سهل از بني‌عبدالاشهل اوس، طفيل بن نعمان از بني‌‌سلمه، كعب بن زيد از بني‌‌دينار و ثعلبة بن عنمه از بني‌جُشم خزرج را در شمار شهيدان خندق نام برده‌اند. سعد بن معاذ از بني‌عبدالاشهل نيز كه رياست اوس را بر عهده داشت، در اين نبرد مجروح و پس از اندك زماني بر اثر آن جراحت شهيد شد. از سپاه مشركان نيز عثمان بن منبه از بني‌عبدالدار، عمرو بن عبدود عامري و نوفل بن عبدالله مخزومي كشته شدند. يعقوبي آمار شهيدان مسلمان را هشت و كشتگان مشرك را شش تن دانسته است.
با شكست مشركان در دستيابي به اهداف خود به رغم بسيج نيرويي بي‌نظير، ابهت قريش در هم شكست و هجوم‌هاي آنان به مدينه پايان يافت. پيامبر در سخناني به همين پيامد تصريح كرد. نيز با پيمان‌شكني يهود بني‌قريظه و شكست آنان در نبرد با مسلمانان، مدينه از حضور يهوديان تهي شد. همچنين با توفيق مسلمانان در اين نبرد، زمينه پذيرش حكومت مدينه از سوي قريش فراهم شد و روحيه اعتماد و خودباوري در مسلمانان تقويت گشت. سفر حج پيامبر و مسلمانان يك سال پس از نبرد احزاب و انعقاد پيمان حديبيه به سال ششم ق. گواه اين ادعاست.