این فرد بنیان‌گذار مکتب تفسیری مکه بود!
عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب، مکنّا به ابوالعباس، سه سال پیش از هجرت هنگام حضور مسلمانان و بنی‌هاشم و از جمله عباس و خانواده‌اش، در شعب ابی‌طالب به دنیا آمد.
ابن عباس؛ بنيان‌گذار مكتب تفسيري مكه
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني حج، عبدالله بن عباس هنگام رحلت پيامبر(صلي الله عليه و آله) 13 ساله بود. بنا بر گزارشي، وي حدود 30 ماه پيامبر(صلي الله عليه و آله) را در مدينه درك كرد. او مدعي بود كه دو بار جبرئيل را در حضور پيامبر(صلي الله عليه و آله) ديده است. سخنوري، بلاغت، توان استدلال و آراستگي ظاهر او را معاصرانش ستوده‌اند.
در زمان خليفه اول، گزارشي درخور توجه درباره عملكرد سياسي يا علمي او نرسيده است. بر پايه سخن خود وي، در اين دوره براي طلب علم و جمع‌آوري احاديث رسول خدا(صلي الله عليه و آله) بسيار كوشيده است. او در زمان خلفا، به ويژه خليفه دوم و سوم، در عين جواني مورد توجه بود و طرف مشورت قرار مي‌گرفت. عمر هنگام مشورت با بزرگان صحابه او را نيز در جمع اصحاب بدر فرامي‌خواند و نظرش را جويا مي‌شد و گاه نظرش را بر ديدگاه‌هاي بزرگان صحابه ترجيح مي‌داد. همو در جمع صحابه از وي درباره تأويل و بطن برخي آيات مي‌پرسيد. او اعتقاد داشت ابن عباس جواني است كه خرد پيران و زباني بسيار پرسشگر و قلبي خردمند دارد. همين سبب شد كه گاه از همفكري او استفاده كند؛ ولي در گزارشي نيامده كه براي وي جايگاه سياسي در نظر گرفته باشد.
ابن عباس در زمان خلافت عثمان پويايي اجتماعي و سياسي بيشتري داشته است. آورده‌اند كه به سال 27ق. در فتح افريقيه، حد فاصل تونس و مراكش، در سپاه عبدالله بن سعد بن ابي‌سرح حضور داشت و فرماندهي بخشي از آن را عهده‌دار بود. در سال 30ق. تحت فرماندهي سعيد بن العاص در فتح طبرستان حضور يافت و در سال 35ق. از سوي عثمان امير الحاج شد.
حضور ابن عباس در دوران خلافت علي(عليه السلام) بسيار برجسته است. او از نزديك‌ترين مشاوران علي بن ابي‌‌طالب(عليه السلام) به شمار مي‌آمد. آورده‌اند كه به پيشنهاد همو، علي(عليه السلام) درخواست طلحه و زبير را براي حكمراني كوفه و بصره رد كرد و در بسياري از مراحلِ دشوار به عنوان نماينده و سخنگوي علي(عليه السلام) نقش‌آفريني كرد. او در جنگ جمل فرماندهي جناح راست سپاه علي(عليه السلام) را عهده‌دار بود و به نمايندگي از ايشان با طلحه و زبير، از سران سپاه جمل ملاقات كرد.
در پايان همين نبرد، وي استاندار بصره و نواحي آن شد. در جنگ صفين و شب سرنوشت‌ساز «ليلة الهرير» فرمانده جناح چپ سپاه بود. خطبه او در صفين در منابع آمده است. در ماجراي حكميت، علي(عليه السلام) قصد داشت تا او را به نمايندگي از خود نزد عمرو عاص بفرستد؛ اما كوفيان نپذيرفتند. او نخستين كسي بود كه به تصميم ابوموسي اشعري در ماجراي حكميت سخت اعتراض كرد و او را بي تدبير خواند. همو نماينده علي(عليه السلام) براي گفت‌وگو با خوارج نهروان بود. متن مذاكره وي در برخي منابع متقدم آمده است.
پس از حضور وي در جنگ نهروان تا زمان شهادت امام علي(عليه السلام) تصويري روشن از زندگي و عملكرد سياسي و اجتماعي او در دست نيست. امام علي(عليه السلام) در نامه‌اي خبر شهادت محمد بن ابي‌بكر و تصرف مصر به دست معاويه در سال 38ق. را به وي داده است. در آن هنگام او والي بصره بود.