نقد مبانی و آرای وهابیت در یک کتاب

به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع‌رساني حج، كتاب نقد مباني و آراي وهابيت از ديدگاه محمدسعيد رمضان البوطي، حسن بن فرحان مالكي، محمدبن علوي مالكي و حسن سقاف تأليف علي رئيسي در سه بخش كليات، نقد و بررسي مباني فكري و اعتقادي وهابيت و نقد و بررسي عقايد خاص وهابيت به همت پژوهشكده حج و زيارت تدوين شده است.
جريان وهابيت از بدو تأسيس تا به امروز، با وجود تمامي تبليغات گسترده و غوغاسالاري‌هايي كه در جهان اسلام، براي معرفي خود به عنوان نماينده اسلام راستين و مدافع اهل سنت داشته، نتوانسته است به موفقيتي در اين زمينه دست پيدا كند. منشأ اين ناكامي‌ها را بايد، مديون تلاش‌هاي عالمان دلسوز و مسؤوليت‌شناسي دانست كه از همان ابتدا به مخالفت با اين جريان انحرافي بپا خاسته‌اند.
به عنوان نمونه اولين مخالفت با افكار و آراي محمدبن عبدالوهاب (مؤسسه فرقه وهابيت) از سوي برادرش سليمان بن عبدالوهاب تميمي نجدي صورت گرفت. ايشان با تأليف كتابي به نام «الصواعق الالهيه» به انديشه‌هاي انحرافي برادرش واكنش نشان داد و عالمان ديگر نيز در نقاط مختلف جهان اسلام، از رفتارهاي بدعت‌آميز و تفرقه‌افكنانه وي اعلام برائت كردند.
در اين پژوهش كه رساله علمي نگارنده در دوره تخصصي سطح سه كلام است، سعي شده به جاي تكرار سخنان ناقداني مانند احمد زيني دحلان، سليمان بن عبدالوهاب، جميل صدقي زهاوي، ايوب صبري پاشا و ... كه بارها در كتب نقد وهابيت بيان شده است، نگاهي به منتقدان معاصر داشته باشد، منتقداني كه برخي از آنان، هنوز به روش سلفي‌گري پايبندند.
بيان نقدهاي شيخ حسن بن فرحان مالكي، محمد بن علوي مالكي، حسن بن سقاف اردني و ديگري محمد رمضان البوطي كه اخيرا در حمله تروريستي در سوريه به شهادت رسيد، مي‌تواند شاهدي باشد برگسست دروني اين جريان و مطرود بودن اين فرقه خود ساخته از سوي عالمان و انديشمندان معاصر اهل سنت كه وهابيت سعي دارد خود را به عنوان مدافع آنان معرفي كند.
اين تحقيق كوشيده است سيري منطقي و در عين حال جامع را در نقد وهابيت مدنظر قرار دهد. از اين‌رو نخست سعي شده شناختنامه وهابيت و شخصيت‌شناسي ناقدان مذكور مورد اشاره قرار گيرد تا خواننده با جريان وهابيت و ناقدان آن آشنايي اجمالي كسب كند؛ سپس مباني فكري و اعتقادي كه سرچشمه‌هاي افكار و اعمال آنان است مورد تبيين و نقد قرار گرفته، نقد عقايد خاص وهابيت در سه حوزه خداشناسي، پيامبر و اولياي الهي و ساير مسلمانان بخش ديگري است كه در اين تحقيق مورد بررسي و نقد قرار گرفته است.
در اين رساله سعي شده مباني و آراي وهابيت براساس انديشه‌هاي چهار انديشمند معاصر اهل سنت كه برخي از آنان رويكرد سلفي نيز دارند، مورد بازخواني انتقادي قرار گيرد و به جز موارد اندكي از بيان عالمان شيعي كه كتب تحقيقي مهمي در نقد باورهاي وهابيت دارند مانند آيت‌الله سيدمحسن امين و آيت‌الله سبحاني پرهيز شده است تا اين كتاب به طور كامل انعكاس دهنده آراي عالمان اهل سنت و وهابيت معتدل باشد.
از آنجايي كه نقدهاي مذكور در اين نوشتار، از سوي عالمان غيرشيعي است، برخي از مباني و آراي آنها با مباني فكري شيعه همخواني ندارد و گاهي نيز با توجه به مباني شيعه و حتي اهل سنت مي‌توان پاسخ‌هاي قوي‌تري نيز در نقد وهابيت بيان كرد؛ از اين‌رو نگارنده اثر وارد اين عرصه نشده است تا يكدستي مباحث و انسجام آنها حفظ گردد.
در ديباچه اين اثر مي‌خوانيم: دين مبين اسلام كه آخرين دين الهي است، ديني منطقي و معقول و در عين حال زيبا و پيشرفته است. بي‌ترديد مسلمانان، چه شيعه و چه سني، با پايبندي به اين دين مقدس، راه رستگاري را طي و اين آيين مقدس را به جهانيان ابلاغ مي‌كنند، اما با ابراز تأسف بايد گفت در مقابل اين حركت عظيم و مبارك مسلمانان، گروهي ساز مخالف مي‌زنند.
اين گروه با برداشت‌هاي ناصحيح و نامعقول از آيات و روايات اسلامي، چهره‌اي زشت و خشن از اسلام ارائه مي‌دهند و با تأسف بيشتر، به دليل در اختيار داشتن منابع نفتي، هزينه هنگفتي براي ترويج اين عقايد غلط صرف مي‌كنند. افراط و تندروي نامعقول وهابيان، افزون بر انتقاد اهل سنت حتي موجب اعتراض برخي از خود وهابيان شده است.
كتاب نقد مباني و آراي وهابيت تأليف علي رئيسي در قطع رقعي، 312 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قيمت 11000 تومان با تدوين پژوهشكده حج و زيارت از سوي مؤسسه فرهنگي هنري مشعر وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت منتشر و روانه بازار نشر شده است.
گفتني است، تاكنون متن كامل حدود يكهزار عنوان كتاب حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت با فرمت هاي گوناگون از سوي كتابخانه تخصصي پايگاه اطلاع رساني حج به نشاني lib.hajj.ir منتشر شده است.