ناگفته‌های مذاکرات ایران و عربستان درباره حج+فیلم

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، مهندس سعيد اوحدي گفت: دولت عربستان 11 بند منفي را به تفاهم‌نامه حج ايران و اين كشور اضافه كرده بود كه سال‌هاي گذشته خبري از آنها نبود.
وي كه پيش‌تر دو مورد از اين بندها را اعلام كرده بود، يادآور شد: محدوديت در استفاده‌ زائران ايراني از هواپيماي شركت‌هاي داخلي و موضوع صدور ويزا از جمله‌ اين بندهاي منفي تفاهم‌نامه حج بود كه بعد از ساعت‌ها رايزني نظر آنها در اين‌باره تغيير كرد؛ اگر چه در موضوع صدور ويزا در خاك ايران، هيچ هماهنگي و توافقي بين وزارت خارجه عربستان و حافظ منافع آنها در ايران يعني سفارت سوئيس صورت نگرفته بود.
وي بيان كرد: تفاهم‌نامه پيشنهادي عربستان كاملا يك‌طرفه بود و روح تفاهم‌نامه‌هاي قبلي در آن جريان نداشت. برداشت ما اين بود كه اگر دولت عربستان اعتقاد دارد حج از مسائل سياسي جداست، پس چرا چنين تفاهم‌نامه‌اي را آن هم با تاخير و با اعمال محدوديت، تنظيم مي‌كند. ما به آنها متذكر شديم كه استفاده از ناوگان هوايي داخلي حق زائران ايراني است و قانع‌كردن طرف سعودي حدود سه ساعت و نيم زمان برد.
مهندس اوحدي افزود: در خصوص تعيين راهكاري براي صدور ويزا نيز وزارت حج عربستان هيچ اراده‌اي نداشت و در دور نخست مذاكرات، صراحتا اعلام كرد كه بايد با وزارت خارجه‌شان هماهنگ كند و تاكيد كرد راهكاري تبيين نكرده‌اند. اين چگونه ممكن است؟ ما براي امضا تفاهم‌نامه به عربستان رفته بوديم. دولت اين كشور با ايران روابط سياسي‌اش را قطع كرده است، مگر مي‌توانستند راهكاري نداشته باشند؟ مساله آن است كه عربستان اراده جدي براي نپذيرفتن زائران ايراني داشت و مي‌خواست با خريدن زمان، مانع حج ايراني‌ها شود.
وي اضافه كرد: متقاعد كردن سعودي‌ها درباره اصلاح بند ويزا، در جلسه‌اي هفت هشت ساعته اتفاق افتاد. بايد اين موضوع را درنظر گرفت كه تكميل نرم‌افزار ويزا بسيار پيچيده است. فقط يك ماه بايد وقت گذاشت تا اطلاعات 20 قرارداد حج در آن سيستم ثبت شود تا نهايتا ويزاها صادر شود.
او سپس به ديگر بندهاي منفي اين تفاهم‌نامه اشاره كرد و گفت: ممنوعيت نصب پرچم جمهوري اسلامي ايران در ساختمان‌هاي محل اسكان زائران ايراني و همچنين در مسير حركت زائران، يكي از بندهاي منفي اين تفاهم‌نامه بود. اين در حالي است كه ما پيشنهاد داده بوديم در مسيرهاي پرازدحام، تابلوهاي اطلاع‌رساني مزين به پرچم جمهوري اسلامي ايران نصب شود تا هدايت زائران در چنين مناطقي به‌درستي و با رفع مشكلات قبلي صورت گيرد. تنها امكان ما براي اطلاع‌رساني، پرچم كشورمان است. چه دليلي براي محدود كردن آن وجود دارد، غير از اينكه عربستان با عينك ذره‌بيني سياسي به حج ايراني‌ها نگاه مي‌كند؟
رئيس سازمان حج و زيارت ادامه داد: اعمال محدوديت در تعداد درمانگاه‌هاي ايران در عربستان هنگام موسم حج، اعمال محدوديت در انتقال دارو براي استفاده‌ زائران ايراني در عربستان، اعلام جزئيات اطلاعات پزشكان ايراني اعزامي به حج و همچنين تعيين ظرفيت براي پزشكان، بند منفي ديگر اين تفاهم‌نامه بود كه واكنش صريح ما را در پي داشت.
وي اضافه كرد: عربستان همچنين استقرار چادرهاي امداد و نجات ايراني‌ها را در مسير جمرات و مشعر، ممنوع و تاكيد كرد كه درمانگاه‌هاي ايراني بايد مجوز استقرار داشته باشند. چنين محدوديت‌هايي در شرايطي اعمال مي‌شود كه عربستان به عنوان ميزبان حجاج بايد قبول كند كه در فضاي مشورتي، خدمات را توسعه دهد، نه آنكه آن را محدودتر كند.
رئيس سازمان حج و زيارت گفت: دولت عربستان از ما خواست اسامي اعضاي بعثه مقام معظم رهبري و ستاد سازمان حج و زيارت كه به حج اعزام مي‌شوند را به همراه پست اجرايي و سوابق آنها اعلام كنيم. ما مي‌خواهيم حج انجام بدهيم و ساختار تشكيلاتي حج ايراني‌ها ما هستيم، پس ما (سازمان حج و بعثه) تصميم مي‌گيريم چند نفر براي انجام امور و عمليات به حج بروند.
وي همچنين درباره دستور عربستان براي استفاده‌ زائران ايراني از «مچ‌بند الكترونيكي»، توضيح داد: متاسفانه رسانه‌ها به موضوع دستبند، درست نپرداختند. خود سازمان حج استفاده از چنين دستبندي را به عنوان جايگزين كارت‌هاي PVC كه در فاجعه منا مخدوش و شناسايي زائران را دشوار كرد، پيشنهاد كرده بود، ولي مساله آنجا بود كه دولت عربستان صراحتا اعلام كرد اين مچ‌بندها را خودش طراحي مي‌كند و مجوز استفاده از مچ بندهايي كه از سوي طرف ايراني طراحي شود را نمي دهد.
مهندس اوحدي سپس به بند منفي ديگري از اين تفاهم‌نامه‌ امضانشده اشاره كرد كه بحث داغ رسانه‌هاي سعودي نيز بوده است و درباره‌ آن گفت: آنها تاكيد كردند كه زائران ايراني حق برگزاري هيچ مراسمي را در هتل ها ندارند. پرسش ما اين است كه مگر حج غير از اين است كه بهره‌برداري معنوي از آن مي‌شود؟ آيا برگزاري جشن غدير خم و سوگواري براي شهادت ائمه (ع) و يا ولادت ها خلاف است؟ كه آنها در اين خصوص پاسخي نداشتند.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در ادامه با اشاره به سردرگمي و ناهماهنگي‌هاي طرف سعودي در دو دور مذاكرات حج، اظهار كرد: اين ناهماهنگي‌ها باعث كندي پيشرفت مذاكرات شد. ضمن آنكه در مذاكرات اخير نوعي سردرگمي را در مسئولان حج عربستان شاهد بوديم.
مهندس اوحدي همچنين درباره خواسته‌ به‌حق ايران براي استفاده از خدمات كنسولي در هنگام حج، تصريح كرد: امسال به خاطر قطع روابط سياسي ، سفارت و كنسولگري در اين كشور نداريم و حتما در طول حج به طور طبيعي اتفاقاتي مي‌افتد، چرا كه هر سال احتمال مفقودشدن گذرنامه‌ زائران وجود دارد و بايد مركزي باشد كه مجوز خروج براي اين زائران صادر كند. اگر زائري حادثه ديد، چگونه بايد از حق زائر در دادگاه‌ها دفاع شود؟
وي اضافه كرد: سال گذشته 40 مورد دستگيري به بهانه‌هاي واهي صورت گرفت، البته زائران ايراني بعد از دو سه روز آزاد شدند كه عربستان به خاطر آن عذرخواهي هم نكرد اما در هر حال وجود امكانات كنسولي، تضميني براي تامين امنيت زائران است.
رئيس سازمان حج با اشاره به اصرار وزير حج عربستان براي امضاي چنين تفاهم‌نامه‌اي اظهار كرد: در دو تماسي كه با وزير جديد حج عربستان داشتم، مي‌گفت : تفاهم‌نامه را امضا كنيد و من در خصوص موارد درخواستي به شما تعهد مي دهم. من در پاسخ به اين خواسته ايشان، ماجراي بي‌توجهي وزارت خارجه كشورشان را به نامه‌ آن وزارتخانه در تعيين تعداد نفرات هيأت مذاكره‌كننده ايران در دور نخست تعريف كردم. قرار بود آن هيأت هشت‌نفره باشد كه به پنج نفر رسيد. حالا در شرايط موجود، چه تضميني وجود دارد وزارت خارجه به درخواست وزارت حج اين كشور بي‌توجهي نكند؟
وي افزود: اين تناقض در دعاي كميل سال گذشته اتفاق افتاد. با آنكه وزير حج در تفاهم‌نامه موافقت خود را اعلام كرده بود اما در لحظه آخر اعلام كرد ايران نمي‌تواند چنين مراسمي را برگزار كند چون وزارت كشور عربستان مخالفت كرده است. من به وزير وقت گفتم كه مشكل عربستان با ايران، دعاي كميل نيست چرا كه در 10 سال گذشته حتي يك مورد دستگيري در اين مراسم اتفاق نيفتاده است. سياسي‌نبودن اين دعا را حتي وزير حج قبل، تاييد كرده بود. او گفته بود كه از سر كنجكاوي شاهد مراسم دعاي كميل در كنار مسجدالنبي (ص) بوده است و تاييد كرده كه اين دعا سياسي نيست و زائران ايراني، مراسم را حتي بدون آنكه يك شعار سياسي بدهند، برگزار مي كنند و محيط برگزاري مراسم را پاكيزه‌تر از قبل، ترك مي‌كنند.
اوحدي گفت: مشكل عربستان دعاي كميل نيست. مساله آن است كه سعودي‌ها مذاكرات حج را 5 ماه به تاخير انداختند و براي نرسيدن مهمان به خانه، مانع‌تراشي كردند.
اين مقام مسئول در سازمان حج و زيارت در ادامه با اشاره به انصراف 6000 تن از 17 هزار نفري كه براي حج ثبت نام اوليه كرده بودند، اظهار كرد: اين آمار نشان دهنده دغدغه مردم است. براي همين با وزير حج در دور اول مذاكرات به توافق رسيديم كه جنگ رسانه‌اي را در اين كشور تلطيف كند كه در سفر بعدي نه‌تنها شاهد اين اقدام نبوديم، بلكه اوضاع بدتر هم شد.
وي يادآور شد: دولت عربستان در دور اول مذاكرات به هيچ‌وجه ادب سياسي و پذيرايي از هيأت سياسي ايران را رعايت نكرد. وقتي آنها با يك هيأت رسمي و سياسي اين‌طور رفتار مي‌كنند، قطعا مي‌توان پيش‌بيني كرد كه با زائران ايراني در حج چگونه برخوردي خواهند داشت.
وي در تاييد اين پيش‌بيني مصداقي آورد و بيان كرد: در يك مورد، زائران ايراني داخل اتوبوس منتظر راننده براي انتقال به مسجدالحرام بودند كه ناگهان يكي از افراطيون سعودي سوار مي‌شود و اتوبوس را به سمت جاده مدينه به حركت درمي‌آورد و با تير چراغ برق، تصادف مي‌كند. اگر اين اتفاق نيفتاده بود، معلوم نبود چه بلايي سر آن زائران مي‌آمد. همچنين سال گذشته تعدادي كودك را تحريك كرده بودند كه با سنگ و چوب به زائران ايراني حمله كنند. عربستان وقتي مي‌گويد زائران را مي‌پذيرم و از ايران مي‌خواهد تفاهم‌نامه را امضا كند، چه راهكاري براي چنين مواقعي دارد؟ چرا ايران بايد چنين تفاهم‌نامه‌اي را در فضاي تحكمي امضا كند؟
اوحدي ادامه داد: در مذاكرات، در خصوص ديه‌ شهداي فاجعه منا و وعده دولت عربستان در اين‌باره تأكيد كرديم كه آنها در پاسخ گفتند به اين موضوع بعد از ديه حادثه جرثقيل رسيدگي مي‌شود . وي گفت: برخي اتفاقات در عربستان متاسفانه به صورت هدفمند با پشتيباني بعضي دستگاه‌هاي سعودي مي‌افتد. توهين و جسارت حدود دو هفته گذشته امام جمعه سعودي‌ها را به وزارت حج اين كشور منتقل كرديم كه با اين توجيه مواجه شديم «تصرفات شخصي است»!
رئيس سازمان حج و زيارت افزود: ما در سال‌هاي گذشته شاهد برخوردهاي ناشايستي از سوي سعودي‌ها بوديم. آنها قرآن‌هاي زائران ايراني را مي‌گرفتند و بارها شاهد بوديم كه اين قرآن‌ها را پرت مي‌كردند. پاسخ وزير حج به چنين اقدامي اين بود كه شاهد ورود قرآن‌هاي تحريف‌شده از سوي زائران برخي كشورها بوديم و پاسخ من به آنها اين بود كه نمونه‌اي از قرآن اهدايي به زائران ايراني به اميرمكه و وزير حج عربستان ارائه شده و ايشان از آن برخورد ناراحت شده‌اند چون شاهد بودند اين قرآن با قرآن خودشان تفاوتي ندارد و تحريف نشده است.
وي در خصوص برخورد ناشايست با زائران ايراني در فرودگاه هاي عربستان افزود: سال گذشته 150 لپ‌تاپ را از زائران ايراني جمع كردند و اگرچه آنها را دو سه روز بعد تحويل دادند اما معتقديم اين كارها جز اذيت كردن زائران، معني ديگري ندارد.
مهندس اوحدي همچنين به اقدام عجولانه دولت سعودي در اعلام امضاي تفاهم حج از سوي هيأت مذاكره‌كننده ايراني اشاره كرد و گفت: انتشار اين مطلب به صورت گسترده در عربستان كه در نشست خبري از سوي معاون وزير حج صورت گرفته بود و به دنبال آن تكذيب اين خبر در بيانيه انتضار يافته وزارت حج سعودي، از سناريوي بسيار خطرناكي براي فضاسازي رسانه‌هاي اين كشور عليه جمهوري اسلامي ايران حكايت داشت.
مهندس اوحدي كه در بخش گفت‌وگوي ويژه خبري سخن مي‌گفت، با اشاره به پيگيري ديه جان‌باختگان منا و تاكيدات مقام معظم رهبري مبني بر زنده نگاه داشتن آن فاجعه بيان كرد: احكام شرعي «قتيل الزحام» كه مورد تأييد فقه شيعه و سني است، تاييد مي‌كند كه كشور ميزبان بايد از بيت‌المال ديه را پرداخت كند. دولت عربستان بايد در اين‌باره و البته زماني كه در حال از دست رفتن است، پاسخگو باشد. رئيس سازمان حج و زيارت افزود: تا كنون دستگاه ديپلماسي و دادستاني كل كشور، پيگيري‌هاي خوب و جلسات كارشناسي متعددي در اين‌باره داشته‌اند. مستندات اين پرونده تقريبا كامل شده و تلاش شده وكلاي زبده و حتي آنهايي كه از ساير كشورها براي پيگيري اين پرونده ابراز علاقه كرده‌اند، به كار گرفته شوند.
وي درباره حج آينده نيز گفت: سازمان حج و بعثه مقام معظم رهبري در پنج ماه همه تلاششان را كردند و حتي گاهي به خاطر آن همه اصرار و مداومت، مورد انتقاد قرار گرفتند ولي ما بر اين باوريم كه حج، حق شرعي است و كسي نمي‌تواند اين حق را سلب كند. اين حقوق بايد استيفا شود. ماموريت ذاتي ما هم پشتيباني و دفاع از تحقق احكام شرعي است.
او تاكيد كرد: حج سال آينده را يقينا پيگيري مي‌كنيم تا اين حق شرعي اقامه شود، حتي سهميه‌ از دست‌رفته زائران ايراني كه امسال محروم شدند را براي حج بعد پيگيري مي‌كنيم. اين دولت عربستان بود كه زائران ايراني را از حج محروم كرد. اقدام آنها بسيار قابل تأمل است كه بايد پاسخگو باشند.
براي مشاهده فيلم اينجا را كليك كنيد