وزیر اصفهانی و خدمات عمرانی وی در حرمین شریفین

جمال‌الدين وزير (جواد) اصفهاني و خدمات عمراني وي در حرمين شريفين
نويسنده : احمد خامه‌يار
مقدمه
اماكن مقدس اسلامي در حرمين شريفين به ويژه مسجدالحرام و مسجدالنبي، از دير باز محل توجه و اهتمام بسياري از حاكمان و صاحب‌منصبان بوده است و شماري از آنها تلاش كرده‌اند هر يك به نوبة خود سهمي در بازسازي آثار ديني و مساجد متبركه داشته باشند. در اين ميان، برخي از صاحب‌منصبان ايراني نيز به ويژه در سده‌هاي مياني، اقداماتي در اين راستا داشته‌اند، كه از آن جمله مي‌توان به بازسازي گنبد ائمة بقيع: به دست مجدالملك براوستاني قمي (متوفاي492) اشاره كرد.
صاحب‌منصب ايراني ديگري كه نقش بسيار برجسته‌اي در بازسازي اماكن و مساجد مقدس در حرمين شريفين و ديگر خدمات عمراني در اين سرزمين داشته، جمال‌الدين وزير اصفهاني، معروف به جواد بوده است. او در دستگاه خاندان آل زنگي در موصل خدمت مي‌كرد و نزديك به دو دهه، منصب وزارت سيف‌الدين غازي و پس از وي قطب‌الدين مودود، فرزندان عمادالدين زنگي بن آقسنقر را برعهده داشت. او به نيكوكاري و جود و بخشش فراوان خود شهرت داشت و خدمات اجتماعي و عمراني وي زبانزد بود.
مهم‌ترين تحقيقاتي كه دربارة جمال‌الدين اصفهاني در زبان فارسي انجام شده، شامل مقاله‌اي منتشر شده در مجله وقف ميراث جاويدان (كسايي، 1376: 56-63)، و دو مدخل به نام وي در دانشنامه جهان اسلام (ج11) و دائرة المعارف بزرگ اسلامي (ج18) است. آقاي رسول جعفريان نيز در گوشه‎اي از تحقيقات خود، به اجمال به خدمات وي در حرمين شريفين اشاره كرده است (جعفريان،1389: 128و143ـ144).
در اين نوشتار، ضمن ارائة زندگي‌نامة اجمالي جمال‌الدين و بررسي ابعاد مختلف آن، از جمله خدمات عمراني و اجتماعي وي، مدح شاعران معاصرش در حق وي و نيز جزئيات انتقال جنازه و خاك‌سپاري او در حرمين شريفين، به تفصيل خدمات عمراني وي در مكة مكرمه، مدينة منوره، منا و عرفات را با استناد به منابع معتبر تاريخي، تشريح و واكاوي خواهيم كرد. براي مشاهده كامل مقاله روي فايل مقابل كليك كنيد.