نقد منصفانه وهابیت توسط استاد الازهر(۱)
توسل به پیامبر(ص) در زمان حیات و ممات ایشان جایز است
شیخ سامی العساله گفت: اهل سنت با استناد به قرآن کریم قائل به جواز و بلکه استحباب توسل به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و اولیاء و صالحان هستند و زیارت قبر پیامبر را مستحب می دانند.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از «حوزه»، يكي از نكاتي كه در نقد اعتقادي و عملكرد گروه هاي افراطي جهان اسلام مانند وهابيت، سلفيت و جنبش هاي افراطي و خشونت آميز تكفيري مانند داعش، القاعده، النصره و غيره مورد غفلت واقع شده اين است كه دشمني اين گروه ها فقط با شيعيان نيست، بلكه اهل سنت نيز جزء قربانيان آنها و بلكه بزرگ ترين قرباني هستند و اعتقادات و عملكرد اين گروه هاي افراطي به گونه اي است كه موجب بدنامي اسلام و مسلمانان در جهان شده است و اين در حالي است كه برخي از اين جنبش ها تلاش دارند خود را به اهل سنت منسوب كنند تا آنها را شريك جنايت هاي خود بگردانند و از طرفي جنايت هاي خود را نوعي تقابل مذهبي ميان شيعه و سني جلوه دهند، اما جهان اهل سنت از همان ابتدا از اين گروه ها و عملكرد آنها اظهار برائت كرد و نهادهاي مختلفي مانند الازهر و ساير علماي اهل سنت با اظهار نظر ها و موضع گيري هاي مختلف خود، افراطيون و عملكرد آنها به دور از اسلام دانستند.
شيخ دكتر سامي العساله مسئول بازرسي ديني وزارت اوقاف مصر و از دانش آموختگان و علماي الازهر از جمله شخصيت هايي است كه با تكيه بر آموخته هاي اسلامي خود در الازهر و مذهب اهل سنت در گفتگو با شبكه الكوثر ايران به نقد منصفانه اعتقادات و عملكرد وهابيت مي پردازد كه خبرگزاري حوزه اين گفتگو را ترجمه و در اختيار خوانندگان محترم قرار مي دهد.
شيخ العساله در اين بخش از گفتگو به بيان اعتقاد اهل سنت درباره توسل به پيامبر و زيارت قبر شريف پيامبر مي پردازد و نظريه وهابيت در اين زمينه را نقد مي كند.
تفاوت اهل سنت و وهابيت در زمينه توسل به پيامبر
شيخ سامي العساله با اشاره به تفاوت نظر اهل سنت با وهابيت درباره مسائلي مانند توسل به پيامبر و اهل بيت و اولياء و صالحان و عرفا گفت: اهل سنت قائل به جواز و بلكه استحباب توسل به پيامبر و اهل بيت و اولياء و صالحان هستند، زيرا قرآن كريم بر جواز اين كار تاكيد كرده و فرموده: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَة»[1](مائده،35).
جواز توسل به پيامبر در زمان حيات ايشان
وي افزود: پيش از آنكه به شبهات وهابي ها در اين زمينه اشاره كنم بايد بگويم خداوند متعال ما را به توسل به پيامبر(ص) هم در زمان حيات ايشان و هم پس از وفات ايشان دستور داده و فرموده: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيما»[2](نساء،64) و شما مي دانيد كه جاؤوك در اين آيه مطلق است و شامل زمان حيات و ممات پيامبر مي شود و از اين رو ابن كثير به عنوان يكي از مراجع وهابي ها در تفسير اين آيه مي گويد: در اينجا حكايت مشهور عتبي را از قول امام ابونصر ابن الصباغ در كتاب "الشامل" نقل مي كنم كه عتبي مي گويد: روزي نزد قبر پيامبر ايستاده بودم كه يك اعرابي آمد و سمت قبر شريف ايستاد و گفت سلام بر تو اي رسول خدا. من از خدا شنيده ام كه در قرآن فرموده «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيما» و من نزد تو آمده ام تا از گناه خود طلب آمرزش كنم و تو را نزد خداوند، شفيع گردانم و اين شعر را خواند:
يا خير من دفنت بالقاع أعظمه *** فطاب من طيبهنّ القاع و الأكم
نفسي الفداء لقبر أنت ساكنه *** فيه العفاف و فيه الجود و الكرم
«اي بهترين كسي كه استخوان هايش در زمين هموار دفن گشته و از بوي خوش آن دشت و دمن خوشبو شده است. جانم فداي قبري كه تو در آن آرميده اي، كه عفاف و جود و كرم در آن است».
عتبي مي گويد آن اعرابي رفت و مرا خواب فرا گرفت و در خواب خود پيامبر را ديدم كه به من فرمود: اي عتبي به دنبال آن اعرابي برو و به او مژده بده كه خداوند تو را آمرزيد.
استاد الازهر مصر ادامه داد: اين را ابن كثير نقل مي كند و علاوه بر اين امام قرطبي نيز در تفسير اين آيه روايتي را از امام علي نقل مي كند كه مردي اعرابي سه روز پس از دفن پيامبر آمد و مقداري از خاك قبر شريف پيامبر را بر سر خود ريخت و خطاب به پيامبر گفت: اي رسول خدا اين آيه را از تو شنيديم و حفظ كرديم كه « وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيما»، و من اكنون به خود ظلم كرده ام و نزد تو آمده ام تا از خداوند برايم آمرزش بخواهي. در اينجا امام علي مي گويد به خدا سوگند هنوز از آنجا نرفته بوديم كه صداي پيامبر را شنيديم كه از درون قبر شريف فرمود: اي مرد خدا تو را آمرزيد.
جواز توسل به پيامبر پس از وفات ايشان
مسئول بازرسي ديني وزارت اوقاف مصر گفت: همچنين اهل سنت به حديثي از پيامبر اعتقاد دارند كه آن را عثمان بن حنيف نقل كرده و ابن تيميه نيز آن را در صفحه 107 كتاب "قاعدة جليلة في التوسل والوسيلة" نقل كرده و متاسفانه وهابي ها فقط نصف اول حديث را مي خوانند و نصف دوم را رها مي كنند. در اين روايت عثمان بن حنيف مي گويد: نزد رسول خدا بودم كه مردي نابينا را نزد پيامبر آوردند كه از نابينايي چشمان خود به پيامبر شكايت مي كرد و پيامبر به او فرمود وضو بگير و دو ركعت نماز بخوان و سپس به سجده برو و در سجده بگو: «اللهمَّ إني أتوسَّلُ إليكَ بنَبيِّك محمدٍ نبيِّ الرَّحمةِ يا محمدُ إني اَتَوَجَّهُ بِكَ اِلي رَبّي في حاجَتي لِتَقْضي، اَللّهُمَّ شَفِّعْهُ فِيَّ ».[3]
عثمان بن حنيف مي گويد: به خدا سوگند هنوز پراكنده نشده بوديم كه اين مرد بلند شد و گويي هيچ گاه نابينا نبوده.
وي افزود: تا اينجا نصف اول روايت است كه اهل سنت و وهابي ها بر آن اتفاق نظر دارند، اما نصف دوم روايت مي گويد: چند سال از اين ماجرا گذشت و در زمان خلافت عثمان خليفه سوم، عثمان بن حنيف مردي را در راه ديد كه اندوهگين بود. از او پرسيد تو را چه شده؟ آن مرد گفت حاجتي دارم كه هرگاه خواستم براي مطرح كردن آن نزد خليفه بروم، نگهبان مانع من شد و در اين هنگام عثمان بن حنيف به آن مرد گفت: به وضوخانه برو و وضو بگير و سپس دو ركعت نماز بخوان و سپس به سجده برو .... پس از چند روز عثمان آن مرد را دوباره ديد كه خوشحال و شادمان است و هنگامي كه از احول او جويا شد به او گفت خداوند به تو جزاي خير دهد به خدا سوگند اگر تو حاجت مرا به خليفه نمي گفتي برآورده نمي شد. عثمان گفت من درباره حاجت تو چيزي به خليفه نگفته ام و در اينجا متوجه شدند كه برآورده شدن حاجت او به خاطر توسل به پيامبر بوده و بدين ترتيب نيمه اول اين روايت دال بر جواز توسل در زمان حيات پيامبر و نيمه دوم آن درباره توسل به پيامبر پس از وفات ايشان است.
روايات استحباب زيارت قبر پيامبر(ص) متواتر است
شيخ العساله خاطر نشان كرد: مشايخ وهابيت مانند بن باز و ابن عثيمين و اين فوزان و ابن تيميه و الباني و ديگران تمام احاديثي را كه درباره استحباب و جواز روضه شريفه وارد شده جعلي دانسته و آنها را تكذيب مي كنند و اين در حالي است كه پيامبر(ص) در اين زمينه روايات زيادي دارد كه مي فرمايد:
«من زارني بعد وفاتي كنت له شهيدا و كنت له شفيعا»(هركس مرا پس الز وفاتم زيارت كند، او را مي بينم و از او شفاعت مي كنم).
«من زارني بعد وفاتي فكأنما زارني في حياتي»(هركس مرا پس از وفاتم زيارت كند گويي مرا در حال حياتم زيارت كرده است).
وي افزود: روايات فراوان ديگري نيز با اين مضمون وجود دارد كه اين روايات گرچه برخي از آنها ضعيف هستند، اما در كنار هم مجموعه اي را تشكيل مي دهند كه معناي همديگر را تقويت مي كنند و باعث مي شود اگر حديث ضعيفي هم در ميان آنها وجود داشته باشد به حديث حسن تبديل شود و از سوي ديگر اين روايات فراوان در كنار هم تواتر معنوي را تشكيل مي دهند كه اگر نتواند وجوب زيارت قبر مطهر پيامبر را اثبات كند، استحباب آن را قطعا اثبات مي كند و من هم قائل به وجوب اين زيارت هستم.
[1]. اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله اى براى تقرب به او بجوئيد.
[2]. و اگر به هنگامى كه مرتكب گناهى شدند نزد تو آمده بودند و از خدا آمرزش خواسته بودند و پيامبر برايشان آمرزش خواسته بود، خدا را توبه پذير و مهربان مى يافتند.
[3]. صحيح ترمذي، ج5، كتاب الدعوات، ب119، ش 3578؛ سنن ابن ماجه، ج1، ص441، ش 1385؛ مسند احمد، ج4، ص138؛ مستدرك حاكم، چاپ بيروت، ج1، ص313، كتاب صلوة التطوع