جایگاه تسبیحات حضرت زهرا (س)

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، در روايات ما «ذكر كثير» به معناى بسيار به ياد خدا بودن و از خدا غافل نشدن است، و به معناى واقعى كلمه؛ يعنى توجه به خدا با تمام وجود و نه تنها با زبان است. كسى را مى‏ توان اهل ذكر كثير دانست كه در هر حال و در هر شرايط به ياد خدا باشد و پرده‏ هاى غفلت از خدا را كنار بزند و وسوسه‏ هاى شياطين را دور سازد و اگر لغزشى از او سر زند، فوراً در مقام توبه و جبران در آيد، تا از صراط مستقيم الهى فاصله نگيرد.
مقام اهل ذكر كثير مقامي رفيع است. همان‏گونه كه در روايت «ابو سعيد خدرى» آمده است كه: از پيامبر اسلام(ص) سؤال شد:در قيامت، مقام كدام يك از بندگان خدا از همه برتر است؟
حضرت فرمود: اَلذَّاكِرُونَ اللَّهَ كَثِيراً؛ كسانى كه خدا را بسيار ياد مى ‏كنند. ابو سعيد مى ‏گويد: عرض كردم: آيا آنها از رزمندگان در راه خدا نيز والامقام‏ترند؟ فرمود:لَوْ ضَرَبَ بِسَيْفِهِ فِى الْكُفَّارِ وَالْمُشْرِكِينَ حَتّى‏ يَنْكَسِرَ وَيَخْتَضِبَ دَماً لَكانَ الذَّاكِرُونَ اللَّهَ اَفْضَلَ دَرَجَةً مِنْهُ؛ اگر رزمنده‏ با شمشيرش آن‏قدر بر پيكر كفّار و مشركين بزند كه شمشيرش بشكند و با خون رنگين شود، باز هم مقام ذاكران خدا از مقام او برتر است.
در اين حديث، مقام اهل ذكر كثير از مقام رزمندگان اسلام نيز بالاتر و برتر معرفى شده است. دليل آن نيز اين است كه جهاد خالصانه، بدون ياد خدا و توجّه به او ممكن نيست. در كلمات مفسّران قرآن و روايات اسلامى براى ذكر كثير تفسيرهاى گوناگونى بيان شده است كه ظاهراً تمام آنها از قبيل بيان مصداق بوده، مفهوم وسيع ذكر كثير بسيار به ياد خدا بودن شامل تمام آنها مى ‏شود. بعضى از مفسّران گفته ‏اند:ذكر كثير آن است كه در حال قيام و قعود و به هنگامى كه به بستر مى ‏رود، ياد خدا كند.در كلمات بعضى از مفسّران قرآن، ذكر كثير به ذكر صفات عليا و اسماء حسنى‏ و تنزيه پروردگار از آنچه شايستة او نيست، يا مانند آن تفسير شده است.
در حديثى از پيامبر اسلام(ص) چنين نقل شده است:اِذا اَيْقَظَ الرَّجُلُ اَهْلَهُ مِنَ اللَّيْلِ وَتَوَضَّئا وَصَلَّيْا كُتِبا مِنَ الذاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيراً وَالذَّاكِراتِ؛ هرگاه مرد همسرش را شبانگاه بيدار كند و هر دو وضو بگيرند و نماز (شب) بخوانند، از مردان و زنانى خواهند بود كه بسيار ياد خدا مى‏ كنند.
در تفسير آياتى از قرآن كه به ذكر كثير دستور داده يا آن را از صفات مؤمنان شمرده‏اند، رواياتى وارد شده است كه آن آيات را با تسبيح فاطمه‏(س) تطبيق داده و از مصاديق ذكر كثير شمرده‏اند؛ البته درست است كه ذكر كثير به معناى توجه قلبى به خدا و بلكه توجّه با تمام وجود به او است، و تسبيح فاطمه‏(س) در ظاهر تنها چند ذكر لفظى و زبانى است كه در مجموع صد بار تكرار مى‏شود، ولى اگر همين ذكرهاى زبانى، با توجه كامل ادا شود، مى‏ تواند مقدمه توجّه قلبى قرار گيرد، همان‏گونه كه در نماز و امثال آن نيز مطلب از اين قرار است. در ادامه ضمن ارائة برخى از آيات كه دربارة ذكر نازل شده ‏است، به رواياتى از ائمه(ع) اشاره مى ‏كنيم كه مصداق ذكر كثير را تسبيح حضرت زهرا(س) معرفى كرده‏اند.
پي نوشت: تفسير نمونه،آيت الله ناصر مكارم شيرازى و همكاران