نماینده ولی فقیه درامور حج و زیارت:
اسلام به هر دو بخش زندگی فردی و اجتماعی انسانها توجه دارد
نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی خطاب به شرکت کنندگان درهمایش «صلح وآشتی» درشهر چنای هند تاکید کرد : اسلام یک سلسله حقوق و مقرراتی برای زندگی فردی و اجتماعی انسانها وضع نموده است که عمل به آنها موجب صلح و آشتی و زندگی مسالمت‌آمیز انسانها با یکدیگر خواهد شد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج ، همايش بين المللي صلح و آشتي با حضور دانشمندان ، فرهيختگان و شخصيت هاي اديان مختلف به همت بنياد سري وِيشنوموهان در شهر چناي مركز ايالت تاميل ناو برگزارشد .
حجت الاسلام والمسلمين سيد علي قاضي عسكر نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني با ارسال مقاله اي با عنوان "صلح و آشتي از ديدگاه اسلام" به اين همايش ابراز اميدواري كرد كه در پرتو اينگونه كنفرانس‌ها و نشستها بتوان با نزديك‌كردن ديدگاه‌ها به يكديگر گام‌هاي بلندي در مقابله با خشونت و افراط‌گرايي و تحقق صلح در جهان برداشت.
مشروح اين مقاله را كه درجمع كارشناسان و علماي اديان مختلف قرائت شد و در آن اتحاد پيروان اديان در سراسر جهان با تكيه بر مشتركات مورد تاكيد قرار گرفت، در زير مي خوانيد.
بسم الله الرحمان الرحيم و الصلوة و السلام على رسول الله و آله و جميع الانبياء والمرسلين
در آغاز سخن، از كليه دانشمندان، فرهيختگان وعالمان حاضر در جلسه به‌ويژه از برگزاركنندگان همايش «صلح وآشتي» وبالاخص از جناب آقاي «شريهاري پراساد» مدير عامل محترم بنياد سري وِيشنوموهان صميمانه تشكر و سپاسگذاري مي‌كنم.
اميد است در پرتو اينگونه كنفرانس‌ها و نشستها بتوانيم با نزديك‌كردن ديدگاه‌ها به يكديگر و با وحدت و همدلي و محبت، گام‌هاي بلندي در مقابله با خشونت و افراط‌گرايي و تحقق صلح در جهان برداريم.
هم اينك اجازه مي‌خواهم تا نكاتي را در رابطه با موضوع همايش به استحضار حضار برسانم.
انسان موجودي اجتماعي است و براساس فطرت خويش از تنهايي گريزان بوده، تلاش مي‌كند با ديگران ارتباط برقرار و با آنان همنشين و مأنوس باشد. ليكن وقتي در اجتماع حضور پيدا مي‌كند گاهي منافع او با منافع ديگران در تضاد قرار مي‌گيرد و از همين‌جا رويارويي و درگيري و دشمني آغاز مي‌شود و گاهي نيز برخي خصلت‌هاي زشت اخلاقي مانند تكبّر، خودخواهي، حسد، زياده‌خواهي و امثال آن انگيزه جنگ‌ها و دشمني‌هاست.
اسلام به هر دو بخش توجه كرده و يك سلسله حقوق و مقرراتي براي زندگي فردي و اجتماعي انسانها وضع نموده كه عمل به آنها مي‌تواند موجب صلح و آشتي و زندگي مسالمت‌آميز انسانها با يكديگر شود.
اينجانب تلاش خواهم كرد تا به‌طور خلاصه به هر دو بخش اشاره نمايم ابتدا به چند اصل كلّي اشاره مي‌كنم:
1. اسلام هدف از بعثت پيامبران را تربيت اخلاقي و ديني، حاكم نمودن ارزش‌هاي الهي، رشد و توسعه علمي، ايجاد عدالت و مقابله با ظلم و تبعيض و فساد، تأمين آزادي‌هاي فردي و اجتماعي، حاكميت قانون و مقابله با بي‌نظمي و قانون شكني و در يك كلمه رسيدن به حيات طيبه بيان مي‌كند و در قرآن ميفرمايد:
}يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ{
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، به دعوت خدا و رسول كه شما را به حيات و زندگي صحيح فرا مي‌خوانند پاسخ مثبت دهيد.
و در آيه ديگر مي‌گويد:
}مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً.{
يعني كسي كه عمل نيك انجام دهد چه مرد و چه زن در حالي كه ايمان داشته باشد، ما به او زندگي پاك و سالم خواهيم داد.
2. از سوي ديگر خداوند در قرآن پيامبر اسلام را به‌عنوان رحمت براي عموم مردم جهان، معرفي مي‌كند و ميفرمايد:
}وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ{
ما شما را رحمت براي عموم مردم جهان قرار داديم.
و در آيه ديگر از ميان تمامي ويژگي‌هاي آن حضرت، نرمخويي و محبت به مردم را برجسته كرده ميفرمايد:
}فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ.{
يعني به دليل نرمخو بودن، مردم به شما ايمان آورده، گرداگرد شما را گرفته‌اند و اگر خشن مي‌بودي از اطرافت پراكنده مي‌شدند.
پيامبر با مردم مهربان بود و مي‌فرمود خدا به من فرمان داده تا با مردم مدارا كنم. «اُمرِتُ بِمُداراةِ النّاس» ؛ روزي فرشته وحي بر پيامبر نازل شد و گفت: «يَا مُحَمَّدُ رَبُّكَ يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ دَارِ خَلْقِي» ؛ «خدا به تو سلام مي‌رساند و مي‌گويد با بندگان من مدارا كن».
3. اسلام طرفدار آزادي فكر و عقيده است و در قرآن صريحاً آمده است. {لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ} در دين اكراه و اجباري نيست، چرا كه راه از بيراهه آشكار شده است.
و در آيه ديگر ميفرمايد:
}وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ لآَمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعاً أَ فَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ.{
يعني اگر پروردگارت مي‌خواست، تمامي اهل زمين ايمان مي‌آوردند، پس آيا تو مردم را به اكراه، وا مي‌داري كه مؤمن شوند؟
4. نگرش اسلام به انسان بسيار زيباست، اسلام براي انسان بما هو انسان ارزش قائل است، تبعيض نژادي را نمي‌پذيرد و به همه انسانها و نژاد‌ها احترام مي‌گذارد و ميفرمايد:
}يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ.{
يعني اي مردم ما شما را از يك مرد و يك زن آفريديم، سپس شما را به صورت اقوام و قبائل گوناگون قرار داديم تا همديگر را بشناسيد و با يكديگر انس بگيريد. بي‌گمان گرامي‌ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست.
امام علي بن ابي‌طالب اولين پيشواي شيعيان نيز به استاندار خود مالك اشتر نخعي دستور مي‌دهد:
وَ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ وَ لَا تَكُونَنَّ عَلَيْهِمْ سَبُعاً ضَارِياً تَغْتَنِمُ أَكْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَكَ فِي الدِّينِ وَ إِمَّا نَظِيرٌ لَكَ فِي الْخَلْق.
يعني قلبت را از محبت مردم و لطف به آنها لبريز كن و مراقب باش تا همچون درنده‌اي كه استفاده از گوشت شكار خود را غنيمت مي‌شمارد با مردم عمل نكني. چرا كه مردم دو دسته‌اند. يا برادر ديني تو هستند و يا انسان‌اند و در خلقت همانند تو.
5. اسلام در تبليغ دين خشونت را جايز نمي‌داند و در قرآن به پيروان خود دستور مي‌دهد:
}ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ.{
يعني مردم را با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به نيكوترين شيوه به بحث بپرداز.
به همين دليل اسلام جدال و گفت‌وگوي تنش‌زا را جايز نمي‌داند و از مردم ميخواهد از جدال با يكديگر پرهيز كنند. همچنين از مردم ميخواهد تا مطالب همگان را بشنوند سپس در آن تدبر نموده و بهترين آنها را انتخاب كنند. {فَبَشِّرْ عِبادِ * الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ} و در احاديث آمده است كه: «اُنظُر اِلى ما قالَ وَ لا تَنظُر اِلى مَنْ قالَ» ؛ «شما به سخن بنگريد، به گوينده آن نگاه نكنيد».
6. اسلام طرفدار گفت‌وگو ميان پيروان اديان است و همگان را دعوت مي‌كند تا با تكيه بر مشتركات گرد هم آمده، در صلح و آشتي و با كمال محبت با يكديگر زندگي كنند قرآن خطاب به پيروان اديان الهي ديگر همچون مسيحيت و يهوديت ميفرمايد:
}قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ{
اي اهل كتاب بياييد به آنچه ميان ما و شما مشترك است عمل كنيم و جز خداي يگانه را نپرستيم و چيزي را شريك او قرار ندهيم و بعضي از ما بعضي ديگر را به عنوان ارباب انتخاب نكند.
7. اسلام دشمني با مردم را بسيار بد و خطرناك مي‌داند. علي در اين‌باره فرموده است: «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَاد» ؛ «بدترين توشه براي فرداي قيامت دشمني با مردم است».
اسلام از پيروان خود ميخواهد تا در جامعه هميشه نقش اصلاح‌گر داشته باشند.
امام موسي بن جعفر هفتمين پيشواي شيعيان در اين زمينه ميفرمايد:
طُوبَى لِلْمُصْلِحِينَ بَيْنَ النَّاسِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُقَرَّبُونَ يَوْمَ الْقِيَامَة.
خوشا به حال آنان كه ميان مردم اصلاح ايجاد مي‌كنند اينها روز قيامت به خدا نزديك‌ترند.
در سخن ديگري از پيامبر خدا نقل شده است كه فرمود:
لَا تَبَاغَضُوا وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ لَا تَدَابَرُوا وَ لَا تَقَاطَعُوا وَ كُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانا.
با هم دشمن نباشيد، به يكديگر حسد نورزيد، به هم پشت نكنيد و از هم جدا نشويد و برادرانه بندگان خدا باشيد.
امام كاظم در سخني بسيار مهم ميفرمايد:
إِنَّ أَهْلَ الْأَرْضِ لَمَرْحُومُونَ مَا تَحَابُّوا وَ أَدَّوُا الْأَمَانَةَ وَ عَمِلُوا بِالْحَق.
يعني مردم روي كره زمين همواره مورد رحمت خداوند قرار دارند تا زماني كه يكديگر را دوست بدارند و امانت‌دار باشند و به قانون و حق عمل كنند.
8. قرآن كريم با صراحت، نظر اسلام را درباره مراعات حقوق ملت‌ها و پيروان ديگر اديان و مذاهب چنين بيان مي‌كند:
}لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ{
يعني خداوند شما را از كساني كه با شما در كار دين جنگ نكرده‌اند و شما را از خانه و كاشانه‌تان آواره نكرده‌اند، از اينكه در حقشان نيكي كنيد و با آنان به عدالت رفتار كنيد نهي نمي‌كند، بي‌گمان خداوند دادگران را دوست دارد.
9. اسلام انبياي گذشته و كتاب‌هاي آسماني را به رسميت مي‌شناسد و به همه آنها احترام مي‌گذارد.
}آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ{
يعني پيامبر به آنچه از پروردگارش به او نازل شده ايمان آورده و مؤمنان همگي به خدا و فرشتگان و كتاب‌ها و پيامبران پيشين ايمان آورده و مي‌گويد ما ميان هيچ يك از پيامبران او فرق نمي‌گذاريم.
10. اسلام طرفدار تعاون در مسائل بين‌المللي است. زيرا بدون همكاري در حوزه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي اجتماعي و فرهنگي، حل مشكلات جهاني امكان‌پذير نيست. قرآن در اين باره ميفرمايد:
}تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الإِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ{
يعني بر نيكي و تقوا با يكديگر همكاري كنيد و براساس گناه و دشمني با يكديگر تعاون و مشاركت نداشته باشيد.
11. اسلام اجازه دشنام و بدگويي به هيچ‌يك از اديان و طرفداران آنها را نمي‌دهد و قرآن صريحاً ميفرمايد:
}وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ{
به آنان كه غير خدا را مي‌پرستند دشنام ندهيد چرا كه آنان نيز بدون آگاهي به خدا دشنام خواهند داد.
امام علي بن ابي‌طالب به ياران خود مي‌فرمود: «إِنِّي أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِين» ؛ «همانا من دوست نمي‌دارم شما دشنام دهنده باشيد».
آنچه بيان شد به‌خوبي نشان مي‌دهد كه اسلام براي آرامش مردم و زندگي مسالمت آميز برنامه‌ريزي كرده وبه پيروان خود اجازه نمي‌دهد تا آرامش و صلح بين المللي را به هم بزنند.
سيره عملي پيامبر و پيشوايان ديني نيز بر اين بوده كه حقوق پيروان ساير اديان را كاملاً مراعات مي‌كردند از رسول خدا نقل شده كه فرمود:
مَنْ آذى ذمّياً فَانَا خَصمُهُ وَ مَنْ كُنتُ خَصمُهُ خَصَمتُهُ يومَ القيامة.
يعني هركس اهل ذمه را اذيت كند و به آنها آزار رساند، من دشمن او خواهم بود و هر كه را من دشمن او باشم روز قيامت دشمني خود را بر او آشكار خواهم كرد.
در حديثي ديگر ميفرمايد:
مَنْ ظَلَم مُعاهَدَا وَ كَلَّفَهُ فَوقَ طاقَتةِ فَأنَا خَصمُهُ يَومَ القيامةِ.
هركس به يكنفر از اهل كتاب ظلم كند و بيش از توان او چيزي را بر وي تحميل كند من روز قيامت دشمن او خواهم بود.
در حديث ديگري به نقل از پيامبر اسلام آمده است: «تَصدَّقُوا عَلى اَهلِ الاَديانِ كُلّها» ، «به پيروان تمامي اديان كمك مالي داشته باشيد».
در حديث ديگري امام موسي بن جعفر هفتمين پيشواي شيعه فرمود: «اَحْسِن مُجالَسَةَ مَنْ جالَسْتَهُ ولو كانَ يهوديّاً» ؛ «با هر كس همنشين شدي، خوب رفتار كن گرچه آن فرد يهودي باشد».
در حديث ديگري از پيامبر اسلام نقل شده است كه فرمود: «اِرَحَمْ مَنْ في الارضِ يَرْحَمكَ مَنْ في السَّماء» ؛ «يعني به آنكس كه در زمين است ترحم نما تا خداوند به تو ترحم كند».
12. اسلام با صراحت جنگ‌افروزي و خشونت را نفي مي‌كند و همگان را به صلح و آرامش دعوت مي‌نمايد قرآن ميفرمايد:
}يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ{
اي اهل ايمان همگي در صلح درآييد و از شيطان پيروي نكنيد.
و در آيه ديگر ميفرمايد: {وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ} ، «صلح براي همگان بهتر است».
اسلام هرگز طرفدار جنگ و خونريزي نيست و به جنگ به عنوان يك ضرورت نگاه مي‌كند و ميفرمايد:
}وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ{
با آنانكه با شما مي‌جنگند در راه خدا نبرد كنيد و از حدود الهي تجاوز نكنيد همانا خداوند متجاوزان را دوست نمي‌دارد.
هر شخصي حق دارد از جان و مال و سرزمين و حقوق فردي و اجتماعي خود دفاع كند و طبيعي است آنانكه متجاوزند بايد از تجاوز دست بردارند تا جامعه بر اساس عدل و انصاف اداره شود. لذا خداوند در قرآن ميفرمايد: {قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ. {
دليل مقابله با متجاوزان، ريشه كن نمودن فتنه و فتنه‌انگيزي در جهان است، و هرگاه دشمن دست از خيانت و ظلم و تجاوز بردارد و براي صلح اعلام آمادگي كند قرآن مي‌گويد آن را بپذيريد و به جنگ ادامه ندهيد.
}وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ.{
آنانكه سر جنگ ندارند قرآن اجازه جنگيدن با آنان را نمي‌دهد:
}لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ.{
خداوند شما را از نيكي كردن و عدالت رفتاري با كساني كه با شما نجنگيده و از خانه و كاشانه خود بيرون نكرده‌اند، باز نمي‌دارد همانا خداوند دادگران را دوست مي‌دارد.
از اين آيات و مجموعه دستورات ديني به خوبي مي‌توان دريافت كه در اسلام صلح اصل است نه جنگ.
اسلام از مردم خواسته است تا هرگونه دشمني و اختلاف را به صلح و آشتي تبديل كنند.
امام علي بن ابي‌طالب ميفرمايد:
اجرُ المُصلح بين الناس، كالمجاهد في سبيل الله.
پاداش كساني كه ميان مردم صلح و آشتي برقرار مي‌كنند همچون پاداش مجاهدان در راه خداست.
و در جاي ديگر ميفرمايد:
من كمال السعادة، السّعي في صلاح الجمهور.
بالاترين سعادت و خوشبختي براي انسانها، تلاش در سامان دادن امور مردم است.
هفتمين پيشواي شيعيان امام كاظم ميفرمايد:
طوبي لِلْمصلحينَ بينَ النْاسِ اولئك هُمْ المُقََرَبُّونَ يومَ القيامَةَ.
خوشا به حال آنانكه ميان مردم صلح و آشتي برقرار مي‌كنند، اينان روز قيامت نزديك‌ترين افراد به خدا هستند.
رسول خدا نيز فرموده‌اند:
ما عَمِلَ امْرُو بَعْدَ اقامةِ الفرائِض خَيرْاً مِنْ اِصَلاحٍٍ بينَ الناس يقولُ خيراً وَ‌يَتَمَنَّي خَيْراً.
هيچ عملي پس از واجبات الهي در خوبي و فضيلت از آشتي دادن افراد با يكديگر بالاتر و ارزشمند‌تر نيست، (هنگام آشتي دادن) سخن خوب مي‌گويد و آرزوي خوبي دارد.
در اسلام همگان به صلح و آشتي و پرهيز از بريدن و قهر كردن دعوت شده‌اند:
امام علي بن ابي‌طالب ميفرمايد:
عليكم بالتَّواصُلِ و الموافَقَةِ و اِياكُمْ و المقاطعَةَ و المهاجَرَة.
بر شما باد به پيوستن و موافقت و دوستي با يكديگر و بپرهيزيد از قهر كردن و جدا شدن از همديگر.
و آن حضرت در آخرين لحظات عمر خود به پيروان خويش سفارش فرمود:
اوصيكما و جميعَ ولدِي و مَنْ بَلغَهُ كتابي بتقوي الله و نَظْمِ اَمْرِكُم و صَلاحِ ذاتِ بينكُمْ.
همه شما و فرزندانم و كساني كه نامه من به آنها مي‌رسد را به تقواي الهي نظم در كارها و اصلاح دادن ميان يكديگر دعوت مي‌كنم.
و به اندازه‌اي اين مسئله مهم است كه امام علي7 فرموده است:
اِصْلاحُ ذاتِ البَين اَفْضَلْ مِنْ عامَّةِ الصَلاةِ و الصَّومْ.
ميان دو نفر را آشتي دادن از يكسال نماز و روزه ارزشش بالاتر است.
در سخني ديگر امام علي بن ابي‌طالب ميفرمايد:
مِنْ اَفْضلِ النُّصْح الإشارَةُ بالصُّلْحِ.
بهترين نصيحت، راهنمايي به صلح و ترك دشمني است.
اسلام به مسلمانان دستور مي‌دهد اگر ميان دو گروه جنگ رخ داد، شما تلاش كنيد بين آنها صلح برقرار كنيد.
}وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الأُْخْرى فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ.{
و اگر يكي از آنها به تجاوز خود ادامه داد و حاضر به صلح نشد با متجاوز نبرد كنيد تا به مسير حق درآيد...
شخصي به نام جُندب أزدي مي‌گويد:
اِنَّ عَليّاً كانَ يأمُرُنا في كُلِّ مَوْطِنٍ لَقينا فيه مَعَهُ عَدُوّاً فيقولُ: لا تقاتِلوا القومَ حَتَّي يَبْدَؤُوكُمْ ...
علي هر كجا با دشمن برخورد مي‌كرديم به ما فرمان ميداد و مي‌فرمود: با آنان پيكار نكنيد مگر اينكه آنها جنگ را آغاز كنند بعد ادامه ميداد:
اگر آنها را شكست داديد، فراريان از جنگ را نكشيد، مجروحان را به قتل نرسانيد، پرده دري نكنيد، كشته‌ها را مُثله نكنيد، بدون اجازه به خانه‌هاي دشمنان وارد نشويد، چيزي از اموال آنها نگيريد و زني را با آزار به هيجان نياوريد، گرچه به ناموس شما دشنام دهد و به فرماندهان و نيكان شما فحش گويد.
كشته‌ها را عريان نكنيد و هركس اسلحه‌اش را بر زمين افكند، در امان است.
از منظري ديگر اسلام داراي يك سلسله مقررات اخلاقي است كه اگر در زندگي فردي و اجتماعي مردم پياده شود، از بروز جنگ و خونريزي جلوگيري نموده، پيوندهاي خانوادگي را تعميق بخشيده، محبت و برادري و انس با يكديگر را در همه عرصه‌هاي زندگي حاكم مي‌سازد برخي از اين دستور العمل‌ها عبارتند از:
1. پرهيز از ظلم و ستم
... پيامبر اسلام فرموده است:
ايّاكم و الظّلم فانّه يخرب قلوبكم.
از ستم برحذر باشيد چرا كه قلوب شما را ويران مي‌كند.
2. پرهيز از مكر و حيله
پيامبر اسلام فرموده است:
من كان مُسْلِماً فَلا يمكر و لا يحذع فانّي سمعت جبرئيل7 يقول: اِنّ المكر و الخديعة في النّار.
كسي كه مسلمان است خدعه و فريبكاري نمي‌كند سپس فرمود: من از جبرئيل شنيدم كه مي‌گفت: همانا مكر و خدعه در آتش است.
3. پرهيز از نزاع و درگيري
رسول خدا فرمود:
إياكم و مشاجرة النّاس، فانّها تظهر الغِرَّة و تدفن العزّة.
از نزاع و مشاجره با مردم بپرهيزيد، چون فريبكاري را آشكار و عزت و سربلندي را از بين مي‌برد.
4. عدم ايجاد ترس و رعب
امام صادق ششمين پيشواي شيعيان فرمود:
لا يحلّ لمسلم أن يروع مُسْلِماً.
براي هيچ مسلماني روا و جايز نيست كه مسلمان ديگري را بترساند.
5. تجسس در زندگي خصوصي ديگران
امام صادق فرمود:
لا تُفَتِّشِ الناسَ فتبقي بلا صَديقٍ.
از درون مردم كاوش و جست‌وجو مكن كه بي‌رفيق و دوست خواهي ماند.
6. مردم دوستي و خوش رفتاري با آنها
امام صادق فرمود:
مُجامَلَةُ الناسِ ثُلْثُ العقل.
خوش رفتاري و مدارا با مردم يك سوم عقل است.
و در حديثي ديگر پيامبر اسلام فرموده است:
التَّوَدُّدُ الى النْاسِ نصفُ العقل.
دوستي با مردم، نيمي از عقل و خرد است.
فردي از اعراب بني تميم نزد رسول خدا آمد و به ايشان گفت مرا نصيحت كنيد، يكي از نصايح آن حضرت به او اين بود:
تَحَبَّبْ اِلى النْاسِ يُحبُّوكَ.
با مردم دوستي كن، تا مردم تو را دوست بدارند.
7. امانتداري
امام صادق فرمود:
اَدُّو الامانَةَ اِلى مَنِ ائتمنكُمْ عَليَها بَرّاً أو فاجراً.
هركس امانتي به شما سپرد آدم خوبي باشد يا بد، امانت را به او برگردانيد و خيانت در امانت نكنيد.
8. خوش‌رفتاري با پيروان اديان
شخصي به امام صادق گفت براي مسيحيان و يهوديان چگونه دعا كنيم؟ حضرت فرمود بگوييد: «بارَكَ اللهُ لك فى دُنياك» ، «خدا به دنياي تو بركت دهد».
9. عفو و گذشت و پرهيز از انتقام جويي
پيامبر اسلام فرمود:
عليكم بمكارم الاخلاق، فاِنَّ رَبّي بَعَثنَي بها و اِنَّ منْ مكارم الاخلاق اَنْ يعفو الرجل عَمّن ظلمه و يعطيِ مَنْ حَرَمَه و يصل من قطعه و أن يَعود من لا يعوده.
بر شما باد به زيبائي‌هاي اخلاقي كه خداي من، مرا براي تحقق آنها مبعوث كرده است سپس فرمود: بخشي از آنها عبارت است از اينكه، كسي كه به او ستم كرده را ببخشد، و به آن كس كه او را محروم كرده، به او كمك كند، و از كسي كه از او بريده، با او ارتباط برقرار كند و به ديدن كسي برود كه با از او ديدن نمي‌كند.
10. نيكي به همسايگان
امام صادق فرمود:
حُسْنُ الجِوارِ يَعْمرُ الدّيارَ و يَزيدُ في الأعمار.
خوش رفتاري با همسايه، خانه‌ها را آباد و بر عمرها مي‌افزايد.
11. معاشرت نيكو با مردم
معاوية بن وهب مي‌گويد: به امام صادق گفتم:
كيفَ ينبغي لَنا اَنْ نَصْنَعَ فيما بيننا و بَينَ قَوْمِنا و بَيْنَنا وَ بَيْنَ خُلَطائِنا منَ الناس؟ قال: فقال: تُؤدوُّنَ الأمانَةَ اِلَيْهم و تُقيموُنَ الشهادَةَ لَهُمْ و عَلَيْهم و تَعوُدونَ مَرْضاهُمْ و تشْهَدونَ جنائِزَهُمْ.
يعني: ما در ميان خود و هم مذهبانمان و نيز با مردم ديگري كه با ما زندگي مي‌كنند شايسته است چگونه رفتار كنيم؟ حضرت پاسخ داد: امانت آنها را بپردازيد، و گواهي حق بر سود و زيانشان بدهيد، بيمارانشان را عيادت كنيد و بر سر جنازه‌‌هاي مرده‌هاشان حاضر شويد.
در حديث ديگري از امام صادق نقل شده كه فرمود:
پدرم امام باقر مي‌فرمود:
ياران خود را گرامي برداريد و به آنها احترام كنيد، به يكديگر هجوم نياوريد به هم حسد نورزيد و ضرر نرسانيد، از بخل پرهيز كنيد و بنده‌هاي با اخلاص خدا باشيد.
از مجموعه آنچه بيان شد و نكات فراوان ديگر كه به دليل كمبود فرصت از بيان آنها خودداري مي‌كنم، بخوبي مي‌توان دريافت كه اسلام ديني رحماني، عقلاني، طرفدار صلح، آشتي، آرامش و زندگي به‌دور از آلودگي، ظلم، تبعيض و پليدي است.
و اگر پيروان اديان در سراسر جهان با تكيه بر مشتركات و ارزش‌هاي گوناگون موجود در آنها, با يكديگر متحد شوند، بسياري از جنگ‌ها، خشونت‌ها، تبعيض‌ها و جناياتي كه امروز بر بشريت روا داشته شده، از بين خواهد رفت و همگان در كمال صلح و آرامي با يكديگر زندگي خواهند كرد.
حال چگونه مي‌توان پذيرفت، تروريست‌هايي همچون داعش، بوكوحرام، النّصره و امثال آن كه به اعتراف خانم كلينتون در كتاب خاطراتش توسط آمريكا به‌وجود آمده‌اند و در چند سال اخير، بسياري از مسلمانان، مسيحيان، يهوديان و مردمان بي‌گناه را از خانه و كاشانه خود بيرون نموده، تعداد زيادي از مساجد و كليساها و كنيسه‌ها و موزه‌ها و مدارس را ويران كرده‌اند، زنان و دختران فراواني را به اسارت گرفته و آنها را يا به بردگي جنسي گرفتند و يا در بازارها فروختند، برخي از مردم عراق و سوريه را سربريدند و يا زنده زنده در آتش سوزاندند، كشورهاي زيادي همچون افغانستان، ليبي، يمن و برخي كشورهاي اروپائي همچون فرانسه و آلمان را ناامن كردند و دست به عمليات تروريستي زدند، اينها مسلمان و پيرو دين حنيف اسلام باشند؟
قرآن صريحاً اعلام مي‌كند:
}مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الأَْرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً{
يعني هركس انساني را بدون آنكه فسادي در زمين كرده باشد و يا كسي را به قتل رسانده باشد به قتل برساند، گويي تمامي انسانها را كشته است. آنگاه چگونه مي‌توان پذيرفت كه برخي براي ايجاد اسلام‌هراسي در دنيا آنان را مسلمان و پيروان اسلام معرفي كنند؟
من صريحاً اعلام مي‌كنم، ترويست‌هايي كه امروز به نام اسلام، دست به جنايت و آدم‌كشي مي‌زنند هيچ ارتباطي با اسلام ندارند، اينها پرورش‌يافتگان قدرت‌هاي شيطاني و سلطه‌گر بين المللي و مزدوران آنها در منطقه خاورميانه هستند و بوئي از اسلام و مسلماني نبرده‌اند.
پيامبر اسلام بارها فرموده است:
المسلم مَنْ سَلِمَ المسلمونَ مِنْ يَده ولسانِه.
مسلمان آنكس است كه ديگران از آزارهاي زباني و عملي او در امان باشند.
انتظار اينجانب از دانشمندان و فرهيختگان حاضر در اين همايش اين است كه با استمرار اينگونه نشستها و گفتگوها، زيبايي‌هاي اديان را تبيين نموده و به پيروان خود آموزش داده به آنها بشناسانند و در همه جاي دنيا با وحدت و همدلي ريشه ترور، خشونت، جنايت و ظلم و تبعيض خشكانده، امنيت، آسايش، رفاه و ارزش‌هاي اخلاقي را ايجاد و جوانان را به آينده‌اي روشن اميدوار سازند.
به اميد چنين روزي
موفق و مؤيد باشيد.
گفتني است دراين همايش شخصيت ها و علماي اديان مختلف در خصوص ضرورت تلاش براي دستيابي به صلح و همزيستي مسالمت آميز پيروان اديان مختلف به بحث و تبادل نظر پرداختند.