آشنایی با عالمی که از جوانی تا آخر عمرش هر روز به زیارت حضرت علی(ع) مشرف شد

آخوند خراساني بيش از سيزده سال در درس ميرزاي شيرازي شركت كرد. ميرزاي شيرازي در سال ۱۲۹۱ به سامرا رفت ولي آخوند خراساني در نجف ماند .آخوند خراساني از موفق ترين استادان تاريخ حوزه علميه شيعه است كه شمار شاگردانش را تا سه هزار نفر نوشته اند .
ايشان از ابتداي جواني تا آخر عمرش هر روز پيش از طلوع آفتاب به زيارت آفتاب نجف، حضرت علي(ع) مشرف مي شد ، و بعد به مسجد هندي مي رفت و تدريس مي كرد. آخوند خراساني ازحاميان مشروطه ايران بود و پس از وقايع داخلي ايران درس هايش را تعطيل كرد و ديگر درس هاي حوزه هاي علميه نجف نيز به پيروي از او تعطيل شدند. جلسه هاي زيادي در منزل آخوند خراساني تشكيل شد تا راهي براي دفاع از استقلال و تماميت ارضي ايران بيابند.
تحريم اجناس روسي ، جهاد با روسيه و اعزام طلاب ، علما و عشاير نجف به ايران در نخستين جلسه تصويب گرديد و آخوند خراساني فرمان جهاد را صادر كرد . بسياري از علماي نجف ، كربلا و كاظمين خود را براي سفر به ايران و دفاع از آن آماده ساختند. قرار بود كه آخوند و همراهانش در شب چهارشنبه ۲۱ ذيحجه ۱۳۲۹ ق از نجف به مسجد سهله

بروند و پس از نيايش و دعا براي پيروزي سپاه اسلام ، راهي ايران شوند. عصر سه شنبه منزل آخوند شلوغ بود. ميرزا مهدي ، پسر آخوند مقدمات سفر را آماده مي كرد. آخوند به اطرافيانش گفت : بهتر است نماز صبح را در حرم بخوانيم و پس از زيارت حركت كنيم .آخوند تا پاسي از شب بيدار بود. امانتها را به صاحبانش داد و برنامه هاي فردا را منظم كرد و كارها را بين چند نفر از يارانش تقسيم كرد. نيمه شب به نماز شب ايستاد آقا پيش از اذان صبح دل درد شديدي گريبانش را گرفت . سرانجام پس از اقامه نماز صبح ، پيشواي مشروطه رخت از جهان بر بست . برخي بر اين باورند كه وي به وسيله جاسوسان روسي و انگليسي مسموم شد. پس از تشييع، عبداللّه مازندراني بر پيكر وي نماز گزارد و در مقبره ميرزا حبيب اللّه رشتي واقع در صحن حرم اميرالمومنين(ع) حجره ۲۶ به خاك سپرده شد.
از مهمترين آثار به جا مانده ايشان مدرسه الكبري است . مدرسه بزرگ يا كُبْري واقع در محله الحويش، در سال۱۳۲۱ق در۷۰۰متر مربع با۴۰حجره بنا شد. آخوند خراساني اين مدرسه را، با كمك مالي آستان قلي بيك، وزير بزرگ سلطان احد بخارايي امير بخارا ساخت و از همان ابتدا محل رفت و آمد طلاب براي بحث و تدريس بود. بناي مدرسه در اواخر قرن چهاردهم به دليل فرسودگي، با همت شيخ نصرالله خلخالي و يكي از نيكوكاران ايراني به نام حاج علي سياهپوشان بازسازي شد. مدرسه آخوند در سه طبقه با يك حياط مربع شكل داراي مدرسه بزرگ و كتابخانه بوده و سر درِ ورودي، راهروها و سر درِ اتاق‌ها با كاشي‌هاي فيروزه‌اي تزيين شده است. اين مدرسه بارها در دوران حكومت صدام مورد حمله نيروهاي بعثي قرار گرفت اما امروزه از مدارس فعال نجف بوده و به مدرسه امام حسين(ع) شهرت دارد. مدرسه علميّه آخوند به سه مدرسه بزرگ، متوسط و كوچك در شهر نجف اطلاق مي‌گردد كه آخوند ملا محمدكاظم خراساني، در دوران مرجعيت خويش، اقدام به ساخت آن‎ها كرده بود.
منبع:كتاب فرزانگان حرم