چرا به حج برویم

حجت‌الاسلام والمسلمين سيد مهدي عليزاده موسوي، رئيس پژوهشكده حج و زيارت در گفت‌و‌گو با خبرگزاري ايكنا به تشريح جايگاه حج در ميان فرايض اسلامي پرداخت و عنوان كرد: حج در ميان فرايض اسلامي ويژگي‌ها و كارويژه‌هاي خاصي دارد كه ساير واجبات و مناسك اين كارويژه‌‌ها را ندارند.
ترك حج از روي عمد يا انكار معادل كفر است
وي با اشاره به اينكه پيامبر اسلام (ص) مي‌فرمايند: «حج به مثابه كل دين است» گفت: اين حديث نشان دهنده اهميت حج است. شيخ صدوق(ره) وقتي اين حديث را بررسي مي‌كنند مي‌فرمايند اين حديث نشانگر اين است كه در دل حج آنچنان آموزه‌هاي ديني وجود دارد و حج چنان عظمتي دارد كه در قالب كل دين مطرح شده است و به خاطر همين كارويژه‌ها است كه مي‌بينيم در دين به حدي به حج توصيه شده كه در آيه ۹۷ سوره آل عمران وقتي خداوند مي‌فرمايد: «وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا؛ و براى خدا حج آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] كسى كه بتواند به سوى آن راه يابد» در ادامه آيه از واژه كفر استفاده مي‌كند يعني اگر كسي حج نرود يا منكر شود گويي كافر شده است يعني ترك حج از روي عمد يا انكار معادل كفر است. (ادامه آيه آمده است: «وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ؛ و هر كه كفر ورزد يقينا خداوند از جهانيان بى ‏نياز است»).
حجت‌الاسلام عليزاده موسوي در ادامه سخنان خود به تشريح كارويژه‌هاي عبادي حج در جامعه و آثار آن پرداخت و اظهار كرد: مباحث عبادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ... در حج قابل بررسي است و چه عبادتي از اين كامل‌تر كه انسان از خانه خود حركت كند و در ميقات لباس خود را عوض كند، به دور خانه خدا طواف كند، به مشعر، عرفات و منا برود، قرباني كند و طيب و طاهر مانند كسي كه از مادر متولد شده بازگردد و زندگي مجددي را شروع كند.
با مرگ متهم هستيد اما با حج مهمان
وي با اشاره به اينكه گاه از حج به مرگ كوچك تعبير شده است به اين معني كه انسان همانگونه كه در مرگ از دنيا به محضر خداوند مي‌رود، در حج هم انسان به محضر خدا مي‌رود، گفت: تفاوت مرگ با حج در اين است كه وقتي انسان مرد در موضع اتهام وارد عالم برزخ مي‌شود اما هنگامي كه انسان به حج مي‌رود در موضع مهمان است و با مهمان به گونه ديگري برخورد مي‌كنند.
رئيس پژوهشكده حج و زيارت در ادامه گفت: تمام ابعاد حج در تمام ابعاد زندگي انسان تأثير مي‌گذارد و انسان راستگو شده، خيانت نمي‌كند، اهل ايثار و گذشت مي‌شود، اخلاق انسان اخلاق نيكويي مي‌شود و... يعني اداي فريضه حج جداي از اينكه آثاري را در آخرت براي انسان دارد در اين دنيا هم آثاري براي انسان به وجود مي‌آورد.
تحقق بهترين امت بودن با اداي فريضه حج
وي به ابعاد اجتماعي حج نيز اشاره و اظهار كرد: همه انسان‌ها به هم متصل هستند و بايد از حال هم مطلع باشند؛ از نگاه اسلام نژاد، رنگ، قوميت و ... هيچ‌كدام مايه تبعيض نيست و در انديشه اسلامي تمامي مسلمانان همه به هم متصل هستند و حج فرصت با هم بودن را براي مسلمانان فراهم مي‌كند؛ از ده‌ها كشور دنيا مسلمانان به حج مي‌آيند و با هم آشنا مي‌شوند تمامي اينها موجب مي‌شود علقه‌ها و همگرايي‌ها كه بايد وجود داشته باشد قوت بگيرد و رشد كند و همانطور كه اسلام مي‌فرمايد «شما بهترين امتي هستيد كه در ميان ملت‌ها وجود دارد» اسلام به كمك حج ويژگي‌ امت بودن را محقق مي‌كند.
حجت‌الاسلام عليزاده موسوي با تأكيد بر اينكه در بُعد اجتماعي وقتي كسي به حج مشرف مي‌شود، يكسري محدوديت‌ها را تجربه مي‌كند مانند اينكه نبايد تفاخر كند، بداخلاقي كند، دروغ به خدا و پيامبر(ص) ببندد، به جانداران آزار برساند، با همنوعان خود بد رفتار كند و تمام محرمات احرام را بايد رعايت كند، اظهار كرد: تمام اين محرمات آموختن يك نوع سبك زندگي اسلامي و تمرين براي آغاز زندگي جديد است.
وي ادامه داد: در روايت‌ها داريم كه وقتي انسان از حج باز مي‌گردد نور حج در چهره وي هست تا زماني كه گناه نكرده و وقتي گناه كرد آرام آرام آن نور زائل مي‌شود. از سوي ديگر كساني كه به حج مشرف مي‌شوند بايد تمام زينت‌ها و آنچه موجب تفاوت و تفاخر است را كنار بگذارند و همه يكدست شده در كنار هم قرار بگيرند اين حالتي كه براي انسان به وجود مي‌آيد تواضع را به وجود مي‌آورد و ‌‌همه اينها تمرين زندگي پس از حج است.
عليزاده در خصوص ابعاد سياسي حج نيز سخن گفت و اظهار كرد: در كجاي دنيا مي‌توان همايشي را شكل داد كه نمايندگان تمام پيروان يك دين در كنار هم جمع شوند؟ كجا سراغ داريم كه در اين همايش كساني كه از جهت فكري با هم متفاوت هستند در كنار هم با صلح و آرامش قرار بگيرند و اعمال خود را به جاي بياورند در حالي كه اگر بخواهند بيرون از اين فضا باشند حتي با هم دشمني مي‌كنند اما در اينجا با آرامش در كنار هم قرار مي‌گيرند. تمام اين ابعاد نشانگر اين ظرفيت است كه اگر حج به جايگاه اصلي خود برسد مي‌تواند يك نقطه عزيمتي در حوزه اقتدار، عظمت و عمق استراتژيك اسلام باشد كه از آن به عنوان يك اثر اساسي استفاده شود.
عليزاده در پايان سخنان خود با اشاره به اينكه خداوند در قرآن وقتي در خصوص ساير مناسك ديني خطاب مي كند، معمولاً اين خطاب ها به كساني است كه ايمان آورده اند مثل «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»، گفت: اما در مورد حج خطاب به تمام انسان‌ها عنوان شده و آورده است «وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ» يعني حج براي مردم است و هنگامي كه بحث هدايت در حج مطرح مي شود آورده است هدايت براي تمام عالميان نه فقط مسلمانان كه همه اين مطالب اهميت و جايگاه حج را نشان مي دهد.