امام حسین(ع) در سفر حج پیاده حرکت می‌کرد
روزنامه خراسان در گزارشی نوشت: زندگانی حضرت ابا عبدا...(ع)، مشحون از فضایل و کرامات پرشماری است که شرح آنها در یک یا چند کتاب هم، ممکن و میسر نیست. امام حسین(ع) در جنگ های جمل، صفین و نهروان، حضور داشت و در کنار پدر بزرگوارش، امیرمؤمنان(ع)، به جنگ با ظالمان و گمراهان پرداخت.
سيره سيدالشهدا(ع)؛ دشمني با ستم پيشه و ياوري ستمديده
در ادامه اين گزارش مي خوانيم: فضايل آن حضرت، از دوران خردسالي و در پرتو الطاف الهي و تربيت در مهبط وحي، آشكار بود. روايات پرشماري كه درباره ويژگي هاي شخصيتي امام(ع) از رسول خدا(ص) نقل شده و احاديث پرتعدادي كه نشان دهنده علاقه فراوان آن حضرت به سيدالشهدا(ع) است، گواهي بر اين ادعاست. آنچه در پي مي آيد، فرازهايي از كتاب «حيات فكري و سياسي امامان شيعه عليهم السلام»، تأليف استاد رسول جعفريان است كه در آن، مؤلف به بيان ويژگي هاي شخصيتي حضرت سيدالشهدا(ع)، پيش از آغاز دوران امامت آن حضرت، مي پردازد.
** جايگاه امام(ع) در كلام پيامبر(ص)
امام حسين(ع)، روز سوم شعبان سال چهارم هجري، به دنيا آمد. آن حضرت دوران كودكي خود را در كنار جد بزرگوارش، پيامبراكرم(ص) گذراند و هميشه با آن حضرت مأنوس بود و حتي هنگام نماز هم از رسول‌خدا(ص) جدا نمي‌شد. آن حضرت نيز به امام حسن(ع) و امام حسين(ع)، بسيار علاقه‌مند بود و همواره، با بيان جملاتي پرمهر در حضور اصحاب، اين علاقه مندي را آشكار مي كرد. به طوري كه اكنون، در آثار روايي، احاديث فراواني از پيامبر اسلام(ص) درباره فضايل امام حسين(ع) و برادر بزرگوارش نقل شده است كه بسياري از آنها مانند روايت «الحسن و الحسين سيّدا شباب أهل الجنّه»، متواتر هستند يا در بسياري از منابع حديثي نقل شده اند. پيامبر خدا(ص) سعي مي‌كرد مردم را از علاقه خود نسبت به حسنين(ع) آگاه كند؛ تا آن‌جا كه فرمود: «خدايا! دوست بدار كسي كه آنها را دوست مي دارد» و نيز فرمود: «من أحبّ الحسن و الحسين فقد أحبني و من أبغضهما فقد أبغضني». افزون بر رواياتي كه درباره فضايل امام حسين(ع) و برادر بزرگوارشان، امام حسن(ع)، به صورت مشترك، نقل شده است، احاديثي هم وجود دارد كه در آنها، اختصاصاً به فضايل امام حسين(ع) اشاره شده است. از جمله اين احاديث مي‌توان به حديث مشهور «حسين منّي و أنا من حسين» اشاره كرد.
** تجلي مكارم اخلاق در سيره امام(ع)
شرح فضايل امام حسين(ع) تنها به احاديث رسول خدا(ص) محدود نمي شود. در كتاب هاي تاريخي و روايي مسلمانان، مي‌توان نمونه هاي فراواني از تجلي فضايل و مكارم اخلاق سيدالشهدا(ع) مشاهده كرد. به عنوان نمونه، از «يحيي بن سالم» كه از موالي امام حسين(ع) محسوب مي شد، نقل شده كه گفته است:«با امام حسين(ع) در حركت بوديم، به در خانه اي رسيديم. آن حضرت از اهل خانه آب طلبيدند. كنيزي با قدحي پر از آب بيرون آمد. امام(ع) پيش از خوردن آب، در حق او دعا كرد و قطعه‌اي نقره به كنيز بخشيد و فرمود: اين را خرج خانواده ات كن. آن‌گاه آب را نوشيد.» در نقلي ديگر از «ابوبكر بن محمد بن حزم» آمده است:«امام حسين عليه السّلام، از كنار صفه اي مي گذشت؛ در آن حال ديد كه گروهي از فقرا مشغول خوردن غذا هستند. آنها از حضرت خواستند همراهي شان كند.
امام(ع) فرمود: خداوند متكبران را دوست ندارد؛ آن‌گاه از اسب پايين آمد و با آنها غذا خورد. پس از صرف غذا، به آن افراد فقير فرمود: شما مرا دعوت كرديد و من اجابت كردم، اكنون من شما را دعوت مي‌كنم و شما اجابت كنيد. آن گاه حضرت آن افراد را به منزلش برد و به همسرش رباب فرمود: هر چه آماده كرده اي، بياور.» در روايتي ديگر هم آمده است كه «كنيزي، دسته گُلي را تقديم امام حسين(ع) كرد و آن حضرت در برابر اين محبت، كنيز را آزاد فرمود. به امام(ع) عرض كردند كه شما تنها براي هديه كردن يك دسته گل، او را آزاد كرديد؟ سيدالشهدا(ع) در پاسخ فرمود: خداوند در قرآن، ما را چنين ادب آموخته است كه «وَ إِذا حُيِّيتُمْ بتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بأَحْسَنَ مِنْها؛ و چون به شما درود گفته شد، شما به [صورتي] بهتر از آن پاسخ دهيد» و هديه بهتر از دسته گل، آزاد كردن او بود.» امام حسين(ع)، در سفرها، همراه و مددكار همسفران بود و در بسياري از مواقع، پياده حركت مي كرد. از امام باقر(ع) روايت شده است كه امام حسين(ع)، در سفر حج پياده حركت مي‌كرد، در حالي كه چهار پايان او، پشت سرش در حركت بودند.
** همراهي با پدر
امام حسين(ع) در جنگ هاي جمل، صفين و نهروان، حضور داشت و در كنار پدر بزرگوارش، اميرمؤمنان(ع)، به جنگ با ظالمان و گمراهان پرداخت. از آن حضرت، خطبه اي در جنگ صفين نقل شده است كه ضمن آن، ياران خود را به جنگ ترغيب مي كرد. امام حسين(ع) در همان مراحل مقدماتي صفين، در گرفتن مسير آب از دست شاميان، نقشي اساسي ايفا كرد.
امام علي(ع)، پس از آن پيروزي فرمود:«هذا اول فتح ببركه الحسين؛ اين نخستين فتحي است كه به بركت وجود حسين حاصل شد.» در جنگ صفين، هنگامي كه عبيدا... بن عمر، امام حسين(ع) را مخاطب قرار داد و نسبت به پدر آن حضرت اسائه ادب كرد و مدعي شد كه اميرالمؤمنين(ع) در حق قريش جفا كرده است، امام حسين(ع) او را متهم به پيروي از قاسطين كرد و در پاسخي قاطع كه با كلماتي آهنگين بيان شد، فرمود: كساني كه تو از آنها دفاع مي‌كني، به زور اسلام را قبول كردند، اما در اصل مسلمان نشده اند.
** در مقابل ستم پيشه
امام حسين(ع) در دوره امامت برادرش، امام حسن(ع)، به طور كامل از سياست آن حضرت دفاع مي كرد. سيدالشهدا(ع)، پس از شهادت برادر بزرگوارش نيز، در دوران حكومت معاويه، سياست صبر را پيش گرفت. آن حضرت به درخواست هاي مكرر مردم عراق، براي آمدن امام(ع) به كوفه، پاسخ منفي داد و فرمود: تا وقتي معاويه زنده است، نبايد دست به اقدامي زد. معناي اين سخن آن بود كه امام حسين(ع)، طي ده سال، به اجبار حكومت معاويه را تحمل كرد. اين نكته مهمي در مواضع سياسي امام حسين(ع) است كه كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. با اين حال، امام(ع)، هيچ فرصتي را براي بيان حقيقت و دفاع از اسلام ناب از دست نمي داد. مناسبات امام حسين(ع) و معاويه و گفت وگوهايي كه در مواقع مختلف، بين آن حضرت و نخستين حاكم اموي صورت گرفته است، نشان از تسليم ناپذيري امام در برابر پذيرش مشروعيت معاويه است. يكي از مهم ترين دلايل، نامه مفصل امام حسين(ع) به معاويه است كه ضمن آن، به حقايق زيادي درباره جنايات معاويه در حق شيعيان امام علي(ع) اشاره شده است. امام در اين نامه، خطاب به معاويه مي نويسد: «آيا تو نبودي كه از روي ظلم و ستم، حجر بن عدي و ياران او را كه براي براندازي ظلم و مخالفت با بدعت‌ها مبارزه كردند و از هيچ خطري نمي هراسيدند، به شهادت رساندي؟ آن هم بعد از آن‌كه با قسم‌هاي شديد، به آنان امان داده بودي؟ آيا تو قاتل عمرو بن حمق خزاعي نيستي؟ او كه از اصحاب پيامبرخدا(ص) بود؛ مردي كه عبادت او را ضعيف كرده و چهره او را تغيير داده و جسم او را لاغر كرده بود. تو سنّت پيامبر را ترك كردي و با فرمان او، عمداً به مخالفت برخاستي و بدون هدايت الهي، به دنبال هواي نفس خود رفتي. تو زياد را بر بصره و كوفه مسلط كردي؛ در حالي كه او دست هاي مسلمين را قطع، چشمان آنها را نابينا و بي گناهان را به شاخه‌هاي نخل آويزان مي‌كرد.»
بلاذري، مورخ معروف كه در كتاب خود بخش‌هايي از نامه امام حسين(ع) به معاويه را آورده، به اين جمله مهم و كليدي امام(ع) اشاره كرده است كه نوشته بود:«و ما أعلم فتنه أعظم من ولايتك هذه الامّه؛ من فتنه اي سهمگين‌تر از حكومت تو بر اين امّت سراغ ندارم.» معاويه يك بار سعي كرد دختر عبدا... بن جعفر بن ابي طالب را، براي فرزندش يزيد خواستگاري كند. عبدا... با امام حسين(ع) مشورت كرد. آن حضرت فرمود:«أتزوّجه و سيوفهم تقطر من دمائنا؟ آيا در حالي كه از شمشيرهايشان خون ما و شيعيانمان مي چكد، دختر به او مي دهي؟» سپس فرمود:«دخترت را به عقد فرزند برادرت، قاسم بن محمد در آور» و به اين ترتيب، مخالفت علني خود با معاويه و سياست هاي وي را نشان داد.