نقش هیئتداران در وضعیت کنونی مداحی کشور
مداح جوان کشورمان ضمن تشریح نقش هیئتداران در بروز آسیبهای کنونی مداحی، گفت: مردم به دنبال عشقشان هستند اما برخی هیئتداران به دنبال کاسبیشان.
به گزارش خبرگزاري بينالمللي قرآن (ايكنا) نشست «سياه مشق عشق» كه با دعوت از مداحان جوان كشورمان به نقد و بررسي آسيبها و اوضاع و احوال كنوني مداحي كشورمان ميپردازد اينبار ميزبان ستايشگر اهل بيت(ع) «امير نعيمي» بود.
اين ستايشگر كشورمان خود را اينگونه معرفي كرد: متولد سال ۵۹ هستم. در قبله تهران، شهر ري و زير سايه سيدالكريم حضرت عبدالعظيم(ع). هنوز هم ساكن ري هستم و افتخار ميكنم كه بچه شهر ري هستم. معتقدم هر چه اكنون هستم از بركت همجواري با حضرتي است كه امام هادي(ع) در خصوص ايشان فرمود هر كسي حضرت عبدالعظيم(ع) را در ري زيارت كند مانند اين است كه امام حسين(ع) را در كربلا زيارت كرده است. ما ساكن كربلاي ايران هستيم.
نعيمي در پاسخ به اين سؤال كه مداحي براي وي چگونه آغاز شد؟ گفت: در منزل پدري هيئت قرائت قرآن بود و بساط تلاوت قرآن برپا؛ از آنجا من با قرآن شروع كردم، حتي نوار كاستي دارم كه در سن ۴ سالگي در حال قرائت قرآن هستم. قرآن ميخواندم در كنار قرآن نوحههايي كه پدر به من ميداد را هم زمزمه ميكردم. سر سفره قرآن بزرگ شدم. پدرم سفره قرآن را پهن كرد و تا دوره دبيرستان هم رتبههاي اول دانشآموزي را در قرائت قرآن كسب كردم و بر روي تلاوت قرآن تمركز داشتم؛ مداحي كاري جدي براي من نبود تا اينكه در دوران دبيرستان معلم سرود مدرسهام (صادقي) از من سؤال كرد كه مداحي؟ من پاسخ دادم بعضي مواقع؛ اما اگر اجازه بدهيد ميخوانم كه به من گفت عرصه تلاوت قرآن و مداحي با هم فرق ميكند. همين شد كه از دوران دبيرستان جديتر وارد عرصه مداحي شدم.
وي ادامه داد: مادرم سفره روضه امام حسن(ع) را ۴۲ سال در خانه ما برپا ميكرد و صندلي ميگذاشت و به من ميگفت بخوان. ميدانيد؛ به هر چيزي دل ببندي جداي از آنكه رنگ و بوي آن را ميگيري آن هم انتخابت ميكند. مادر من روز ۲۸ صفر فوت كرد؛ «جلسه قرآن و روضههاي خانگي» در واقع در خانه ما كتاب الله و عترتي در كنار هم بودند.
مداحي يك هنر؛ به عنوان يك شغل مداحي را قبول ندارم
اولين سؤال جدي ما از اين مداح جوانمان اين بود: آيا به مداحي به عنوان يك شغل نگاه ميكنيد؟ كه پاسخ داد: به مداحي به عنوان يك هنر نگاه ميكنم. مداحان ما هنرمند هستند. البته بماند كه بيشتر جامعه مداحي كشور شغلشان مداحي است. كه من اين را قبول ندارم.
آيا صله ميگيريد و قيمت طي ميكنيد؟ (قبل از مداحي بر سر قيمت به توافق ميرسيد؟) نعيمي پاسخ داد: بله صله ميگيرم اما طي نميكنم. دوست ندارم قيمت طي كنم. بارها هم شده كه دعوت شدهايم و باني مراسم گم شده و نه تنها به قولي پاك نگرفتهايم بلكه به دنبال آژانس هم گشتهايم تا بتوانيم به خانه برگرديم اما همين مداحي هم براي من به ياد ماندني شد.
دهانش را پر از طلا كنيد چرا كه دارد نام مقدس امام حسين(ع) را ميبرد
وي در واكنش به اين مسئله كه مردم گمان ميكنند همه مداحان پولهاي آنچناني ميگيرند و قيمتهاي آنچناني تعيين ميكنند، عنوان كرد: عرف قيمت مشخص است و افراد انگشت شماري هستند كه پاكتهاي آنچناني ميگيرند. مرحوم دولابي(ره) فرموده اگر اعتقاد داري اربابت امام حسين(ع) است و ارباب تو روزي كل عالم را ميدهد پس غصه روزي را نخور. چون ما منصوب هستيم به اباعبدالله و مدالي كه بر روي گردن ما هست رويش نوشته نوكر اباعبدالله. اما از سوي ديگر ميبينيم امام رضا(ع) چطور با روضه خوانان جدشان امام حسين(ع) برخورد ميكنند ايشان در مجلسي كه روضه امام حسين(ع) خوانده شد فرمودند مردان و زنان هر چه دارند بياورند و به روضه خوان جدم هديه كنند و گفتند دهانش را پر از طلا كنيد چرا كه دارد نام مقدس امام حسين(ع) را ميبرد.
اين مداح كشورمان در ادامه تحليل خود از وضعيت پاكتهايي كه مداحان ميگيرند يك سؤال را مطرح كرد و گفت: اما يك سؤال مهم آيا ميتوان روي روضه خواني براي امام حسين(ع) قيمت گذاشت؟ خير. آيا ميشود سقف تعيين كرد؟ خير. ما جاهايي ضربه ميخوريم كه به يقين قلبي نميرسيم. اعتقاد ما زباني است و دلي نيست. من از سال ۷۷ با هيئت رزمندگان اسلام همكاري ميكنم و تا امروز كل كشور را رفتهام و برخوردهاي مختلف، قوميتهاي مختلف، زبانهاي مختلف، گريهكنهاي مختلف، هيئتيهاي مختلف و ... را ديدهام. اوايل خوب بود اما اكنون برخي از هيئتدارهاي ما روي مداحشان قمار ميكنند.
موج قيمتهاي مداحي را هيئتداران ايجاد كردهاند نه مداحان
وي ادامه داد: برخي از هيئتداران ما كاري با مداحان سالم ما كردهاند كه موجب شدهاند مداحان ما قبل از مداحي قيمت طي كنند. يعني جامعه مداح ما در موجي قرار گرفت كه اين موج را خودش درست نكرده هيئتدار ما اين را ايجاد كرده و برخي مداحان بر روي اين موج حركت ميكنند. ما اگر بدانيم كه براي امام حسين(ع) ميخوانيم و هر باري كه ميگوييم «صل الله عليك يا اباعبدالله» محضر اباعبدالله هستيم ديگر اين كارها را نميكنيم. ما بايد با خودمان كنار بياييم آنجايي ضعف ايجاد ميشود كه ما با خودمان كنار نميآييم.
اگر خانوادههاي ما و همسران ما كنار ما نباشند هيچيم
نعيمي در ادامه به تأثير عميق همسران مداحان در موفقيت آنها اشاره كرد و گفت: همسران ما مشاوران فرهنگي ما هستند و مطالب مطرح شده در جمعهاي زنانه در خصوص نحوه مداحي را به ما منتقل ميكنند. اگر خانوادههاي ما و همسران ما كنار ما نباشند هيچيم. همسران ما با ديرآمدنها، شهرستان رفتنها، كربلا رفتنها، ۶۰ شب محرم و صفر هيئت رفتن، حوصله نداشتن، خسته بودن و .... ما كنار ميآيند و مديريت زندگي را بر عهده ميگيرند. البته همسران ما هم زرنگ هستند(ميخندند)؛ همسر من ميگويد تمام مشكلات را تحمل ميكنم چون با امام حسين(ع) معامله كردهام. حتي فكر ميكنم همسران ما زودتر از ما به محضر امام حسين(ع) مشرف ميشوند. مداحي موفق است كه مطمئن باشد آرامش ذهني و معنوي وي را همسرش تأمين ميكند.
شيطنت برخي سايتهاي براي معرفي مداحان انقلابي
در ادامه اين نشست نعيمي در پاسخ به اين سؤال كه معيارهاي مداح انقلابي چيست و اينكه ادعا ميشود صرفاً برخي مداحان انقلابي هستند آيا درست است؟ گفت: برخي رفقاي مداح ما زيبا ميخوانند و در مداحيهايشان مسائل سياسي و روز را مطرح ميكنند. قبلاً هم بسياري از مداحان ما همينطور رفتار ميكردند اما در بوق و كرنا نميكردند چرا كه فضاي جامعه ما چنين چيزي را قبلاً نميطلبيد. امروز دشمنان ما جليتر شدهاند و من اينكه مداحان در مراسمهاي خود مسائل روز را مطرح كنند را تأييد ميكنم اما برخي سايتها با شيطنت صرفاً عده معدودي را به عنوان مداح انقلابي مطرح كردند كه بازتاب خوبي در جامعه مداحي نداشت و بزرگان مداحي معترض شدند.
واي به آنهايي كه نان امام زمان(عج) را ميخورند و انقلابي نيستند
نعيمي تأكيد كرد: ما موظف هستيم كه مداح انقلابي باشيم چرا كه نان سفره امام زمان (عج) را در مملكت امام زمان(عج) ميخوريم و ما مديون امام، شهدا و دعاي خير امام زمان(عج) هستيم. ما خجالت زدهايم از اينكه پدر و مادر شهدا اين قدر به ما احترام ميكنند؛ ما اگر انقلابي نباشيم خيانت كردهايم. مقام معظم رهبري هم فرمودند من انقلابي هستم. امام حسين(ع) هم همه داشتههاي خود را در راه خدا داد چون ميخواست انقلاب عاشورا باقي بماند. واي به آنهايي كه نان امام زمان را ميخورند و انقلابي نيستند. اما آيا اكنون بايد اشعار انقلابي بخوانيم؟ بله بايد بخوانيم. چون مستمعان ما با آگاهي ميآيند و پاي صحبت ما مي نشينند.
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا مداح بايد سياسي هم باشد؟ گفت: مداح بايد سياسي باشد چون كار امام حسين(ع) سياسي بود و كار خود را علني اعلام كرد و تا لحظه شهادت هم كار سياسي كرد. ما بايد روشنگري كنيم و صحبتهاي آقا را انتقال دهيم اما تعيين تكليف نكنيم و جلوتر از وليمان راه نرويم. مقام معظم رهبري به نظر مردم احترام ميگذارند و هرگز اعلام نميكنند كه مثلاً در انتخابات به چه كسي رأي ميدهند. ما بايد حرف حق را بزنيم اما بايد اجازه دهيم مستمع خود انتخاب كند.
اولين آفت؛ دست مداح ما در دست يك عالم ديني نيست
اين مداح و ستايشگر كشورمان در ادامه به بيان مهمترين آسيبهاي مداحي كنوني كشور پرداخت و اظهار كرد: اولين آفتي كه اكنون ميبينم اين است كه دست مداح ما در دست يك عالم ديني نيست. متأسفانه شاهد انقطاع حوزه و مداحان هستيم. اختلاف و فاصلهاي كه بين جامعه مداح و روحانيت افتاده به دليل حرفهاي پوچي است كه ذهنهاي ما را خراب كرده است. مگر ميشود منبر و روضه از هم جدا باشند. براي مداح زشت است كه براي امام حسين(ع) زيبا ميخواند اما بلد نيست قرآن بخواند. مداح ما زماني دچار آفت ميشود كه بزرگترها به مجلسش نروند. جلساتي داريم كه پيرغلام و پيرمرد به آن نميروند. چرا طوري نميخوانيم كه اين افراد هم به جلسات ما بيايند؟
وي ادامه داد: مداح ما زماني دچار آسيب ميشود كه دچار شهرت كاذب شود و از تجربههاي پيرغلامان و مداحان پيشكسوت استفاده نكند. حتي نگاه كردن، راه رفتن و رفتار و سلوك پيرغلامان با مردم براي ما جوانان درس و تجربه است.
نعيمي از تناقضي سخن گفت كه اكنون در ظاهر و محتواي مداحيها شاهد آن است و افزود: مداح امروز ميگويد اكو، CD، كانال تلگرام، اينستاگرام و ... ام فراهم باشد اما در نهايت همه اينها چه چيزي براي عرضه به مردم دارد؟ مداحي كه نتواند يك حديث از امام صادق(ع) بخواند و امام حسين(ع) را براي مردم تعريف كند و از علي(ع) دفاع كند، آيا مداح است؟ ما اسم مداحي و شيعه گري را يدك ميكشيم و اينها آفتهاي مداحان جوان امروز ما است.
مداحان برند پوش!
وي از مداحان برند پوش هم گفت و اضافه كرد: چيزهايي ميبينيم كه ديگر از جنبه مداحي و خواندن خارج شده و در ظاهر و پوشش جلوه گري ميكند. مداح ما وقتي برند پوش شود طوري ميخواند كه ساعت برندش در عكس مراسمش بيفتد آن وقت است كه ديگر ساعتي و تي شرتي ميخواند. پيرغلامان ما يك شاخصه داشتند و آن هم يك عباي زيبا بود كه ميپوشيدند. ضعف است براي جامعه مداحي ما كه مداح جوان ما زيبا ميخواند اما بلد نيست براي امام حسين(ع) روضه بخواند. عيب است كه اسم مداح و شور خوان و ... بزرگتر از نام نامي امام حسين(ع) در بنر چاپ شود. ما مداحي داريم كه نه انقلابي است، نه سياسي است و نه ... به اين خاطر كه فقط خود را قبول دارد يك بار پاي منبر پيرغلام اهل بيت(ع) نرفته تا ببيند چه ميگويد.
نعيمي در پاسخ به اين سؤال كه پس چرا اين گروه از مداحان كم محتوا و حتي بيمحتوا خوان مخاطب زيادي دارند؟ گفت: هنرمندي يك مداح است كه بتواند مخاطب زيادي جذب كند. اما فقط مسئله اين نيست. الان مداحاني را ميشناسم كه دغدغه آنها اين است كه اكنون اين مخاطبان را جذب كردهايم چطور آنها را حفظ كنيم. چراكه اگر نتوانند به اين مخاطبان خوب خوراك بدهند به هيئت ديگري ميروند. ما عدهاي مستمع موتوري داريم كه از غروب شروع ميكنند و به چندين هيئت سر ميزنند ولي هيچ چيز ياد نميگيرند چرا كه مداح نتوانسته خوراك خوبي به مخاطب خود بدهد. از سوي ديگر جوانان ما با انواع و اقسام تيپها و شخصيتها و ... به مجلس عزاي امام حسين(ع) ميآيد.
بازي با نام امام حسين(ع)/ مستمع به دنبال عشقش بود اما هيئت دار به دنبال كاسبياش
وي ادامه داد: امام حسين(ع) ميگويد من اين فرد را آوردهام، تا اينجايش پاي من است، بقيهاش هم پاي من است اما توي مداح اينجا چه كارهاي؟ تويي كه نان و آبت را ما ميدهيم، ما به تو عزت دادهايم، محبت تو را در قلب مردم گذاشتهايم و به تو آبرو دادهايم تو هم قدمي بردار. ناگفته نماند كه ما خيلي از اين جلسات پر مخاطب داشتهايم كه يكدفعه از هم پاشيده است. به خاطر اينكه با نام امام حسين(ع) بازي كردند و نيت مستمعي كه به مجلس آمده بود با نيتي كه هيئتگردان و باني داشت فرق ميكرد. مستمع به دنبال عشقش بود اما هيئت دار به دنبال كاسبياش ولي ما در قبال ثانيه به ثانيه زماني كه مستمع پاي مداحي ما مينشيند موظف هستيم و اين حق الناس است. ما موظفيم شعر درست و روضه صحيح بخوانيم اگر روضه نخوانيم امام حسين (ع) از ما حساب خواهد خواست كه چرا روضه دروغ خواندي؟ چون مردم جيغ زدند؟
نعيمي ضمن احترام به همه مستمعان با ابراز تأسف از اينكه بيش از نصف جمعيتي كه براي حضور در مجلس ميآيند براي اين است كه ببينند فلاني چي خواند؟ چي پوشيد و بقيه چطور عزاداري كردند، گفت: بعد هم مينشينند و مجالس را با هم مقايسه ميكنند و حتي حاضر نيستند بخشي از كار هيئت و مراسم را به برعهده بگيرند.
خيلي از رفقاي ما وقتي به شهرت رسيدند همسرانشان را از دست دادند
وي در پاسخ به اين سؤال كه چرا به دنبال CD منتشر كردن و ستاره شدن نرفتيد؟ و چرا برخي به دنبال ستاره شدن و زود معروف شدن به هر نحوي هستند؟ گفت: اول اينكه با خودم كنار آمدم كه براي امام حسين (ع) ميخوانم و عزت دست امام حسين(ع) است و خدا كند نيت و قلب و زبانم يكي باشد. نه اينكه از اين فضا دور باشم و دوست نداشته باشم مطرح شوم چرا تلاش من هم بايد به چشم بيايد اما به خود اقا سپردهايم. من راضيام به رضاي امام حسين(ع). معضلات و بلايي كه سر رفيقاي نزديكمان آمده است هم يكي از دلايل بود. خيلي از رفقاي ما وقتي به شهرت رسيدند همسرانشان را از دست دادند. به خاطر اينكه همسرشان فردي بود كه به درد زمان مشهور نبودنشان ميخورد شهرت و زندگي جديد، همسر جديد! اين بد است مردم نسبت به همه ما توقع ديگري دارند. براي مداح اين كارها عرف نيست. من همسر، فرزندانم و منسوبان به خودم را دوست دارم و دوست دارم با آنها باشم.
نعيمي ادامه داد: الان درياي شهرت پر از موج است و كسي كه وارد اين موج شود غرق ميشود. جوانان ما نميخواهند اين را فهمند. قبلاً همه در يك هيئت جمع ميشدند اما اكنون هر كسي تصميم ميگيرد براي خود بخواند و حاضر نيست در يك هيئت كنار مداح ديگري مداحي كند همين مسئله موجب شده تعداد هيئتها خيلي زياد شده و تفرقه موجب شده هيئتهاي بزرگ كوچكتر شوند.
وي ضمن انتقاد شديد از مداحاني كه براي جلب مخاطب و معروف شدن برخي شعرها را ميخوانند و برخي حرفها را ميزنند؟ گفت: به فلان مداح ميگويم چرا سبك فلان خواننده زن ساكن آمريكا را خواندي؟ ميگويد تو نميداني اگر اين را نخوانم مستمعين نميآيند! خب نيايند. آيا برخي از اين مداحان حاضر هستند شعري را كه براي حضرت زهرا(س) ميخوانند روبه روي مادرشان بخوانند؟ ميتوانني الفاظي كه در مورد حضرت رقيه (س) به كار ميبري براي دختر خودشان هم به كار ببرند؟
مقام معظم رهبري اعتراض كرد حالا به سبك خوانندههاي داخلي ميخوانند
نعيمي عنوان كرد: وقتي من اين مسائل را ميبينم ترجيح ميدهم به سمت برخي مسائل نروم. هنوز هم پيرغلاماني داريم كه معروف نيستند اما همچنان براي اربابشان ميخوانند زيبا هم ميخوانند و تا ميگويند يا ابا عبدالله صدا از در و ديوار بلند ميشود. ما الان به دنبال اين هستيم كه ببينيم پول در چه نوع خواندن و در خواندن چه اشعاري است آن را بخوانيم ولي چرا بايد به هر قيمتي خواند؟ مقام معظم رهبري در ديدار با مداحان هم معترض شدند كه چرا به سبك خوانندههاي غربي ميخوانيد حالا مداحان آمدهاند به سبك خوانندگان داخلي ميخوانند. ما بايد جوري براي مستمع بخوانيم كه ذهنش در خيمه امام حسين(ع) باشد. البته بايد اين را هم تأكيد كنم كه ما مداحان جوان و خوش چهره داريم كه سالم هم هستند و سالم ميخوانند ولي دشمن من و تو بي كار ننشسته و بهتر از من و تو دين ما را ميشناسد و از ضعف ما وارد ميشود و واي بر آن مداحي كه به هر قيمتي هر چيزي را بخواند.
جمعيت تشنه آموختن از حسين(ع) هستند اما كسي نيست كه آب به دست مستمع بدهد
وي در پاسخ به اين سؤال كه چرا مداحان ما از زندگي و سبك زندگي امام حسين(ع) حرف نميزنند؟ گفت: نه تنها زندگي و سيره امام حسين(ع) را به مردم نميگوييم بلكه شهادت امام را نيز درست براي من بيان نميكنند. مقام معظم رهبري فرمودند: «شايد بيشتر جوانهاي هيئتي ما افرادي باشند كه پاي منبر (سخنراني) آن جلسه نمينشينند مداحان دقت كنيد كه سه تا چهار دقيقه اول مداحي خودتان خلاء سخنراني را پر كنيد». كسي ميتواند اين خلاء را پر كند كه مطالعه دارد و امام شناسي وي به درجه خوبي رسيده نه مداحي كه اگر يك شب كيف شعرش را جا بگذارد چيزي براي عرضه نداشته باشد. تا صبح بگو حسين(ع) به اندازه گفتن اين ذكر حسنه براي تو مينويسند اما جمعيت ميآيد و بدون هيچ خوراكي ميرود. جمعيت تشنه آموختن از حسين (ع) هستند اما كسي نيست كه آب به دست مستمع بدهد.
نعيمي با انتقاد از اينكه مداحان با قرآن و نهجالبلاغه غريبه هستند، گفت: زشت است براي من مداح يك بار نهج البلاغه را نخوانده باشم و صبح تا شب به دنبال سبك و شعر و ... باشم. سبك و شعر مثل كف روي رودخانه است و ميرود مهم اين است كه ما مثل شن كف رودخانه ماندگار باشيم. ما قرار است در درياي بيكران اباعبدالله غرق شويم نه غرق شهرت. خواندن خطبههاي امام حسين (ع) در مسير كربلا به زندگي خود مداح هم معنا ميدهد و فرد را شجاع كرده موجب ميشود مداح با منطق و دليل حرف بزند. مداحان قديمي ما با يقين قلبي ميخواندند به نحوي كه به يكي از پيرغلامان گفتند فرزند تو مُرد اما او روضه را رها نكرد و گفت كار من مداحي است و كار ارباب من مرده زنده كردن است.
آينده مداحي ايران چه خواهد شد؟
وي در پاسخ به اين سؤال كه با اين اوصاف آينده مداحي كشورمان را چگونه ميبينيد؟ گفت: امام حسين(ع) آنقدر بزرگوار است كه اگر ما حواسمان به دم و دستگاه ايشان نباشد خودش حواسش هست. اين قطار در حال حركت است و در هر زماني عدهاي سوار و عدهاي پياده ميشوند عدهاي هم ميمانند تا به مقصد الهي برسند. هر كسي به اندازه معرفتش كسب فيض ميكنند و برخي خود را از همه چيز محروم.
اين مداح جوان كشورمان در پايان سخنانش گفت: جوان ما بايد بداند امام حسين(ع) از اول امام حسين بوده و تا آخر هم امام حسين(ع) ميماند و خوش به حال آنهايي كه آمدند كنار امام حسين عزت كسب كردند. من زماني ميتوانم سرم را جلوي امام حسين بلند كنم كه بتوانم بگويم با اسم شما يا اباعبدالله بازي نكردهام و به هر قيمتي براي تو روضه نخواندهام اينها را مداحان جوان بايد درك كنند و درك اين مسائل باز ميگردد به عقبه ديني و دست در دست يك عالم ديني داشتن.