غبارروبی مساجد فضای معنوی جامعه را تلطیف می‌کند

بايد توجه داشت انسان در هر حالت و مكاني مي‌تواند با خداي خودش ارتباط برقرار كند، اما مساجد هم آمادگي بيشتري را براي اين ارتباط در انسان فراهم كرده و هم زمينه بروز استعداد بندگي و عبوديت را در آدمي بيشتر ايجاد مي‌كنند. يعني اگرچه لطف و رحمت الهي فرازمان و فرامكان است اما اين ما هستيم كه بايد آن را دريافت كنيم. به عبارت ديگر امواج اين لطف و رحمت هميشه و همه جا هست، ما بايد بتوانيم فركانس هايش را دريافت كنيم كه مسجد يكي از بهترين مراكز براي دريافت اين فركانس است.
ايام پاياني ماه شعبان در كنار همه آمادگي‌ها براي تشرف به ضيافت الله با يك سنت زيبا و اثرگذار همراه است كه از آن با عنوان «غبارروبي و تكريم مساجد» ياد مي‌شود، چيزي شبيه خانه تكاني عيد، اما اين بار با حضور داوطلبانه مردم و براي آماده سازي مساجد به منظور درك بهار قرآن.
به مناسبت فرا رسيدن اين ايام با آيت‌الله سيدجمال الدين دين پرور، رئيس بنياد بين‌المللي نهج البلاغه و امام جماعت مسجد اعظم تجريش درباره آثار انس با مسجد به گفت‌وگو پرداخته‌ايم كه مشروح آن به حضورتان تقديم مي‌شود:
انس و پيوند فرد مؤمن و مسلمان با مسجد چه رهاوردي براي سبك زندگي دارد و چه بركاتي را براي انسان به ارمغان مي‌آورد؟
انسان به طور كلي از عالم بالاست و اگر در طول زندگي ارتباطش با عالم بالا قطع شود به مشكلات فراوان و اضطراب مبتلا مي‌شود، در مقابل، مساجد خانه‌هاي خدا روي زمين هستند «اِنَّ بُيُوتِي فِي الْأَرْضِ اَلْمَسَاجِدُ»، بنابر اين، لازم است انسان به منظور تأمين امنيت فكري و آرامش خاطر خود ارتباط و پيوند مستمري با آن داشته باشد تا معناي واقعي «أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ» بر سبك زندگي او حاكم شود.
بايد توجه داشت انسان در هر حالت و مكاني مي‌تواند با خداي خودش ارتباط برقرار كند، اما مساجد هم آمادگي بيشتري را براي اين ارتباط در انسان فراهم كرده و هم زمينه بروز استعداد بندگي و عبوديت را در آدمي بيشتر ايجاد مي‌كنند. يعني اگرچه لطف و رحمت الهي فرازمان و فرامكان است اما اين ما هستيم كه بايد آن را دريافت كنيم. به عبارت ديگر امواج اين لطف و رحمت هميشه و همه جا هست، ما بايد بتوانيم فركانس هايش را دريافت كنيم كه مسجد يكي از بهترين مراكز براي دريافت اين فركانس است.
چگونه مي‌توان فركانس‌هاي معنوي را در مسجد دريافت كرد و چه موانعي اصطلاحاً در اين امواج پارازيت ايجاد مي‌كند؟
- ارتباط با مسجد در اختيار انسان است و او بايد بفهمد كه مسجد يعني چه و انس با آن چه بركاتي دارد تا در مرحله بعد به ارتباط خود با مسجد عمق و دامنه بدهد؛ براي مثال اينكه در روايات بر نماز در مسجد تأكيد شده و همسايگان اگر در مسجد نمازشان را به جا نياورند، نمازشان مورد قبول نيست يعني بايد افراد خود آغازگر اين رابطه و انس باشند.
بايد بدانيم سير معنوي از ظروف مادي و ظاهري آغاز مي‌شود، براي مثال عبادت بايد با وضو همراه باشد و اين شست و شوي ظاهري، مقدمه عروج آدمي است، حضور در مسجد و اقامه نماز در آن نيز اين گونه است و آمادگي روحي براي رسيدن به جايگاه واقعي عبوديت را در انسان ايجاد مي‌كند.
در گذشته ارتباط مردم بويژه نسل جوان با مساجد زمينه ساز رخدادهاي تاريخي بوده است همچون پيروزي انقلاب اسلامي كه از مساجد آغاز شد، آيا امروز هم مساجد اين نقش پررنگ و كاركرد را دارند؟ آيا مانعي بر سر راه انس نسل جوان با مساجد هست يا نه؟
بخشي از اين موانع به آموزش و تبليغ باز مي‌گردد؛ اگر در منازل پدر و مادر اهل مسجد باشند و از همان كودكي فرزندان را با مسجد انس دهند البته نه با زور و اجبار بلكه با محبت و تشويق، آنگاه اين انس و حضور در مسجد عادت مي‌شود و عادت مقدمه تربيت است. حتي با هداياي كوچك مي‌توان اين زمينه را فراهم كرد.
البته مساجد و متوليان آن‌ها در جذب و همراهي مردم بويژه نسل جوان متفاوت هستند؛ براي مثال اقبال مردم به برخي مساجد بيشتر است و وقتي بررسي مي‌كنيم، درمي يابيم برنامه‌ها، رفتار امام جماعت و... بر اين اقبال تأثير فراوان داشته و توانسته نسل جوان را جذب كند، اما در برخي مساجد به جوانان بهاي لازم داده نشده و ظرفيت و توانايي شان ناديده گرفته مي‌شود و همين سبب مي‌شود، حضور نسل جوان در مساجد كمرنگ شود.
امام جماعت بر اقبال مردم به مسجد چه نقشي دارد؟
بيش از ۷۰ درصد اين مهم بر دوش امام جماعت است، اينكه امام جماعت فقط نماز را اقامه و بعد مسجد را ترك كند، اقبال عمومي را به همراه نخواهد داشت، اما اگر امام جماعت وقت بگذارد و با مردم صحبت كند و درپي گره گشايي آن‌ها برآيد و حتي خود افراد گرفتار را شناسايي كند و سراغ شان برود بويژه از نسل جوان، آنگاه مي‌توان آن كاركرد مدنظر اسلام را براي مساجد تأمين كرد و اين تجربه اي است كه ما در گذشته داشته ايم و بزرگان و علماي ما با روش‌هاي دوستانه و مردمي زمينه انس اقشار مختلف را با مسجد ايجاد كردند. براي مثال پدر مرحوم آيت‌الله مجتبي تهراني با آنكه مجتهد و از علما بود، با جوانان مزاح مي‌كرد و روش او به گونه‌اي بود كه حتي افراد غيرمسجدي نيز، با مسجد مأنوس مي‌شدند و جوانان با رفتار ايشان به حضور در مسجد اقبال نشان مي‌دادند.
بنابراين ائمه جماعات بويژه ائمه جوان بايد حضور بيشتري در مسجد داشته باشند و روي نسل جوان كار كنند تا مسجد پايگاه معنوي و عاطفي آن‌ها شود، چون اين زمينه در جامعه وجود دارد و براي فعليت رساندن آن بايد برنامه داشت و كار كرد.
با توجه به كاركردهايي كه اسلام براي مسجد در نظر گرفته آيا مي‌توان از ظرفيت مساجد براي توليد و اشتغال كه از دغدغه‌هاي رهبر معظم انقلاب است، استفاده كرد؟
- همين طور است؛ توليد و اشتغال و ديگر امور اقتصادي در مسائل فرهنگي ريشه دارند از اين رو، بايد نگاه فرهنگ را به سمتي برد كه هم مردم تلاش براي توليد و تأمين معيشت را سرلوحه خويش قرار دهند و هم آنان كه علم و تخصص دارند، زمينه توليد و اشتغال ديگران را فراهم كنند؛ وقتي اين فرهنگ شكل بگيرد و در جامعه حاكم شود، مساجد هم مي‌توانند به مراكز توليد و اشتغال تبديل شوند، چنانكه امروزه در كنار برخي مساجد شاهد فعاليت درمانگاه ها، باشگاه‌هاي ورزشي، مراكز تهيه غذا، تعاوني و ... هستيم كه اشتغال را براي گروه هايي هر چند معدود تأمين كرده‌اند.
اگرچه ظرفيت مساجد براي توليد و اشتغال متفاوت است، اما مي‌توان اين ظرفيت را فعال كرد.
با توجه به آنكه ايام پاياني ماه شعبان المعظم دهه غبارروبي و تكريم مساجد نام دارد، اين فرهنگ و سنت ديني آن هم در آستانه ميهماني خدا چه آثار و بركاتي براي جامعه دارد؟
اين بسيار جالب است كه غبارروبي و آماده سازي مساجد براي ورود به ضيافت الله توسط مردم انجام مي‌شود، در حالي كه مي‌توان از نيروهاي خدماتي براي اين كار بهره گرفت؛ به عبارت ديگر حضور مردم براي خدمت به خانه خدا و گرفتن عنوان «خادم المسجد» موجي از معنويت را بر جامعه حاكم مي‌كند، زيرا حضور و هماهنگي جمعي براي نظافت و آماده سازي مسجد براي ورود به ماه مبارك رمضان زمينه رشد معنوي و تلطيف سبك زندگي افراد را فراهم مي‌كند.