کتاب حج و محیط زیست بر پیشخوان نشر

به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع رساني حج، گروه فقه و حقوق پژوهشكده حج و زيارت وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، كتاب حج و محيط زيست را به قلم مسعود راعي با هدف تبيين مقايسه اي حقوق بين الملل و مناسك حج در زمينه صيانت از محيط زيست تدوين كرده است.
اين اثر در سه فصل محيط زيست و آموزه هاي حج، محيط زيست و حقوق بين الملل و رويكرد تطبيقي تنظيم شده است كه هر فصل شامل چند گفتار است كه تلاش دارد تا انواع و اقسام احكام شرعي را در موسم حج و همچنين در محدوده حرم، بر مخلوقات زيست‌محيطي و خود محيط و به دنبال آن بر انسان‌ها بررسي كند.
فصل اول در گفتار نخست خود به كليات بحث كه شامل تعريف محيط زيست، قلمرو و ابعاد محيط زيست، حق انگاري محيط زيست، حقوق بشر نسل سوم، اسلام و حقوق نسل سوم و مؤلفه هاي حقوق نسل سوم در اسلام است مي پردازد و در گفتار دوم آيات زيست محيطي حج را بر مي شمارد.
صيد دريايي و خشكي، طهارت و پاكيزگي محيط زيست، بهره مندي از فرآورده هاي روزي بخش، وجود منافع، ممنوعيت آلودگي صوتي و ممنوعيت تخريب محيط زيست از مطالب گفتار دوم فصل نخست است.
در گفتار سوم فصل اول با نام حرم و فضاسازي محيط زيست مطالبي همچون بلد امين، محيط زيست اجتماعي و حج، محرمات حرم و محرمات احرام، حمل سلاح، بيرون آوردن خون از بدن، گرفتن ناخن، كندن دندان، كشتن جانوران موذي، حمايت ويژه و مسؤوليت حجاج و مانند آن بحث مي شود.
صيانت از محيط و مؤلفه هاي آن عنوان گفتار چهارم اين فصل است كه صيانت از محيط و مؤلفه هاي معنوي، صيانت و حركت جمعي، صيانت و دعوت به حج، صيانت و اصل احتياط، صيانت از محيط و درخت كاري، صيانت آب و محيط زيست و صيانت و آلاينده هاي محيطي از مطالب آن به شمار مي رود.
مخاطب در گفتار پنجم فصل اول كتاب با اقدامات حمايتي و مسؤوليت هاي زيست محيطي شامل احكام حمايتي وضعي مانند ضمان، تكرار مجازات و جعل كفارات و احكام حمايتي تكليفي شامل احكام تكليفي واجب و احكام تكليفي حرام آشنا مي شود.
فصل دوم كتاب نيز در چهار گفتار تحولات بين المللي محيط زيست، بين المللي شدن محيط زيست، حقوق بشر و محيط زيست و ضمانت اجراي صيانت از محيط زيست تنظيم شده است كه راه اندازي كميسيون مستقل حقيقت ياب، اقدامات تأميني، آئين رعايت و پايبندي، جبران خسارت، بخشي از عنوان هاي مطرح شده ذيل اين گفتارها است.
دو گفتار نقاط اشتراك و نقاط افتراق از مطالب فصل سوم با عنوان رويكرد تطبيقي است كه اهتمام بخشي به صيانت از محيط زيست، تعهد به نتيجه، وضع مجازات ها، ممنوعيت جنگ از مطالب گفتار اول و استفاده از فضاهاي عبادي، گره خوردن با رفتارهاي اخلاقي و فقهي، اقدامات خصمانه و محيط زيست برخي از مطالب گفتار دوم است.
در بخش پيش در آمد اين اثر، نويسنده در بيان مهم ترين يافته هاي تحقيق خوديادآور شده است كه آنچه درباره صيانت از محيط زيست، مستند به آموز‌ه هاي حج بيان شده، مبتني بر يك دلالت التزامي و برخاسته از احكام و تكاليفي است كه شارع آنها را در حرم امن خويش و در زمان احرام، در قالب احكام وجوبي، تحريمي يا جعل كفارات قرار داده است.
نويسنده در اين كتاب بر آن است كه اثر انواع و اقسام احكام شرعي را در موسم حج و همچنين در محدوده حرم، بر مخلوقات زيست محيطي و خود محيط و به دنبال آن بر انسان ها بررسي كند. محصول اين تلاش بيانگر آن است كه شارع، هرچند با ادبيات جديد زيست محيطي سخن نگفته، اما به گونه اي عمل كرده است كه نتيجه آن، شكل گيري فضايي است كه اصطلاحا و در ادبيات امروزه نظام بين المللي از آن با عنوان راهكارهاي حفظ محيط زيست ياد مي كنند.
مؤلف در پي مقايسه آموزه هاي حج و آموزه هاي نظام بين المللي محيط زيست با هدف ارائه روش ها و تلاش هاي مربوط به منظور حفظ محيط زيست است. با اين هدف، نويسنده ابتدا نگاه حج به محيط زيست را دنبال كرده و سپس به نظام بين المللي محيط زيست پرداخته و در نهايت كوشيده است در رويكردي تحليلي به يافتن نقاط اشتراك و افتراق اين دو نگاه بپردازد.
سؤال مورد نظر اين نوشتار آن است كه چگونه مي‌توان از حج، به عنوان يك فريضه الهي كه با حضور جمع زيادي از انسان‌هاي مسلمان با لباسي متحدالشكل كه حاكي از ناديده گرفتن تمايزات ظاهري است، به تبيين الگويي در راستاي حفظ و صيانت محيط زيست رسيد.
ممنوعيت قطع درختان در حج، ممنوعيت از بين بردن آب، حرام بودن صدمه زدن به حيوانات حتي كوچك و ضامن بودن نسبت به صيد و وجوب ر‌ها كردن آن، همگي بخشي از توانمندي آموزه‌هاي حج براي حمايت از محيط زيست است.
كتاب «حج و محيط زيست» به قلم مسعود راعي در قطع رقعي، 232 صفحه و در شمارگان هزار نسخه با تدوين پژوهشكده حج و زيارت و از سوي مؤسسه فرهنگي هنري مشعر وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت منتشر و روانه بازار نشر شده است.
تمامي آثار و كتابهاي حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت را مي توان آنلاين و رايگان از كتابخانه تخصصي پايگاه حج دريافت كرد.