زیارت سکولار سید الشهدا علیه السلام چه ویژگی هایی دارد؟

سكولاريسم در تعريفي ساده، همان خارج كردن مرجعيت دين از حوزه‌هاي اجتماعي و اعطاي آن مرجعيت به دستاوردها و عقل بشري است. به عبارت ديگر، دين در حوزه‌هاي اجتماعي اعم از حوزه هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و.. فصل الخطاب نيست و حرف آخر را نمي‌زند.
قيام مقدس و پرشكوه امام حسين (ع) و شهادت مظلومانه ايشان، ريشه در انحراف هاى بـنيادى و اساسى در جـامعه اسلامى بود. اين انحراف ها زائيده انحراف حكومت اسلامى از مسير اصلى خود بـود.
متصديان اين انحراف، بـه تـدريج در پـوشش اسـلام بـه مناصب كليدى دسـت يافتند و سرانجـام از سال چهلم هجـرى، با خلافت معاويه، مقدرات امت اسلامى به دست وي افتاد و پس از بيست سال حكومت معاويه و بـه دنبـال مرگ وى، پـسرش يزيد بـه قدرت رسيد كه اوج اين انحراف بـنيادى بود.
به طبع، امام حـسـين عليه السلام نمى تـوانسـت در بـرابـر چـنين رويدادي سكوت كنند و تصميم گرفتند از منظر اصلاح امت رسول ا.. باب امر به معروف و نهي از منكر را بگشايند و به اين وضعيت اعتراض كنند.
با اين مقدمه براي زيارت سكولار دو خصيصه متذكر مي شود:
الف) زيارت سكولار سيد الشهدا عليه السلام، زيارتي است است كه از شور و شعور زيارت، تنها شور دارد.
زيارت به يك معنا دو جنبه دارد؛ جنبه شورآفرين و جنبه شعور آفرين. در عزاداري امام حسين عليه السلام شور و شعور بايد همراه هم باشد.
شعور به تنهايي يك فكر و يك چارچوب عقلاني صرف و يك ايده است. چارچوب عقلاني كه به اجرا در نيايد و در حد ايده بماند ارزشمند نيست و طرفداري ندارد و از سوي ديگر شوري كه بر اساس شعور نباشد، به گمراهي مي انجامد.
شعور به مثابه نقشه راه زيارت است و مسير را مشخص مي كند و شور موتور محركه زيارت و مسير است و توانايي و انرژي مسير را فراهم مي آورد.
اتفاقاً براي اينكه عزاداري حضرت سيدالشهدا عليه السلام هر دو جنبه شور و شعور را داشته باشد، مراسم عزاداري با تلفيق سخنراني و منبر، و مداحي و نوحه خواني طراحي شده اند.
ابتدا يك روحاني مسلط به اهداف قيام عاشورا و ريشه هاي شكل گيري حماسه حسيني، با در نظر گرفتن سطح عقول جمع حاضر، به تبيين چرايي و چگونگي موضوع مي پردازد. مخاطب در اين مرحله با دو مفهوم متناظر با عاشورا يعني غدير و انتظار و با عمق حركت امام عليه السلام آشنا مي شود.
در ادامه يك مداح خوش الحان، با سوز و گداز و مستند به مقاتل معتبر، حوادث عاشورا از جمله نحوه شهادت سيد الشهدا عليه السلام و فرزندان و ياران ايشان را بازخواني مي كند.
ب) زيارت سكولار سيد الشهدا عليه السلام زيارتي است كه عارفاً بحقه نباشد.
براي زيارت حضرت سيدالشهدا عليه السلام و ياران با وفايش فضيلت هاي متعددي برشمرده اند. در منابع، زياد شدن روزي، طولاني شدن عمر، آمرزش گناهان گذشته، دعاي ملائكه براي زوار امام عليه السلام، ثواب شهداي بدر و ... از بركات و فضائل زيارت امام حسين عليه السلام آورده شده است. اما در اين ميان كمتر به شرطي كه ائمه اطهار عليهم السلام مطرح كرده اند توجه مي شود.
اين شرط در روايات به عارفاً بحقه تعبير شده است. يعني هرگاه زيارت عارفاً بحقه را در بر گيرد، زائر را به فضيلت هاي فراوان سيد الشهدا مي رساند. از امام باقر عليه السلام در اين باره چنين نقل كرده اند: «فمن زاره عارفاً بحقه»كسي كه حضرت را زيارت كند و حق او را بشناسد.
من زار الحسين عليه السلام عارفاً بحقّه، غفر الله له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر؛ هر كس امام حسين(ع) را با شناخت حق او زيارت كند، خداوند گناهان گذشته و آينده او را مي آمرزد.»(كامل الزيارات، ص138، باب54، ح1)
اين تعبير از امام صادق و ساير ائمه اطهار عليهم السلام نقل شده است. برطبق اين روايات، پاداش زيارت آن حضرت زماني به انسان خواهد رسيد كه زائر به حق آن حضرت معرفت داشته باشد و در جهت اجراي آن حق بكوشد.
نتيجه گيري
مقام معظم رهبري در سال 1392 درباره هيئت هاي مذهبي و مجالس عزاداري اباعبدالله‌الحسين عليه‌السلام مي گويند: هيئتها نمي‎توانند سكولار باشند؛ هيئتِ امام حسينِ سكولار ما نداريم. هركس علاقه‌‌مند به امام حسين است، يعني علاقه‌‌مند به اسلام سياسي است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ امّا فكر انقلاب، فكر اسلام، خطّ مباركي كه امام رضوان الله عليه در اين مملكت ترسيم كردند و باقي گذاشتند، اينها بايستي در مجموعه‌‌ها و مانند اينها حضور داشته باشد.
البته در اين ميان نبايد ندبه و گريستن بر مصائب امام حسين عليه السلام را مورد غفلت قرار داد. اشك بر سيد الشهدا عليه السلام يك بحث ريشه دار و از سنت هاي مشهور ائمه اطهار عليهم السلام است. ائمه اطهار عليهم السلام علاوه بر توصيه به گريه بر سيد الشهدا عليه السلام، خود نيز بر اين واقعه مي گريستند و مجالس سوگواري بر پا مي داشتند.
در اين نوشتار بنا نداشتيم به تعريف تخصصي سكولاريسم بپردازيم ولي عموماً، سكولاريسم به معناى كنار گذاشتن آگاهانه دين از صحنه اجتماع و سياست تعريف شده است و انديشه و رفتار سكولار انديشه و رفتاري است كه لزوماً با دين مخالفتي ندارد، اما دين را مبناى مبناى عمل خود در عرصه اجتماع قرار نمي دهد.
بنا بر آنچه بيان شد زيارت سكولار زيارتي كه زائر در آن به صحنه اجتماع و جامعه توجهي نمي كند و وظيفه اي براي خود در صحنه اجتماع تعريف نمي كند. زيارت سكولار نسبت به تحولات جهاني بي تفاوت است و حضور در اين عرضه را از باب دنيا طلبي تفسير مي كند. زائر سكولار عارفاً بحقه نيست به اين معنا كه حق اهل بيت عليهم السلام را در عرصه هاي اجتماعي، سياسي، فرهنگي و... دنبال نمي كند.
در آستانه اربعين حسيني و در شرايط امروز جهان اسلام كه ظهور گروه هاي تكفيري آن را به فتنه هاي گوناگون دچار كرده است. بيش از هر زمان ديگري بازخواني سنت و سيره امام حسين عليه السلام، به نحوي كه شور و شعور را توامان داشته باشد، ضرورت دارد.
بهروز شيرخاني