مشروعیت شدِّ رحال برای زیارت قبور
پژوهش حاضر به قلم مهدی درگاهی درباره مشروعیت شدِّ رحال برای زیارت قبور با تاکید بر مبانی اهل سنت در شماره 101 فصلنامه میقات حج به چاپ رسیده است.
چكيده
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، شدّ رحال و بستن بار سفر براي زيارت قبور مطهر، از جمله قبر شريف پيامبر اعظم9 ، نهتنها مشروع است، بلكه از باب مقدمة عمل مستحبي (كه همان زيارت قبور مطهر باشد)، رُجحان عقلي نيز دارد. منتها برخي انديشوران فقه اهل سنت، در فرع مذكور مناقشه كردهاند؛ تا جاييكه با استناد به برخي روايات نبوي، سفر مسلمانان را براي زيارت قبور مطهر، بدعت و حرام شرعي دانسته و اين حكم را به سلف صالح نسبت دادهاند. ارزيابي ادلة مورد استناد، بر اساس مباني رجالي و فقهي اهل سنت، نشان ميدهد نظرية مذكور در فقه اسلامي جايگاهي ندارد و انتساب آن به سلف صالح، از اساس باطل است
و بازپژوهي كلمات و عبارات بزرگان فقه اهل سنت، به وضوح، اين مدعا را تأييد ميكند.
نتيجه گيري
ادله اي كه برخي براي اثبات حرمت شدِّ رحال به آنها استناد كردهاند، دلالتي بر مدعايشان ندارد؛ چون:
اولاً: استناد به حديث «لاَتُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَى...» مخدوش است؛ زيرا حصر مستفاد از آن، نسبي، و نهي آن، تنزيهي و ارشادي است و مراد، افضليت مساجد سهگانه بر ديگر مساجد است و منافاتي ندارد كه در ادلة ديگري به افضليت مكان يا مسجدي غير از مساجد سهگانة مذكور؛ مثل مسجد قبا، اشاره شود. از طرف ديگر، گزارشهاي گوناگون اين حديث، نشان ميدهد كه روايت، نقل به معنا شده و بعيد است تعابير «لاَتُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَى...»، و «إِنَّمَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَى ...»، با وجود گزارشهايي همچون «تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَى ...» و «خَيْرُ مَا رُكِبَتْ إِلَيْهِ الرَّوَاحِلُ ...»، جملگي از احاديث و كلمات پيامبر9 باشند.
ثانياً: نهي در «وَلا تَجعَلوا قبَري عيداً» ظاهر در ارشاد به رعايت ادب و احترام، و توجه دادن به اين نكته است كه شايسته نيست زيارت با غفلت و بيتوجهي و مزاح همراه باشد؛ همانگونه كه مردم در اعياد به غفلت و مزاح و شوخي عادت كردهاند.
اگر اين ظهور انكار شود، به عنوان يك احتمال عقلايي، در عرض تقريبي است كه قائلان به حرمت شدّ رحال به آن اشاره كردهاند. پس اين روايت مجمل است و صلاحيت استناد و استدلال را ندارد.
ثالثاً: روايت «اَللّهُمَّ لا تَجعَل (لا تجعلن) قَبري وَثَناً (يُعْبَد)» در مقام بيان مشروعيت نداشتن اقامة نماز و دعا نزد قبر مطهر پيامبر9 و به تبع آن، اثبات حرمتِ شدِّ رحال با اين قصد، نيست؛ چون نماز و دعا در كنار قبر، براي خداوند تبارك و تعالي است و به سمت كعبه معظم خوانده ميشود و اگر مسلماني قصد كند پس از زيارت قبر مطهر پيامبر9 در كنار قبر پاك او نماز بخواند، از بابِ كَسب تبرّك است و نه اينكه قبر، وَثَن و بُتي براي پرستش باشد.
بنابراين، با توجه به عدم دلالت اين سه روايت، و شموليت ادلة دال بر استحباب زيارت قبور مطهر پيامبر اعظم، انبياي الهي، اهل بيت و بزرگان دين و مذهب، و سيرة صحابه و تابعين، سفر به قصد زيارت قبور مطهر آنان، نهتنها مشروع است، بلكه از باب مقدمة عمل به مستحب، رُجحان عقلي نيز دارد.
براي مشاهده كامل مقاله روي فايل مقابل كليك كنيد.