تقیه مداراتی در سنت و سیرة پیشوایان معصوم

چكيده به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، از اقسام تقيه، تقية مداراتي است، اين تقيه عبارت است از همزيستي مسالمت آميز با عامه، به جهت جلب محبت آنها و ايجاد وحدت ميان مسلمانان، بي آنكه خوفي در ميان باشد. با اينكه چنين تقيه­ اي، به شهادت روايات، در طول دوران 250 سالة امامت پيشوايان معصوم، موضوعي مهم و جدي تلقي مي‌شده و در روابط اجتماعي و اعمال عبادي، مانند نماز و حج جريان داشته است اما در كلمات فقهاي شيعه به جز برخي از فقهاي متأخر،‌ اين تقيه از ساير اقسام تقيه تفكيك نشده و كمتر به آن توجه شده است.
در اين پژوهش، با مروري بر اصل مدارا در سيرة پيامبران، جايگاه ‌اين تقيه در سيره و سنت گفتاري پيشوايان معصوم تبيين شده است و از سنت و سيرة پيشوايان روشن مي­شود كه‌اين تقيه در نزد پيشوايان از اهميت بالايي برخوردار بوده و شايسته است مانند ساير اقسام تقيه مورد تحليل و بازشناسي فقها قرار گيرد.
نتيجه گيري:
در اين پژوهش، به اثبات اين مهم پرداختيم كه تقية مداراتي مانند تقية خوفي از اهميت به سزايي برخوردار است و شايسته است بيشتر مورد توجه فقها قرار بگيرد.‌ در ابتدا سيرة پيشوايان معصوم: در عمل به‌ اين تقيه تبيين شد و گذشت كه پيشوايان معصوم همراه خلفا يا امام جماعت عامه نماز مي‌خواندند و همچنين در مراسم حج و وقوف در عرفات و مشعر از عامه متابعت مي‌كرده‌اند و روشن است كه اقتدا در نماز و همراهي در حج هميشه از روي خوف نبوده بلكه گاهي به جهت تقية مداراتي و حفظ و ايجاد وحدت و انسجام بين مسلمين بوده است.
سپس سنت گفتاري و روايات پيشوايان معصوم در باب اين تقيه تبيين شد و آنچه در اين روايات نسبت به آن سفارش و تشويق شده عبارت است از: جلب محبت و معاشرت با عامه، مخالطه، نشست و برخاست و همراهي با آنها، شركت و حضور در اجتماعات آنها از قبيل: نماز جماعت، تشييع جنازه، عيادت مريض، اداي امانت و حضور در محاكم قضايي با شهادت دادن به نفع يا ضرر آنها...
نتيجة حضور شيعيان در اجتماعات عامه ‌اين است كه شيعيان از آنها كه اكثريت را تشكيل مي‌دادند تمييز و تشخيص داده نشوند و از طرفي بين مسلمانان اتحاد و يكپارچگي حكمفرما باشد، اما در بين واجبات عبادي بر نماز كه مهمترين ركن دين است و در آشكارا اقامه مي‌شود و مسلمانان در طول شبانه روز انجام مي‌دهند ترغيب و تشويق بيشتري شده است و اجر و ثوابي همچون نماز با پيامبرخدا9 براي آن شمرده شده است و مي‌توان گفت مهمترين مصداق تقية مداراتي نماز جماعت با عامه است. از مجموع اين روايات، اهميت تقية مداراتي كشف مي‌شود و لازم است اين تقيه مانند تقية خوفي بيشتر مورد توجه علما قرار گرفته و زواياي مختلف آن بررسي شود.
مباحثي­كه در اين تقيه مجال دارد و در كتب بعضي از فقهاي متأخر؛ مانند امام خميني (1420ق، ص7، 48،70 ؛ بي تا، صص539 ، 552) و آيت‌الله خويي (1408ق، ج5، صص319 ـ 315) مورد اشاره قرار گرفته است:
1. حكم تكليفي تقية مداراتي؛ مشروعيت و استحباب اين تقيه مسلم است اما آيا به حد وجوب نيز مي‌رسد؟
2. حكم وضعي تقيه مداراتي و اجزا يا عدم اجزاي عمل مقرون به ‌اين تقيه،
3. آيا عمل به تقية مداراتي مشروط به عدم مندوحه و نداشتن راه گريز است يا مطلق است و در فرض داشتن مندوحه هم اين تقيه مشروعيت دارد؟
4. محدودة عمل به تقية مداراتي در ناحية متقي منه (شخص يا اشخاصي كه از آنها تقيه مي‌شود) چه مقدار است؟ آيا اختصاص به اهل سنت دارد؟
5. محدودة ‌اين تقيه در ناحية متقي فيه (امري كه در آن تقيه مي‌شود) چه مقدار است؟ آيا اختصاص به مصاديقي دارد كه در روايات آمده است يا هر عبادت دسته جمعي در شرايطي كه مصلحت وحدت را به دنبال داشته باشد، مي‌تواند مصداق اين تقيه باشد.
كليدواژه‌ها تقيه؛ مدارا؛ وحدت
براي مشاهده كامل مقاله روي فايل مقابل كليك كنيد.