«بازپژوهشی در اعمال مسجد کوفه و سهله» در یک مقاله
مقاله «بازپژوهشی در اعمال مسجد کوفه و سهله» به قلم استاد مهدی ساجدی عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث در سومین شماره دو فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه حج و زیارت» منتشر شد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، در يكي از مقالات سومين شماره دو فصلنامه علمي پژوهشي «پژوهشنامه حج و زيارت» تحت عنوان: «بازپژوهشي در اعمال مسجد كوفه و سهله» آمده است:
تحقيق حاضر به بررسي فقهي- حديثي اعمال مسجد كوفه و سهله پرداخته و نحوه انجام دادن اعمال عبادي را در اين دو مسجد شريف، به معناي دخيل بودن مكاني خاص از مسجد در صحت يا كمال عمل، بازپژوهي كرده است. تتبع در روايات مربوط به اين دو مسجد نشان مي‌دهد در خصوص مكان‌هاي معيّني از مسجد كوفه، اعمال و ادعيه‌اي با نص صحيح يا معتبر وارد شده كه بيانگر توجه و اهميت عبادت در آن مكان نزد امام معصوم بوده و ارشاد به اين مطلب است كه انجام دادن عبادت در اين مواضع، در كمال عمل عبادي و بهره‌مندي از ثواب تام، نقش دارد. اما در مورد قسمت‌هاي ديگر مسجد كوفه و تمامي مسجد سهله، دليل روشني بر خصوصيت داشتن موضعي از آنها يافت نشد. همچنين، انجام دادن عبادت در مكان‌هاي منسوب به انبيا و امامان معصوم: در هر دو مسجد شريف، به دو شرط يقيني بودن انتساب و اثبات عبادت مكرر معصوم در آن محل، در كمال عمل دخيل است و اقتدا به سيره عملي معصومين: محسوب مي‌شود. اما در صورت اثبات نشدن عبادت مكرر معصومين: در آن محل و با فرض يقيني بودن انتساب، عبادت كردن در خصوص آن موضع، تنها از باب تبرك جستن به آن مكان، توجيه‌پذير است.
نتايج اين پژوهش عبارتند از:
1. مطابق با روايات، برخي از مساجد، مانند مسجد كوفه و سهله، فضيلت بيشتر و جايگاه رفيع‌تري دارند و معصومين: در مورد رفتن به اين مكان‌هاي شريف و نمازخواندن و عبادت كردن در آنها توصيه‌هاي فراواني كرده‌اند.
2. تتبع در روايات مربوط به اين دو مسجد نشان مي‌دهد در خصوص مقام ابراهيم و مقام جبرئيل در مسجد كوفه، اعمال و ادعيه‌اي با نص صحيح يا معتبر وارد شده است كه بيانگر اهميت عبادت در اين دو مكان نزد امامان معصوم بوده و ارشاد به اين است كه انجام دادن عبادت در اين مواضع، در كمال عمل عبادي و بهره‌مندي از ثواب تام، نقش دارد.
3. در مورد ديگر قسمت‌هاي مسجد كوفه و تمامي مسجد سهله، دليل روشني بر خصوصيت داشتن موضعي خاص يافت نشد. همچنين، انجام دادن عبادت در مكان‌هاي منسوب به انبيا و امامان معصوم: در هر دو مسجد شريف، به دو شرط يقيني بودن انتساب و اثبات تحقق مكرر عبادت از سوي معصوم در آن محل، در كمال عمل دخيل است و اقتدا به سيره عملي معصومين: محسوب مي‌شود. اما در صورت اثبات نشدن تكرار عبادت در آن محل از سوي معصومين: و با فرض يقيني بودن انتساب، انجام دادن عبادت در خصوص آن موضع، تنها از باب تبرك جستن به آن مكان، توجيه‌پذير است.
4. در كتاب‌هاي مربوط زيارت، نظير المزار شهيد اول=، المزار الكبير شيخ مفيد=، مصباح الزائر ابن طاووس و بحار الانوار علامه مجلسي، آداب، اعمال و ادعيه گوناگون براي مكان‌هايي در مسجد سهله ـ مانند مقام امام زين‌العابدين و مقام امام صادق و در مسجد كوفه ـ مانند در ورودي اميرالمؤمنين به مسجد و محل نماز خواندن و قضاوت آن حضرت در مسجد، بيت‌الطشت و صحن مسجد ـ نقل شده است كه اثري از آنها در متون روايي ديده نمي‌شود و ظاهراً فقها و محدثان در بيان اعمال و آداب مكان‌هاي مزبور در اين دو مسجد، به نقل كتاب المزار الكبير ابن مشهدي= يا شيخ مفيد= اعتماد كرده‌اند.
5. در مورد كتاب المزار الكبير ابن مشهدي و مطالب مطرح در آن ميان فقها و محدثان اختلاف وجود دارد و عده‌اي آن را مي‌پذيرند و عده‌اي ديگر آن را نمي‌پذيرند. البته به نظر مي‌رسد ديدگاه دوم به واقع نزديك‌تر باشد و تنها مي‌توان به مطالبي از اين كتاب اعتماد كرد كه داراي سند صحيح و مقبولي باشد.
6. پذيرش مطالب غير مستند در كتاب المزار الكبير ابن مشهدي= يا شيخ مفيد= با تمسك به قاعده «تسامح در ادله سنن»، با توجه به تفسير مقبولي كه از ناحيه محقق نائيني= در مورد مفاد اخبار «من بلغ» ارائه شد، امكان‌پذير نيست.
براي مشاهده متن كامل مقاله اينجا كليك كنيد.