توشه حلال، زمینهساز روزی معنوی است
زائر باید هزینه سفر و زاد و توشه خود را از مال حلال برگیرد تا توفیق عبادت پیدا کند.
به گزارش خبرنگار پايگاه اطلاع رساني حج از كربلاي معلا ، خداوند در قرآن كريم، به رسولان خود اينچنين دستور ميدهد: «يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُواصالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ»؛ اي رسولان، از چيزهاي پاكيزه بخوريد و كار شايسته كنيد كه من به آنچه انجام ميدهيد دانا هستم.
در آيهاي ديگر نيز خطاب به مؤمنان ميفرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ»؛ اي كساني كه ايمان آوردهايد، از نعمتهاي پاك و پاكيزهاي كه روزي شما كردهايم بخوريد و خدا را شكر كنيد، اگر تنها او را ميپرستيد.
استفاده از زاد و توشه حلال و بهرهگيري از نعمتهاي پاك، وظيفه رسولان و همه مؤمنان و دباختگان به خداوند است و آنها كه اموالشان را از راه حرام و يا شبههناك بهدست آوردهاند، بايد پيش از سفر، دارايي خود را تزكيه كنند، خمس و زكات و ديگر حقوق مردم را به صاحبان اصلي آن بپردازند، سپس قصد كوي دوست كنند وگرنه، پذيرفته نخواهند شد، گرچه به صورت ظاهر، جسم آنان در چنين اماكن مقدسي در گردش باشد.
امام باقر عليه السلام فرمود: «مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ أَرْبَعٍ لَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ فِي أَرْبَعٍ؛ مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ غُلُولٍ أَوْ رِبًا أَوْ خِيَانَةٍ أَوْ سَرِقَةٍ لَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ فِي زَكَاةٍ وَ لا فِيصَدَقَةٍ وَ لا فِي حَجٍّ وَ لا فِي عُمْرَةٍ»؛ كسي كه از چهار طريق مالي بهدست آورد، هزينه كردن آن، در چهار چيز پذيرفته نميشود: كسي كه مالي را از راه فريب، ربا، خيانت و يا سرقت بهدست آورد و با آن زكات ياصدقه دهد و يا به حج و عمره رود، خداوند از او نميپذيرد.
خداحافظي و حلاليتطلبي
زائر هرگاه تصميم ميگيرد به زيارت برود، بر اساس توصيه امام صادق عليه السلام، شايسته است آن را به اطلاع برادران ديني خود برساند؛ آن حضرت به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: «حَقٌّ عَلَي الْمُسْلِمِ إِذَا أَرَادَ سَفَراً أَنْ يُعْلِمَ إِخْوَانَهُ وَ حَقٌّ عَلَي إِخْوَانِهِ إِذَا قَدِمَ أَنْ يَأْتُوهُ»؛ مسلماني كه قصد مسافرت دارد، شايسته است برادران خويش را آگاه سازد، بر برادران او نيز لازم است هنگام بازگشت، به ديدن وي بيايند.
انجام اين دستورالعمل ميتواند ثمرات و بركات فراواني را بهدنبال داشته باشد؛ يكي از اين بركات، زدودن تيرگيها و كدورتها از دل انسانها است.
افراد بشر به دليل اجتماعي بودن، در زندگي شخصي و اجتماعي خود، گرفتار تضادها و مشكلاتي ميشوند كه در نتيجه، رنجش و نارضايتي ديگران را بهدنبال دارد، همسر، فرزندان، برادران و خواهران، همسايگان، همكاران، مردم كوچه و بازار و ....اگر به يكي از اينها ظلمي روا داشته، غيبتي كرده، حقوقي از آنان پايمال نموده، رابطه تلخ و تندي با آنان داشته، ناسزا و دشنامي به آنها داده و ... لازم است پيش از سفر، به عنوان خداحافظي نزد آنان رفته، از آنها حلاليت بطلبد.
فرد مسافر به آنها بگويد، من عازم زيارت هستم و از آنجا كه نمي خواهم با دل آلوده به كينه و كدورت در محضر پيشوايان دين عليهم السلام حضور يابم لذا اگر حقي بر من داريد، مرا حلال كنيد؛ من نيز در اين سفر زيارتي شما را دعا خواهم كرد.
به يقين با چنين برخوردي، عاطفه طرف مقابل تحريك شده، اشك از ديدگانش جاري ميشود و رضايت ميدهد و در نتيجه فضايي معنوي و الهي به وجود ميآيد و پس از آن، زمينه براي بهرهگيري هر چه بيشتر از زيارت، فراهم ميشود؛ زيرا زائر تصميم گرفته در اين سفر، قلب خود را لبريز از محبت خدا كند.
اگر كدورت و كينه نسبت به مردم بخشي از قلب را پر كرده باشد، تنها بخش خالي آن ظرفيت خواهد داشت ولي اگر آن قسمت پر شده از كينه، خالي شود، به يقين جاي بيشتري براي ذخيره معرفت و عشق بهحق فراهم ميآيد.
توجه به اين نكته مهم ضروري است كه در بسياري اوقات، شيطان مانع ايجاد كرده، انسان را وسوسه ميكند كه اگر نزد ديگران برود و طلب حلاليّت نمايد، ممكن است سبب حقارت و كوچكي او شود و متأسفانه همين وسوسههاي شيطاني، انسان را از دستيابي به يك نعمت بزرگ محروم ميسازد.
خودشكني و پرهيز از كبر و غرور، زمينه پاكي از گناه و آمرزش را فراهم ميآورد. اگر زائر خودشكني را پيش از سفر آغاز نكند، بهره لازم را نخواهد برد، بنابراين، بر زائر لازم است از اقوام و دوستان و همسايگان و همكاران خود حلاليت بخواهد و سپس عازم ديار نور شود.
انتخاب مدير
در زندگي جمعي، مشكلات كمتري وجود دارد و درصورت بروز آن، با همكاري ديگر همسفران، مشكلات راحتتر حل ميگردد. خوشبختانه در سفرهاي زيارتي، مردم بهصورت كارواني حركت ميكنند و در نتيجه با مشكلات تنهايي سفر كردن روبهرو نيستند.
ليكن مسافرتهاي جمعي نيز مشكلات مخصوص به خود را دارد كه پيشوايان اسلام براي رفع آن، راه حلهاي زيبا و مناسبي را ارائه دادهاند؛ از جمله اين راهحلها، انتخاب يكنفر بهعنوان مسئول و مدير اجرايي سفر است تا در لحظات تصميمگيري، دچار ترديد و دودلي نشوند، اختلافات تشديد نگردد و بتوانند بهراحتي تصميمگيري نموده، به اهداف سفر نائل شوند.
رسول خداصلي الله عليه و آله در اين باره فرمود: «إذا خَرَجَ ثَلاثَةٌ في سَفَرٍ، فَلْيُؤَمِّروا احَدَهُمْ»؛ هنگامي كه سه نفر با يكديگر به قصد مسافرت خارج ميشوند، بايد يكنفر را از ميان خود، به سرپرستي برگزينند، اصحاب رسول خدا صلي الله عليه و آله نيز چنين عمل ميكردند و درباره فرد منتخب ميگفتند: «اين سرپرستي است كه رسول خداصلي الله عليه و آله تعيين كرده است.
نافع ميگويد: در سفري كه با ابوسلمه و افراد ديگري همراه بوديم، به او گفتم: امير ما در اين سفر تويي؛ همچنين از عبداللَّه مروزي نقل شده كه ابوعلي الرِّباطي در سفري با او همراه شد. عبداللَّه به او گفت: تو فرمانده ميشوي يا من؟ ابوعلي گفت: تو فرمانده باش، از آن پس عبداللَّه توشه سفر خود و ابوعلي را بر دوش حمل ميكرد، تا آن كه شبي باران شروع به باريدن كرد و عبداللَّه در تمام شب، بالاي سر رفيق و همراهش ايستاد و عبايي روي سر او گرفت تا باران روي او نريزد، ابوعلي بارها ميگفت: براي خدا، براي خدا، اين كار را نكن و عبداللَّه پاسخ داد: مگر نگفتي فرماندهي از آن تو است؟ پس از گفته خود برنگرد و مرا مجبور مكن. ابوعلي ميگويد: دوست داشتم ميمردم و به او نميگفتم تو امير باش.
انتخاب فردي بااخلاق، مدبّر، باحوصله و پركار براي مديريت و اداره كارها در مراحل مختلف سفر، همچون زمان حركت، تقسيم اتاقها، كيفيت پخت و تقسيم غذا، و برنامهريزي براي كارهاي ديگر تا بازگشت به وطن، ميتواند از مشكلات و درگيريها و نزاعهاي احتمالي جلوگيري كند و سفر را براي مسافران شيرين سازد.
فرد منتخب نيز بايد خود را خدمتگزار مردم بداند و با تمام وجود، در خدمت زائران باشد؛ پيامبرگرامي اسلام فرمود: «سيِّدُ الْقَوْمِ خادِمُهُمْ فِي السَّفَرِ»؛ بزرگ هر قوم و ملّتي، خدمتگزار آنها در سفر است.