یادداشت/
حج؛ مظهر و فرصت واقعی «همدلی امت اسلامی» است
از نگاه رهبرمعظم انقلاب حضرت آیت الله خامنهای، مظهر واقعی همدلی و همزبانی اسلامی در حج است؛ آن هم نهفقط برای ملّت ایران، که برای همۀ مسلمانان جهان و امّت اسلامی.
پايگاه اطلاع رساني حج: يكي از اصول اصلي و مباني محكم مذهب تشيع و مكتب اهل بيت(ع)، همگرايي و وحدت و همدلي و همزباني است. زيرا كه تشيّع مظهر تامّ اسلام ناب و قرآن است، و علاوه بر وحدت گرايي، به حمايت از وحدت خواهان و مبارزه با تفرقه افكنان دست مي زند.[1] بديهي است كه شيعه از ابزار مناسب در مسير وحدت گرايي و تفرقه زدايي استفاده كرده و حج موقعيتي بي نظير در همين رابطه است كه ظرفيت فراواني در مسير ايجاد وحدت و همگرايي، و نفي تفرقه و جدايي را در بطن خود داراست.
حج دو رويۀ متفاوت و مكمّل يكديگر دارد: يك رويۀ فردي و يك رويۀ اجتماعي؛ كه بايد به هر دو توجه داشت و شأن هر دو را رعايت كرد. حج در رويۀ اجتماعي اش، مظهر وحدت اسلامي است، رنگ هاي مختلف، پوست هاي مختلف، ملّيّت هاي مختلف، شناسنامههاي مختلف، مذاهب مختلف و سليقههاي مختلف همه در كنار هم و مثل هم، همه با هم طواف مي كنند، با هم سعي مي كنند، با هم در عرفات و مشعر وقوف مي كنند؛ مظهر واقعي همدلي و همزباني اسلامي در حج است؛ نهفقط براي ملّت ايران، كه براي همۀ مسلمانان جهان و امّت اسلامي. لعنت خدا بر آن كساني كه سعي كرده و مي كنند تا حقيقت و اهمّيّت امّت اسلامي را از ذهن ها دور كنند؛ و مسلمان ها را به اصناف و انگيزههاي گوناگون تقسيم كرده؛ و ملّيّت ها را در مقابل عظمت امّت اسلامي بزرگ كنند؛ درحاليكه امّت اسلامي مهم است و عظمت متعلّق به امّت اسلامي است و نه مليت. خداي متعال رحمتش را بر امّت اسلامي نازل مي كند و حج مظهر تشكيل امّت اسلامي است. مسلمان ها از همهجا و از راههاي دور، در كنار هم جمع مي شوند و چه فرصت بزرگي كه با هم حرف بزنند، با هم همدلي كنند، دردهاي يكديگر را بشنوند، اظهار همدردي با يكديگر بكنند؛ اين جز در حج، ديگر كجا پيش ميآيد؟[2] و ايران اسلامي كمترين خواسته اي كه از انجام مناسك حج دارد، دعوت مسلمين به اتحاد، و كسب خبرهاي راستِ ملت ها از يكديگر، و ابراز نفرت و بيزاري از سردمداران شرك و فساد است، و هر كس با اين هدف هاي ارزشمند و والاي ايران اسلامي مقابله كند، هر چه بگويد ناحق گفته است. چرا كه حج، فريضۀ امت، فريضۀ وحدت، فريضۀ اقتدار مسلمين، فريضۀ اصلاح فرد و جمع، و در يك كلمه «فريضۀ دنيا و آخرت» است؛ و آنان كه نميخواهند مضمون سياسي حج را بپذيرند، در واقع اسلام را دور از سياست، و دين را از سياست جدا ميخواهند.[3]
اما ايران اسلامي و مكتب نوراني تشيع كه سياست و ديانت را در هم تنيده مي داند و اين گونه خردمندانه به حج مي نگرد، حج بي برائت، حج بي وحدت، حج بي تحرك و قيام، و حجي كه از آن تهديد كفر و شرك برنخيزد، را حج ندانسته و آن حج را فاقد روح و معناي حج راستين بر مي شمرد. از اين رو كه حج راستين شاخصه ها و نتايجي دارد كه به نفي حاكميت غير خدا مي انجامد و طبيعي است كه استبداد و استعمار، و قدرت هاي سلطهگر جهاني و حكمرانان از خدا بيخبر حجاز كه دست ظلم و عدوان از آستين آنها بيرون مي آيد، در گذشته و حال، همواره از حجِ بامضمون سازنده و الهام بخش، به شدت ترسيده و با آن به مقابله برخاسته، و خواستهاند بقبولانند كه حج از سياست جدا بوده و جز عبادتي به مثابۀ عبادات فردي نيست؛ غافل از آنكه هر انسانِ اندكي هوشمند هم به وضوح درمييابد كه اگر درس وحدت مسلمين و عظمت امت اسلامي و همصدايي صاحبان زبان ها و نژادها و مليت ها و مناطق جغرافيايي گوناگون و اعتصام به حبلاللَّه با حالت طبيعي در حج منظور نميبود و فقط عبادت و رابطۀ جداگانۀ انسان ها با خداي خود، مطلوب بود، آمدن از «كلّ فجّ عميق» و پياده و سواره، آن هم در يك موسم خاص، چه معني داشت؟ رنج پيمودن اين راه، چرا؟ و حضور در مكه و سپس در عرفات و مشعر و مِني، آن هم در روزها و ساعات معين براي همۀ مسلمين جهان، چرا؟ و طواف گرد يك مركز واحد و رمي يك نقطۀ واحد، چرا؟ آري، حج عبادت و ذكر و دعا و استغفار است؛ اما عبادت و ذكر و دعا و استغفاري در جهت ايجاد حيات طيبۀ امت اسلامي و نجات آن از غل و زنجير استعباد و استبداد و تزريق روح عزت و عظمت به آن.[4]
به راستي چرا حج بايد مظهر وحدت و همگرايي و همدلي باشد؟ در پاسخ بايد گفت: چون ديدن تودههاي عظيم حجگزار از نقاط مختلف و با ويژگي هاي متفاوت، افق ديد مسلمان را گسترش ميدهد و از مرزهاي شخصي و قومي و ملّي فراتر ميبرد، و وظيفهي اسلاميِ رفتار برادرانه، وي را با آنان به تعارف و آشنايي و همزباني و همدلي ميكشاند، خبرهاي اختصاصي ملتها را به سراسر جهان اسلام ميبَرَد و توطئۀ تبليغاتي دشمن را، خنثي ميكند و با تبيين موفقيت يك ملت، در دل ملت هاي ديگر، اميد ميدمد و با تشريح تجربۀ يك كشور، كشوري ديگر را مجرّب ميسازد. احساس انزوا و تنهايي را از افراد و ملتها ميزدايد و ابّهت دشمن را در چشم آنان ميشكند، مصيبت هاي بزرگ يك كشور را براي ديگران شرح ميدهد و آنان را به فكر علاج آن ميافكند.[5] حج فقط مظهر وحدت نيست. مظهر رفع تفرقه و خنثي كردن توطئه هاي بيگانگان و خودي هاي غافل و فريب خورده هم هست. حج بايد مظهر بروز اراده و عزم راسخ امت اسلامي عليه كارهايي كه به وحدت امت، يا به پيشرفت امت و يا به پرچم برافراشتۀ اسلام در ميان امت آسيب مي زند، باشد؛ و امروز بحمداللَّه جمهوري اسلامي اين پرچم را در دستان قوي خود دارد.[6]
ايران اسلامي نيز كه بزرگترين مدافع وحدت و عامل اصلي تزريق روح حقيقي حج در اين مناسك و كنگرۀ عظيم سالانه است، اگر سالي نيز در اين مراسم غايب باشد، افراد و ملت هايي را با رفتار متين و رويكرد قرآني خود ساخته است تا همان شعار وحدت امت و برائت از مشركان را تكرار كنند،[7] و اكنون نيز از حادثۀ اسفناك حج سال 1394 در مسير همان همدلي و همگرايي و وحدت سود برده و در دام تفرقه و اختلاف نيفتاده و إن شاء الله، بهره اي مناسب از حادثۀ يادشده مي برد و روسياهي و رسوايي اين فاجعه براي آل سقوط باقي خواهد ماند، و سيعلم الذين ظلموا ايّ منقلب ينقلبون.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . بيانات امام خامنه اي در ديدار اعضاي مجمع جهاني اهل بيت(عليهمالسلام)؛ 26 مرداد 1394.
[2] . بيانات در ديدار مسئولان و دستاندركاران حج؛ 31 مرداد 1394.
[3] . پيام به كنگره عظيم حج؛ 25 ارديبهشت 1373.
[4] . پيام به كنگره عظيم حج؛ 14 تير 1368.
[5] . پيام به كنگرۀ عظيم حج؛ 12 فروردين 1377.
[6] . بيانات در ديدار كارگزاران و دستاندركاران حج؛ 4 آبان 1388.
[7] . سخنراني در ديدار با خانوادههاي شهداي هفتم تير و مكۀ مكرمه؛ 6 تير 1369.