کدام یک از اهل بیت (ع) در بقیه مدفون هستند؟
اهل‏بیت پیامبر (ص) مدفون در بقیع، تنها محدود به چهار امام نیستند، بلکه همسران، دختران، عمو، عمه و پسر پیامبر (ص) نیز، جزء اهل بیت ایشان، هستند. پاسخ‏: این پرسش و شبهه، متشکل از دو مطلب است: 1. همه اهل‏بیت پیامبر
اهلبيت پيامبر (ص) مدفون در بقيع، تنها محدود به چهار امام نيستند، بلكه همسران، دختران، عمو، عمه و پسر پيامبر (ص) نيز، جزء اهل بيت ايشان، هستند.
پاسخ:
اين پرسش و شبهه، متشكل از دو مطلب است:
1. همه اهلبيت پيامبر (ص)، در بقيع دفناند؛
2. همسران، دختران، عمو، عمه و پسر پيامبر (ص) نيز، جزء اهلبيت او هستند.
در پاسخ به بخش 1، چند نكته قابل توجه است:
الف) برخى افراد كه به اجماع شيعه و سنى، از اهلبيت هستند، در بقيع مدفون نيستند. مانند اميرمؤمنان (ع)، امام حسين (ع) و ساير امامان همچون؛ امام رضا، امام جواد، امام هادى و امام عسكرى (عليهم السلام).
ب) برخى از افرادى كه اهل سنت، آنها را جزء اهلبيت پيامبر (ص)، مىدانند نيز، در بقيع مدفون نيستند؛ همچون امالمؤمنين حضرت خديجه (س) و پسر يا پسران پيامبر (ص)، قاسم، طيب و طاهر كه در قبرستان ابوطالب، در مكه مدفوناند.
ج) محل دفن حضرت زهرا (س) نيز كه اجماعاً از اهلبيت است مخفى است.
در خصوص بخش 2، اين سؤال مطرح است كه اهل بيت پيامبر (ص) چه كسانى هستند؟
الف) از راههاى گوناگونى مىتوان به جواب اين پرسش رسيد؛ يكى از آنها آيه «تطهير» است. خداوند در اين آيه، مىفرمايد:
(إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) (احزاب: 33)
خداوند اراده كرده است كه فقط از شما اهلبيت، هرگونه پليدى را بزدايد و شما را كاملًا پاك گرداند.
در اين زمينه نكاتى قابل توجه است:
يك طبق اين آيه، اهلبيت (عليهم السلام) معصوماند. بنابراين، كسانى كه به اجماع شيعه و سنى، معصوم نباشند را شامل نمىشود. از جمله يكى از همسران پيامبر (ص)، كه عليه خليفه شرعى و قانونى پيامبر (ص) وارد جنگ شد و باعث به هدر
پندارها و پاسخها (پاسخ به آنچه وهابيون در بقيع ميگويند)، ص: 19
رفتن خون هزاران مسلمان بىگناه گرديد. حال، چگونه اين شخص مىتواند معصوم باشد؟ بنابراين، برخى از همسران پيامبر (ص)، مسلماً جزء اهل بيت نيستند.
دو به طور قطع، مخاطب اين آيه، همسران پيامبر (ص) نيستند. به ويژه كه قبل و بعد اين بخش از آيه، كه خطاب به همسران پيامبر (ص) است، ضماير همه مؤنث بود و يكباره سياق عوض شد و ضماير تبديل به مذكر شدند.
در واقع در اين آيه، نوعى مقايسه صورت گرفته است. مقايسهاى بين همسران پيامبر (ص) كه دعوت به تقوا و ...، شدهاند و اهلبيت (عليهم السلام) كه نه تنها داراى حقيقت تقوا هستند، بلكه مطهر مطلق و معصوماند.
سه اراده مذكور در آيه، اراده تشريعى نيست؛ زيرا خداوند برحسب اراده تشريعى، طهارت همه بندگان خود را مىخواهد. بنابراين، در اينجا اراده، تكوينى است و غير از خمسه طيبه (عليهم السلام)، ديگر وابستگان پيامبر (ص)، از اين موهبت الهى برخوردار نبودند.
ب) در روايتها، به صراحت بيان شده كه همسران پيامبر (ص)، جزء اهلبيت نيستند، حال چه رسد به عمو و عمه و مانند آن. در ادامه برخى از روايتهاى معتبر اهل سنت، نقل مىشود.
يك ترمذى به سند خود از عمر بن ابىسلمه، نقل مىكند؛ هنگامى كه آيه «تطهير» در خانه امسلمه بر پيامبر (ص)، نازل شد، فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) را دعوت كرد و روى آنها كسائى كشيد. على نيز، پشت سرش بود آنگاه كسا را روى همه كشيد و گفت:
«پروردگارا اينان اهلبيت من هستند، رجس و پليدى را از آنها دور كن و پاكشان گردان». امسلمه عرض كرد: «اى پيامبر خدا آيا من هم با آنانم؟» حضرت فرمود: «تو درجايگاه خود هستى، تو برخيرى»[1] (يعنى گرچه تو جايگاه ويژهاى دارى ولى از اهلبيت نيستى). ملاحظه مىشود كه پيامبر (ص)، امسلمه را با آن كه از زنان با شخصيت و خوب حضرت بود، از اهلبيت نمىداند.
دو احمد در مسند خود از امسلمه نقل كرده است: پيامبر (ص) در حجره او بود كه فاطمه (س) با ظرفى از آب گوشت، بر پيامبر (ص) وارد شد. پيامبر (ص) به او فرمود: «همسر و دو فرزندت را نيز، دعوت كن. امسلمه مىگويد: «من در حجره نماز مىخواندم. در اين هنگام آيه (إِنَّما يُرِيدُ اللهُ ...) بر پيامبر (ص) نازل شد. سپس پيامبر (ص)، گوشهكسا را گرفت و روى همه كشيد. آنگاه دستانش را به آسمان بلند كرد و گفت: خُدايا اينان اهلبيت من و از خواص من هستند، رجس و پليدى را از آنها دور كن و پاكشان گردان» امسلمه گويد به پيامبر خدا (ص) عرض كردم: «آيا من با شما هستم؟» فرمود: «تو بر خيرى، تو بر خيرى (يعنى تو خوبى ولى از اهلبيت نيستى).»[2]
ملاحظه مىشود كه پيامبر (ص)، براى آنكه مصداق اهلبيت بر همگان آشكار شود، نخست آنها را در زير پارچهاى گرد مىآورد كه ديگر شبههاى براى كسى باقى نماند.
دوم، با آنكه آيه، در حجره امسلمه نازل شد و همچنين اين كار را پيامبر (ص) در آنجا انجام داد، ولى با اين حال امسلمه را در زير كسا جاى نمىدهد.
سوم، با آنكه امسلمه از پيامبر (ص) تقاضا مىكند، امّا ايشان به او مىفرمايد: «تو در جايگاه خود هستى ولى از اهلبيت نيستى». اگر همسران پيامبر (ص) از اهلبيت بودند پس، بايد امسلمه را همچون بقيه، در زير كسا جاى مىداد.
سه در روايتهاى ديگر، پيامبر (ص) ساير همسران خود همچون، زينب، عايشه و ... را نيز، از اهل بيت خارج مىداند.[3]
چهار پيامبر (ص)، براى مشتبه نشدن مصداق اهلبيت براى مردم، هر روز مدت شش ماه، به خانه حضرت زهرا (س) مىرفت و آنها را با نام «اهلبيت»، صدا مىزد.
در اينجا به نقل يك حديث از صحيح ترمذى، بسنده مىكنيم؛ ترمذى به سند خود از انس بن مالك نقل مىكند: پيامبر خدا (ص) تا شش ماه هنگام رفتن به نماز صبح، به در خانه فاطمه (س) مىآمد و دست بر درمىگذاشت و مىفرمود:
الصَّلاة يا أَهْلَ الْبَيْت (إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً).[4]
مراجعه شود: پندارها و پاسخها (پاسخ به آنچه وهابيون در بقيع ميگويند) ؛ ؛ ص18
[1] ( 1). محمد بن عيسى ترمذى، سنن ترمذى، ج 5، ص 327.
[2] ( 1). مسند احمد، ج 6، ص 292
[3] ( 2). همان؛ سنن بيهقى، ج 5 ص 112؛ احمد ابن حجر هيثمى، الصواعق المحرقه، ص 85.
[4] ( 1). سنن ترمذى، ج 5، ص 327.
[5] رضا محمدى، پندارها و پاسخها (پاسخ به آنچه وهابيون در بقيع ميگويند)، 1جلد، نشر مشعر - تهران، چاپ: 1، زمستان 1388.