چرا به زیارت قبور اولیا می‌رویم؟

وهابيت، براساس نگرش خاص خود و نيز برخي روايت‌ها كه درباره منع زيارت پيامبر(صلي الله عليه و آله) آمده، رفتن به زيارت قبور انبيا و اوليا را منع مي‌كند و آن را شرك مي‌داند. آنها در تبليغاتشان بر اين عقيده تأكيد دارند و آن را براي زائران، در قالب شبهه بيان مي‌‌كنند. ازاين‌رو، اين پرسش براي برخي از دانشجويان پيش مي‌آيد كه فلسفه و دلايل رفتن به زيارت قبور انبيا و اوليا چيست؟

×  پاسخ

علت رفتن به زيارت قبور ائمه: را مي‌توان از ابعاد و جنبه‌هاي گوناگون بررسي كرد. يكي از آنها، آثار تربيتي رفتن به قبرستان‌هاست كه در آن، بزرگان و قدرتمندان و ثروتمندان جهان، با يك لباس سفيد هم‏شكل آرميده‏اند و چيزي جز كفن همراه خود نبرده‏‌اند. همين ديدار، حقيقت مرگ و زندگي واپسين را به ياد انسان مي‌آورد و سبب مي‌شود، از حرص و آز خويش بكاهد. در روايت‌هايي كه از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) نقل شده، اين نكته تصريح شده است:

من شما را از زيارت قبور نهي كرده بودم؛ [زيرا به زيارت قبور مشركان مي‌رفتيد كه اين كار، ممنوع است]. اكنون [كه قبور مسلمانان و شهيدان در برابر شماست]،
زيارت كنيد! زيرا زيارت، دل‏ها را نرم و ديدگان را اشك‏بار مي‌كند و آخرت را
به ياد مي‏آورد.

آن حضرت در حديثي ديگر فرمودند: «زُوروا القُبُورَ فإنّها تُذَكِّر الآخِرةَ»؛[2] «قبور مردگان را زيارت كنيد؛ زيرا آخرت را به ياد شما مي‏آورد».

آنچه گفته شد، درباره زيارت قبور مردم عادي است كه كمترين فايده آن، يادآوري مرگ و روز رستاخيز است؛ ولي زيارت تربت عالمان، اثر ديگري دارد. اين كار افزون بر اينكه تجليلي از اين بزرگان است، نوعي ترويج علم و دانش نيز به شمار مي‏رود و سبب مي‌شود نسل جوان، با ديدن احترامي كه عالمان در زندگي و پس از مرگ دارند، به علم، گرايش پيدا كنند. همچنين با ارتباط با روح علما و صلحا مي‌توان از آنها استفاده علمي كرد.

از فخرالدين رازي نقل شده كه وي در كتاب «المطالب العاليه»، ضمن بررسي فايده زيارت قبور مؤمنان و صالحان گفت:

حكايت شده است، هر گاه مسئله‌اي براي پيروان ارسطو دشوار مي‌شد، به كنار قبر او مي‌رفتند و بحث مي‌‌كردند. سپس حل آن مسئله بر ايشان آسان مي‌شد و مانند اين، در كنار قبور بزرگان از عالمان و زاهدان حاصل مي‌شود.[3]

ابن حِبان، از علماي اهل سنت (م350ق.)، صاحب كتاب «ثقات»، مي‏گويد:

بارها به زيارت قبر علي بن موسي الرضا(عليه السلام) رفتم. در مدتي كه در طوس بودم، هر گاه مشكلي برايم پيش مي‌آمد، به زيارت قبر آن حضرت مي‏رفتم و از خدا مي‏خواستم مشكلم را حل كند و الحمدلله، مشكل برطرف مي‏شد. بارها امتحان كردم و
نتيجه گرفتم.[4]

زيارت تربت شهيدان كه با خون سرخ خويش، از دين و ارزش‌هاي الهي دفاع كرده‏اند، مفهومي فراتر از زيارت قبور افراد عادي دارد. حضور در كنار مرقد آنان، نوعي بستن پيمان با آنان، براي ادامه دادن راهشان است. بنابراين، زيارت قبر شهيد، گذشته از تكريم و احترام وي، پاسداري از آرمان‏هاي اوست.

حضور در حرم پيامبر(صلي الله عليه و آله)، افزون بر اينكه قدرشناسي از جان‏فشاني‏ها و فداكاري‏هاي اوست، نوعي بيعت با آن حضرت و نشانه پايداري بر آرمان‏هاي او به شمار مي‏رود. امام رضا(عليه السلام) در اين باره مي‌فرمايد:

هر امامي بر گردن دوستان و شيعيان خويش پيماني دارد و زيارت قبور پيشوايان، بخشي از عمل به اين پيمان است.

زائر با اين زيارت، با پيشواي خود پيمان مي‏بندد كه جز راه و رسم او، از راه و رسم ديگري پيروي نكند.

يكي ديگر از فايده‌هاي زيارت قبور انبيا و اوليا، طلب آمرزش از روح بلند آنان است. در قرآن مجيد به گناه‏كاران دستور داده شده است، به حضور پيامبر(صلي الله عليه و آله) برسند و از او درخواست آمرزش كنند و پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله) نيز در حق آنان دعا كند. در اين صورت خدا گناهان آنان را مي‏بخشد:

(وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً)[6]

اگر آنان كه بر خويش ستم كرده‏اند، نزد تو مي‏آمدند و از خدا آمرزش مي‏خواستند و پيامبر(صلي الله عليه و آله) نيز براي آنان آمرزش مي‏خواست، خدا را توبه‏پذير و مهربان مي‏يافتند.

اين آيه هر چند، به دوران حيات پيامبر (صلي الله عليه و آله) مربوط است، ولي با توجه به اينكه پيامبرِ شهيدان، بهتر از شهيدان زنده است و پيام‏هاي زائران را مي‏شنود و درودفرستندگان را نيز پاسخ مي‌دهد، مي‏تواند براي زائران مرقد خويش طلب مغفرت كند.

نه فقط پيامبر(صلي الله عليه و آله) به‌طور شفاهي، ياران را به زيارت قبور سفارش مي‌كرد، بلكه خود نيز به زيارت آنها مي‏رفت. عايشه همسر پيامبر(صلي الله عليه و آله) مي‏گويد:

پيامبر(صلي الله عليه و آله) در آخرين بخش شب، خانه را به قصد زيارت بقيع ترك مي‏كرد و آن‌گاه وارد اين سرزمين مي‏شد و با آرميدگان در دل خاك چنين مي‏گفت: «السَّلامُ عَلَيكُم دارَ قَومٍ مُؤمنينَ وَ أتاكُم ما تُوعَدوُنَ غَدَاً مُؤَجَّلوُنَ وَ إنّا إن شاءَ اللهُ بِكُمْ لاحِقُونَ. ألّلهُمَّ اغْفِرْ لأهلِ البَقيعِ الغَرْقد»؛[7] «درود بر شما اي ساكنان خانه افراد باايمان! آنچه به وقوع آن در آينده وعده داده مي‏شديد، سراغ شما آمد [و شما ميان مرگ و روز رستاخيز به سر مي‏بريد.] ما نيز به شما خواهيم پيوست. پروردگارا! اهل بقيع را بيامرز».

تقي‏الدين سبكي شافعي (م756ق)، از فقيهان چيره‏دستي است كه عقايد ابن تيميه
را درباره مستحب نبودن زيارت قبر پيامبر(صلي الله عليه و آله) نقد كرده و كتابي به نام «شفاء السّقام
في زيارة خَيرِ الأنام» نوشته است. وي در اين كتاب، احاديثي را كه محدثان
درباره زيارت قبر پيامبر(صلي الله عليه و آله) نقل كرده‏اند، گردآورده است كه مي‏تواند مسئله را به حد تواتر برساند.

عبدالله بن عمر از پيامبر(صلي الله عليه و آله) نقل مي‏كند: «مَنْ زارَ قَبْري وَجَبَتْ لَهُ شَفاعَتي»[8]؛ «هر كس قبر مرا زيارت كند، او را شفاعت خواهم كرد».

امام محمد باقر(عليه السلام) از پيامبر(صلي الله عليه و آله) نقل مي‏كند: «مَنْ زارَني حَياً و مَيتاً كُنْتُ لَهُ شَفيعاً يومَ القيامةِ»؛[9] «هر كس مرا زنده يا مرده زيارت كند، او را شفاعت خواهم كرد».

امير مؤمنان، حضرت علي(عليه السلام)، مي‏فرمايد:

زماني كه آهنگ زيارت خانه خدا كرديد، حج خود را با زيارت مرقد پيامبر(صلي الله عليه و آله) به پايان برسانيد؛ زيرا ترك زيارت مرقد او جفا بر آن حضرت است و شما به اين كار مأمور شده‏ايد و نيز با زيارت قبوري كه به زيارت آنها ملزم شده‏ايد، حج خود را به پايان برسانيد.

بر اين اساس، همه مسلمانان جهان، در ايام حج، برنامه سفر خود را به‌گونه‌اي تنظيم مي‌كنند كه هنگام رفتن به حج يا زمان بازگشت، به زيارت مرقد پيامبر(صلي الله عليه و آله) بروند.

 

 

---