همسران پیامبر و آیه تخییر
در صفحه 75 در ادامه سخنانِ دوستان سنّیِ آن سبزی‌فروش آمده است که خداوند درباره همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: {یا أَیُّهَا النَّبِىُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ إِنْ کُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ زِینَتَها فَتَعالَیْنَ أُمَت
در صفحه 75 در ادامه سخنانِ دوستان سنّيِ آن سبزيفروش آمده است كه خداوند درباره همسران پيامبر(صلي الله عليه و آله) ميفرمايد:
{يا أَيُّهَا النَّبِىُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً * وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً} (احزاب: 28 و 29)
اي پيامبر! به همسرانت بگو: اگر شما زندگي دنيا و زرق و برق آن را ميخواهيد، بياييد با هديهاي شما را بهرهمند ساخته و به نيكويي رها سازم. و اگر شما خدا و پيامبرش و سراي آخرت را ميخواهيد، خداوند براي نيكوكاران شما، پاداش عظيمي آماده ساخته است.
نويسنده ميگويد كه شيعه و سني بر اين اتفاق دارند كه پيامبر(صلي الله عليه و آله) هيچكدام از زنان نُهگانهاش را طلاق نداد و اين آيه به پيامبر(صلي الله عليه و آله) ميگويد كه اگر زنان او زينت دنيا را انتخاب ميكنند، آنها را طلاق بدهد و اگر خدا و رسول او و جهان آخرت را انتخاب كردند، آنها را براي همسري خود نگاه دارد. آيا كافر و منافق زندگي آخرت را بر زندگي دنيا ترجيح ميدهد؟! جواب را به عقلا واگذار ميكنيم.
پاسخ
شمول آيه مذكور
اولاً: در همين آيه، خداوند متعال همه همسراني كه نزد پيامبر(صلي الله عليه و آله) ميمانند را وعده «اجر عظيم» نداد، بلكه فرمود: {لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ} يعني به نيكوكاران شما، نه آنهايي كه به راه خطا روند. بنابراين امثال امّالمؤمنين عايشه از آيه مذكور خارج است. شايد علت اين قيد آن است كه كساني كه خدا و رسول را انتخاب ميكنند ممكن است بعداً دچار لغزش و فريب شيطان شوند و بخواهند از موقعيت خود سوءاستفاده كنند. از نظر احتمال نيز بعيد نيست كه برخي از بانوان يك شخصيت بزرگ براي كسب وجاهت و محبوبيت از مسائل مادي تا مدتي چشمپوشي كنند تا به اهداف خود برسند.
ثانياً: بهتر است ادامه آيات را نيز بخوانيم تا آگاهي بيشتري از مقصود الهي و استدلال آن افراد پيدا كنيم. خداوند در ادامه همان آيات قبلي ميفرمايد:
{يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَي اللَّهِ يَسِيراً...} (احزاب: 30 ـ 33)
اي همسران پيامبر! هر كس از شما گناه آشكار و فاحشي مرتكب شود عذاب او دو چندان خواهد بود و اين براي خدا آسان است. و هر كس از شما براي خدا و پيامبرش خضوع كند و عمل صالح انجام دهد، دو برابر به او پاداش خواهيم داد و روزي پرارزشي براي او آماده كردهايم. اي همسران پيامبر! شما همچون يكي از زنان [عادي] نيستيد اگر تقوا پيشه كنيد. پس بهگونهاي هوس انگيز سخن نگوييد كه بيمار دلان در شما طمع كنند و سخن شايسته بگوييد و در خانههاي خود بمانيد و همچون دوران جاهليت نخستين [در ميان مردم] ظاهر نشويد و... .
ميبينيم كه در اين آيات، همه وعدهها و تأكيدات به سوي تقوا، عمل صالح و اطاعت خداست و زنان پيامبر(صلي الله عليه و آله) هرگز از خطا مصون نشدهاند، بلكه در صورت انجام دادن گناه بزرگ، به دو چندان شدن مجازات نيز تهديد شدهاند.
امالمؤمنين عايشه همان كسي است كه آن خطاي بزرگ، يعني «خروج بر اميرالمؤمنين(عليه السلام)»، همچنين مشاركت در قتل مسلمانان و ديگر اعمال نادرست را مرتكب شده است كه خروج از خانه ـ كه در همين آيات از آن نهي شده است ـ كوچكترين آن است. چگونه ايشان داخل در مدح اين آيات باشد، درحاليكه سوره تحريم به مذمت ايشان پرداخته است؟! شايد به همين سبب بود كه امالمؤمنين عايشه هنگام مرگ بسيار بيتابي ميكرد. به او گفته شد: «آيا شما بيتابي ميكني با آنكه همسر رسول الله(صلي الله عليه و آله) و امالمؤمنين و دختر ابوبكر صديق هستي؟!» وي گفت: «واقعه جمل در گلويم مانده است. اي كاش قبل از آن مرده يا فراموش شده بودم».[1]
بار ديگري نيز گفته بود:
به خدا سوگند دوست داشتم درختي بودم. به خدا سوگند دوست داشتم پاره سنگي بودم. به خدا سوگند، دوست داشتم خداوند مرا خلق نكرده بود.[2]
و هنگام وفات، با تأسف، چنين گفت: «من پس از رسول خدا(صلي الله عليه و آله) حوادثي به وجود آوردم. اكنون كه از جهان رفتم مرا با ساير زنان پيامبر دفن كنيد». ذهبي از اهل سنت ميگويد: «مقصودش نقش بزرگ وي در حادثه جنگ جمل است».[3]