کارکردهای دیپلماسی فرهنگی حج
اکنون پرسش اصلی این است که: کارکردهای دیپلماسی فرهنگی حج در کاهش تعارضات قومی ـ ملیتی چیست؟ و در واقع این تحقیق به دنبال اثبات این مسئله است که دیپلماسی فرهنگیِ حج می‌تواند تعارضات قومی ـ ملیتی را کاهش دهد.
در شماره جديد فصلنامه ميقات حج هادي صادق زاده مقاله اي با عنوان «كاركردهاي ديپلماسي فرهنگي حج در كاهش تعصبات مذهبي و تعارضات قومي ـ مليتي» به رشته تحرير درآورده است.
در اين مقاله مي خوانيم:
كسي كه كوچك‌ترين آشنايي با تعليمات اسلامي داشته باشد، در اين جهت ترديد نمي‌كند كه اسلام به عناوين مختلف دستور داده است كه مسلمانان دور هم جمع شوند و يكديگر را از نزديك ببينند و از احوال همديگر آگاه شوند تا دل‌هايشان به هم نزديك شود و ديوار‌ها از ميان برداشته و شكاف‌ها پر شود.
طبق نصوص اسلامي، عبادت هر اندازه بيشتر در خلوت و دور از چشم ديگران انجام شود به اخلاص نزديك‌تر است. در عين حال اسلام دستور اكيد داده است كه نماز به جماعت خوانده شود و اجر و ثواب اين عمل را بيش از آنچه تصور مي‌رود، از نماز فرادي بالا‌تر برده است؛ چرا؟ براي اين‌كه در اثر جماعت، مسلمين از يكديگر آگاه مي‌شوندو دل‌هايشان به يكديگر نزديك مي‌شود.
هفته‌اي يك بار نماز جمعه قرار داده و مقرر كرده است كه در شعاع يك فرسخ در يك فرسخ بر همه واجب است كه شركت كنند. در نماز جمعه به جاي دو ركعت آن، دو خطبه قرار داده است كه امام در آن خطابه، علاوه بر مواعظ، اخبار اقطار عالم اسلام را به اطلاع آن‌ها مي‌رساند و مصالح عمومي را با آن‌ها در ميان مي‌گذارد.
نماز جماعت، اجتماع روزانه است و نماز جمعه اجتماع عمومي‌تر و هفتگي است. نماز عيد فطر و نماز عيد اضحي دو عبادت اجتماعي ديگر است كه ساليانه مي‌باشند.
از همة اجتماعات اسلامي مهم‌تر و عمومي‌تر، برنامة حج است. بر هركسي واجب است اگر توانايي داشته باشد لااقل در عمر يك بار در اين اجتماع عظيم شركت كند. در اين عمل بزرگ اسلامي كه با همة نقايصي كه در اجراي آن وجود دارد، باز هم در جهان بي‌نظير است، هم زمانِ واحد در نظر گرفته شده و هم مكانِ واحد، همه بايد اين اعمال را در روزهاي معين از ذي‌الحجه انجام دهند، نه در روزهاي ديگر و يا ماه‌هاي ديگر، و همه بايد آن اعمال را در سرزمين معين انجام دهند كه همان سرزميني است كه اولين بار در آن‌جا خانه‌اي براي پرستش خداي يگانه ساخته شد؛ چرا؟ آيا جز براي اين است كه ميعادگاه و مجتمع اهل توحيد باشد؟ آيا جز براي اين است كه موحدان بايد در آن‌جا رنگ توحيد و وحدت به خود بگيرند؟
اكنون پرسش اصلي اين است كه: كاركردهاي ديپلماسي فرهنگي حج در كاهش تعارضات قومي ـ مليتي چيست؟ و در واقع اين تحقيق به دنبال اثبات اين مسئله است كه ديپلماسي فرهنگيِ حج مي‌تواند تعارضات قومي ـ مليتي را كاهش دهد.
در چكيده مقاله آمده است:
هدف اصلي ديپلماسي فرهنگي، رسيدن به تفاهم متقابل با ارتباط بين فرهنگ‌هاي مختلف است. ارتباطات انسان‌هاي اوليه، غالباً با نزاع و مشاجره همراه بوده، اما امروزه ملاقات‌ها و برخوردهاي فرهنگي در دنيا به لحاظ كمي و كيفي، تفاوت زيادي با گذشته دارد و به طور قطع و يقين بالا رفتن سطح معلومات و دانش انسانها در نوع ارتباطات و برخوردها اثرگذار است. بنابراين، براي رسيدن به تفاهم واقعي، اولاً بايد عوامل اثرگذار در اين مسير به درستي شناخته شوند و ثانياً بايد موانع رسيدن به تفاهم متقابل را شناخت و از ميان برداشت.
از جمله عوامل مؤثر در ارتباطات فرهنگي، باورها و اعتقادات انسا نها است؛ چرا كه افكار انسانها با اعتقادات آن‌ها شكل مي‌گيرد و رفتار هم با افكار درست مي‌شود و اگر اين مقدمات صحيح باشد ارتباط هم درست و مطلوب خواهد بود.
يكي از مهم‌ترين موانع رسيدن به تفاهم حقيقي، تعصبات بيجا است كه در موارد زيادي؛ از جمله نژاد، رنگ، زبان، مذهب، سرزمين و ... مي‌تواند ظهور داشته باشد و در اثر آن فخرفروشيو برتري‌طلبي ايجاد مي‌شود. تعصبات در بسياري از موارد به ملي‌گرايي و قوم‌گرايي منجر مي‌شود و عامل بسياري از مناقشات است و در نتيجه ملت‌ها را از يكديگر جدا مي‌كند و راه رسيدن به تفاهم را مسدود مي‌كند، و در نهايت دوري فرهنگ‌ها از همديگر را رقم مي‌زند.
مبارزه با تبعيض، نژادپرستي، قوم‌گرايي و... از جمله اهدافي است كه درون مناسك حج گنجانده شده كه در صورت توجه به روح و باطن اعمال حج و انجام صحيح مناسك آن، رسيدن به اين مهم مقدور و ممكن است.
براي مطالعه متن كامل مقاله اينجا را كليك كنيد.