چگونه آثار معنوی حج را حفظ کنیم
همهساله هزاران انسان شیفته اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام با قلبی سرشار از عشق و امید، از خانه و کاشانه خود دل کنده، راهیِ اماکن زیارتی و مراقد پاک معصومان و پیشوایان الهی میشوند تا روح و جان خویش را با آنان پیوند زده، زمینه را برای دستیابی به کمال و قُرب پروردگار فراهم سازند.
پايگاه اطلاع رساني حج: حضور در اين اماكن مقدس، از يك سو تجديد عهد با پيشوايان دين است، كه جملاتي چون: «مُحَقِّقٌ لِمَا حَقَّقْتُمْ، مُبْطِلٌ لِمَا أَبْطَلْتُمْ» و يا «سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ، مُحِبٌّ لِمَنْ أَحْبَبْتُمْ، مُبْغِضٌ لِمَنْ أَبْغَضْتُمْ»؛ آنچه را شما حق ميدانيد من نيز حق ميدانم، و آنچه را شما باطل ميدانيد من باطل ميدانم، با آن كه شما در صلح و سازش هستيد، من نيز هستم و با آن كه شما ميستيزيد، من نيز سر ستيز دارم، آن كه را شما دوست داريد، دوست ميدارم و آن كه را شما دشمن داريد، من نيز دشمن ميشمارم.) گوياي اين حقيقت است و از سوي ديگر، از روز مرّه گي و آلودگي به گناه فاصله گرفتن و خود را در اقيانوس رحمت و مغفرت الهي شستشو دادن و با توبه از گناه و معصيت رهيدن است. اما سئوال اين است كه اين معنويت را چگونه حفظ كنيم و چگونه اين حال و هواي روحاني را به اطرافيان خود منتقل كنيم، حجتالاسلام و المسلمين كرمي استاد حوزه و دانشگاه در اين مقال به اين موضوع مهم پرداخته است.
چگونه آثار معنوي حاصل سفر معنوي حج را حفظ كنيم؟
در روايات متعدد اين تعبير آمده است كه «تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام؛كافي ، ج4، ص: 549» اينكه رفتن به سفر معنوي حج تا اين حد مورد تاكيد دين مبين اسلام قرار گرفته است در روايات اين گونه منعكس كردهاند كه اين سفر براي ارتباط برقرار كردن با وجود صاحبالامر است، يعني در زمان هر امامي، فردي كه به حج و عمره مشرف ميشود براي اين است كه با امام عصرش ارتباط برقرار نمايد، لذاست كه از رسول اكرم (صليالله عليه وآله) روايت شده است كه فرمود: «هر كس به زيارت حج برود و مرا زيارت نكند، به من جفا كرده است؛ وفاء الوفاء، ج 4، ص 1342» و در حديث ديگري نيز از آن حضرت (صليالله عليه وآله) روايت شده است كه فرمود: كسي كه به زيارت حج برود و بعد از وفات من، مرا زيارت كند، مانند آن است كه در حياتم مرا زيارت كرده باشد چرا كه مدينه پايگاه رسالت است و قبر مطهر نبي اكرم در آنجاست و آثار نبوي و رسالت او در آن شهر است اگر كسي به حج برود و به زيارت قبر نبي مكرم اسلام نرود در حق پيامبر جفا كرده است.
بر اين اساس بر ما واجب كردهاند كه طواف خانه خدا كنيم و بعد از آن اعمالمان را بر ائمه اطهار و امام زمانمان عرضه كنيم لذا آنچه كه مهم است ارتباطي است كه شخص محرم با امام زمان خود پيدا ميكند اما براي اينكه اين ارتباط باقي بماند و بعد كه از سفر معنوي حج بر ميگردد آن نور را نگهدارند يكي از توصيههايي كه به دانشجويان عزيز دارم و توصيه مجربي نيز بوده است خواندن مداوم دعاي عهد است، سعي كنيد در طول زندگي خود بعد از نماز صبح هر صباح دعاي عهد را بخوانيد از خصوصيت اين دعا است كه شما با خواندن اين دعا هر روز با امام زمان خود تجديد بيعت ميكنيد «اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ هَذَا الْيَوْمِ، وَ مَا عِشْتُ بِهِ فِي أَيَّامِي عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَيْعَةً لَهُ فِي عُنُقِي، لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ، اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ، الذَّابِّينَ عَنْهُ، الْمُسَارِعِينَ فِي حَوَائِجِهِ، الْمُمْتَثِلِينَ لِأَوَامِرِهِ، الْمُحَامِينَ عَنْهُ، الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْهِ.، مزار الكبير ، ص: 663» اين تجديد بيعت باعث ميشود خاطره ها و قرار ها هم تجديد شود و متوجه اين نكته باشيم كه چه قرارهايي با امام زمان گذاشتم لذا براي باقي ماندن اثر حج ارتباط با امام زمان لازم است چرا كه خود فريضه حج در جهت ارتباط برقرار كردن با امام زمان است.
اگر اين ارتباط به هر صورتي كه باشد و لو ظاهري حاصل شد معنويت حج باقي ميماند اين كه من عهد ميبندم كه در خدمت امام زمان باشم باعث ميشود كه آن ارتباط و آن نور براي هميشه باقي بماند.
كساني كه به حج مشرف ميشوند از آن نور بهرهاي ميبرند و حتي كساني كه به صورت مادي نگاهميكنند در جاي خود اثبات شده است كه خود خاك مكه نيز آثار و پرتو افكني خاصي دارد و انرژي زاست و يك انرژي ويژه اي را به طواف كننده دور خانه اعطا ميكند، آنچه كه از نظر علمي دانشمندان علم شيمي هم به آن رسيده اند مخصوصاً خاك شناسان، خاك زير كعبه پرتو افشاني خاصي دارد لذا حتي كساني هم كه اهل توجه نيستند از آن محيط بهره ميبرند، تنها راه براي حفظ آثار اين سفر معنوي اين است كه غفلت زاديي شود و يكي از بهترين راهها دعاي عهد امام زمان است كه در روايات ما هم آمده است: «مَنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ كَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَإِنْ مَاتَ قَبْلَهُ أَخْرَجَهُ اللَّهُ تَعَالَى مِنْ قَبْرِهِ، وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ كَلِمَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ، وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَيِّئَة؛» اگر كسي چهل صباح اين دعا را بخواند و زمان ظهور آن حضرت را درك نمايد يا از ياران آن حضرت است و اگر از دنيا رفته باشد رجعت مي كتد و از ياران امام زمان ميگردد اين كمترين چيزي است كه در اثر اين دعا ميدهند و ارتباط او را با امام زمانش محكم ميكند و هيچ گاه فراموش نميكند كه؛ حضرت صاحبالامر فرموده است: «انّا غير مهملين لمراعاتكم و لا ناسين لذكركم، و لولا ذلك لنزل بكم اللّأواء و اصطلمكم الاعداء؛ احتجاج طبرسى، ج 2، ص 598» همانا، ما از رعايت حال شما كوتاهي نميكنيم و شما را از ياد نميبريم، چه، در غير اين صورت، سختيها و گرفتاريها بر شما فرو ميآيد و دشمنان شما را ريشهكن كرده و از بين ميبرند. ما هميشه به ياد شما هستيم و با اين طريق ميتوانند آثار حج را نگهدارند.
چگونه اين حالات و آثار معنوي را به اطرافيان منتقل كنيم؟
به طور كلي در سفر اولي كه به عنوان روحاني كاروان به حج مشرف ميشدم به خدمت يكي از اهل دل رسيدم و تقاضاي نصيحتي كردم ايشان به من فرمود: برو و مرتب به زائرينت سر بزن و در چهره ايشان دقت كن و نور حج را مي بيني، در حديثي از امام صادق عليه السلام نقل شده است: «حجگزار تا زمانى كه خودش را به گناه آلوده نكرده، نورانيت حج با او هست.» اگر كسي پيش از سفر، خود را از آلودگيها پاك كند و آگاهانه حج بگزارد، اين سفر بر او تأثير ميگذارد و با تحوّل روحي و اخلاقي به ديارش بازميگردد. به طور طبيعي همان طور كه آن اثر شخص حاجي را در بر ميگيرد كساني هم كه با او ارتباط دارد از نور او بهرمند ميشوند، مخصوصاً يكي از آثار عبادي و معنوي حج اين است كه نوع نگاه و رفتار حاجي تغيير ميكند و اين مطلب را اطرافيان به خوبي درك ميكنند اما متأسفانه اين حالات دچار غفلت ميشود. و چه خوب است كه توجه به امام حيّ داده شود و كمي در فلسفه و عرفان حج كاركرد. اگر من بسوي ارتباط با امام زمان رفتم مقدمهاي است براي سير و سلوك الهي و حفظ آثار حج، حج به تمام معنا يك كارخانه انسانسازي است و علت اصلي آن هم اين است كه برنامه عبوديت آنجا يك رنگ و بوي ديگر دارد. بهترين راهكار براي اخلاق عملي حج است و اين مطلب هم در سايه معرفت حاصل ميگردد.