نگاهی به کتاب وهابیت و توحید
علی اصغر رضوانی، کتاب «وهابیت و توحید» را در سه بخش توحید نظری، توحید عملی و بررسی آیات متشابهات تنظیم کرده است. این کتاب به همت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت تهیه و روانه بازار نشر شد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، انتشارات مشعر وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت كتاب «وهابيت و توحيد» اثر علي اصغر رضواني را منتشر كرده است .
اين كتاب در سه بخش توحيد نظري، توحيد عملي و بررسي آيات متشابهات نوشته شده است.
يكي از مباحث اصلي و زيربنايي با وهابيان بحث درباره توحيد و شرك و اقسام و مصاديق آن دو است؛ آنان گرچه در معنا و مفهوم توحيد و حكم آن با ديگران اختلاف چنداني ندارند، ولي به تقسيم خاصي در اين باره قائلند. همچنين آنها برخي از مصاديق توحيد از نظر ديگران را از مصاديق شرك عبادي ميدانند. ازاين رو ، نويسنده در اين نوشتار به مبحث توحيد و اقسام و مصاديق آن پرداخته و مصاديق توحيد و شرك عبادي را بررسي كرده است.
در ادامه نويسنده در صفحه 93 پس از بيان اقسام توحيد از نظر وهابيت آنها را اينگونه نقد ميكند:
وهابيان توحيد را بر سه نوع تقسيم نمودهاند: ربوبي، الوهي و توحيد در اسما و صفات.
ابن عثيمين ميگويد: توحيد ربوبي؛ يعني اختصاص دادن خلق، ملك و تدبير به خداوند. توحيد الوهي همان توحيد عبادت است؛ يعني اينكه عبادت تنها مخصوص خداوند است. توحيد اسما و صفات؛ يعني اثبات هر صفتي كه در ادله بر خداوند ثابت شده، لكن بدون در نظر گرفتن نظير و شبيهي براي خداوند.
اين تقسيم اشكالاتي دارد كه به برخي از آنها اشاره ميشود:
1. ربوبيت به معناي خالقيت نيست، بلكه همان گونه كه قبلاً به آن اشاره شد عبارت از تدبير و اداره عالم وت صرّف در شئون آن است.
2. از بررسي آيات و مطالعه تاريخ بت پرستان به دست ميآيد كه توحيد در خالقيت مورد اتفاق مردم شبه جزيرة العرب بوده، و تنها مشكل آنان توحيد در ربوبيت والوهيت وعبوديت است. از همين رو خداوند متعال به پيامبرش ميفرمايد: «وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأَرْضَ لَيقُولُنَّ اللهُ»(لقمان: ۲۵(؛ و هرگاه از آنان سؤال كني چه كسي آسمانها وزمين را آفريده است، مسلماً ميگويند: الله.
3- «اله» به معناي معبود نيست، لذا توحيد در الوهيت به معناي توحيد در عبوديت نيست؛ بلكه مقصود از «اله» همان معنايي است كه از لفظ جلاله «الله» استفاده ميشود و تنها فرقشان در اين است كه اولي كلّي و دومي مصداق آن كلّي است. شاهد اين مدعا آن است كه در كلمه اخلاص «لا اله الاّ الله» اگر مقصود از «اله» معبود باشد جمله كذب محض ميشود؛ زيرا به طور وضوح در خارج معبوداني غير از خداوند ميبينيم كه مورد پرستش مردم واقع ميشوند
4- در مورد معناي توحيد صفاتي نيز اشكالاتي متوجه تقسيم آنان است كه در بحث كيفيت صفات الهي به آن اشاره كرده ايم.
خلاصه اينكه حقيقت توحيد در صفات به معناي عينيت صفات با ذات است، نه نيابت ذات از صفات كه معتزله قائلند، و نه زيادت صفات بر ذات كه اشاعره قائلند و نه اين معنايي كه وهابيان به آن معتقدند؛ زيرا معنايي كه وهابيان اعتقاد دارند، يا سر از تشبيه درخواهد آورد يا تعطيل.
همچنين نويسنده در آخرين قسمت كتاب به پاسخ چند شبهه مهم وهابيت پرداخته است كه از مهمترين آنها بحث رفع گرفتاري از غير خداست. نويسنده در اين باره چنين آورده است:
يكي از مسائلي كه وهابيان از گذشته تا به امروز به ما ايراد ميگيرند اين مسئله است كه شما شيعهها از غير خدا حاجت و رفع گرفتاري را مي خواهيد كه اين، شرك مسلم است و انها براي اثبات مدعاي خويش به آيات 56 و 57 سوره مباركه اسرا اشاره كرده اند كه خداوند متعال ميفرمايد:
«قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلا يمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنْكُمْ وَ لا تَحْوِيلاً * أُولئِكَ الَّذِينَ يدْعُونَ يبْتَغُونَ إِلي رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ»؛ بگو: كساني را كه غير از خدا (معبود خود) ميپنداريد، بخوانيد! آنها نه ميتوانند مشكلي را از شما برطرف سازند، ونه تغييري در آن ايجاد كنند. كساني را كه آنان ميخوانند، خودشان وسيله اي (براي تقرب) به پروردگارشان ميجويند .
وهابيت به اين آيه تمسك كرده اند و ميگويند طبق اين آيه نبايد از غير خدا تقرب جوييم؛
پاسخ:
اوّلاً: خطاب در آيه فوق به مشركاني است كه نظر استقلالي به واسطهها اعم از ملائكه، جنّ ويا بتها داشتهاند كه به طور حتم اين ديدگاه شرك بوده و كفر آن ثابت و حتمي است و لذا خداوند متعال درباره عقيده آنان ميفرمايد: «زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ؛» يعني گمان شما در اينكه واسطه را از ارتباط طولي آن با خدا قطع كرده ايد .
ثانياً: از ظاهر اين آيه و آيات ديگر استفاده ميشود كه مشركان ديد استقلالي نسبت به وسائط داشته و آنها را مستقل در تدبير ميدانستند و لذا قرآن كريم نفي ملك و استقلال از وسائط نموده است .
انتشارات مشعر وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت كتاب وهابيت و توحيد را در 191 صفحه و به قيمت 15000 تومان روانه بازار نشر كرده است.
براي مطالعه آنلاين كتاب اينجا را كليك كنيد.
آثار و كتابهاي حوزه نمايندگي وليفقيه در امور حجوزيارت را ميتوان آنلاين و رايگان از كتابخانه تخصصي پايگاه حج دريافت كرد.