حارث بن انس
از بدریون و از شهدای اُحد حارث بن انس بن رافع، از تیره بنی‌عبدالاشهل[1] اوس[2] و از انصار رسول خدا(صلی الله علیه و آله)[3] بود. مادر وی، ام شریک، دختر خالد بن خنیس، از تیره بنی‌ساعده خزرج٭ و از بیعت کنندگان با پیامبر(صلی الله علیه و آله) بود.
از بدريون و از شهداي اُحد
حارث بن انس بن رافع، از تيره بني‌عبدالاشهل[1] اوس[2] و از انصار رسول خدا(صلي الله عليه و آله)[3] بود. مادر وي، ام شريك، دختر خالد بن خنيس، از تيره بني‌ساعده خزرج٭ و از بيعت كنندگان با پيامبر(صلي الله عليه و آله) بود.[4] پدر حارث ابوالحيسر انس، به دنبال شدت گرفتن درگيري ميان اوس٭ و خزرج، آن‌گاه كه به نمايندگي از اوس براي كمك گرفتن از قريش، در برابر خزرجيان، به مكه آمده بود، از سوي پيامبر(صلي الله عليه و آله) به اسلام دعوت شد. اما از پذيرفتن آن سر باز زد.[5] اين در حالي است كه به اعتقاد برخي، هر چند پدر حارث، دعوت پيامبر(صلي الله عليه و آله) را آشكارا نپذيرفت، اما وي، در همان زمان، مسلمان شد و هنگام مرگ با به زبان آوردن شهادتين، اسلام خود را اظهار كرد.[6]
از زندگي حارث، تا نبرد بدر (سال دوم)، اطلاعي در دست نيست. وي را از حاضرين در اين غزوه دانسته‌اند.[7] او در نبرد اُحد
(سال سوم)، برخلاف بسياري از همرزمان خود كه به دنبال پيروزي مسلمانان تنگه را رها كرده و به جمع‌آوري غنايم مشغول شدند، طبق دستور رسول خدا(صلي الله عليه و آله) كه فرموده بود
در صورت پيروزي يا شكست تنگه عينين را ترك نكنند، همراه فرمانده‌اش، عبدالله بن جبير، در محل مأموريت خود باقي ماندند و ديگران را نيز از سرپيچي فرمان رسول خدا(صلي الله عليه و آله) برحذر داشتند. سرانجام آنان در يورش
سپاه قريش به شهادت رسيدند.[8] برادرزاده حارث، عبدالله بن شريك نيز در اين نبرد به شهادت رسيد.[9]
(سال سوم)، برخلاف بسياري از همرزمان خود كه به دنبال پيروزي مسلمانان تنگه را رها كرده و به جمع‌آوري غنايم مشغول شدند، طبق دستور رسول خدا(صلي الله عليه و آله) كه فرموده بود
در صورت پيروزي يا شكست تنگه عينين را ترك نكنند، همراه فرمانده‌اش، عبدالله بن جبير، در محل مأموريت خود باقي ماندند و ديگران را نيز از سرپيچي فرمان رسول خدا(صلي الله عليه و آله) برحذر داشتند. سرانجام آنان در يورش
سپاه قريش به شهادت رسيدند.[8] برادرزاده حارث، عبدالله بن شريك نيز در اين نبرد به شهادت رسيد.[9]
صحابه‌نگاران، درباره يكي بودن حارث بن اوس و حارث بن اشيم با حارث بن انس، اتفاق نظر ندارند. برخي آن دو را همان حارث بن انس مي‌دانند. برخي ديگر حارث بن اوس را همان حارث بن انس دانسته، اما حارث بن اشيم را شخصيتي مستقل ذكر كرده‌اند. عده‌اي نيز اين سه نام را داراي شخصيت مستقل تاريخي قلمداد كرده و تنها حارث بن انس را از شهداي احد دانسته‌اند.[10]
منابع
الاستيعاب في معرفة الاصحاب: يوسف بن عبدالله بن عبدالبر (368-463ق.)، تحقيق علي محمد البجاوي، بيروت، دار الجيل، 1412ق؛ اسد الغابه في معرفة الصحابه: علي بن محمد بن الاثير (555-630ق.)، بيروت، دار الفكر، 1409ق؛ الاصابة في تمييز الصحابه: ابن حجر العسقلاني (773-852ق.)، به كوشش علي محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بيروت، دار الكتب العلميه، 1415ق؛ امتاع الاسماع بما للنبي من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع: احمد بن علي المقريزي (م.845ق.) به كوشش محمد عبدالحميد النميسي، بيروت، دار الكتب العلميه، 1420ق؛ انساب الاشراف: احمد بن يحيي البلاذري (م.279ق.)، تحقيق سهيل صادق زكار و رياض زركلي، بيروت، دار الفكر، 1417ق؛ البداية و النهاية في التاريخ: اسماعيل بن عمر بن كثير (700-774ق.)، بيروت، مكتبة المعارف، 1411ق؛ تاريخ الطبري (تاريخ الامم و الملوك): محمد بن جرير الطبري (224-310ق.)، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، دار احياء التراث العربي؛ رجال الطوسي: محمد بن حسن الطوسي (385-460ق.)، به كوشش جواد قيومي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1415ق؛ السيرة النبويه: عبدالملك بن هشام (م.218ق.)، تحقيق مصطفي السقاء و عبدالحفيظ شبلي و ابراهيم الابياري، بيروت، دار المعرفه، بي‌تا؛ الطبقات الكبري: محمد بن سعد (م.230ق.)، به كوشش محمد عبدالقادر عطا، بيروت، دار الكتب العلميه، 1410ق؛ نقد الرجال: السيد مصطفي التفرشي (قرن 11)، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث، 1418ق.
محمدرضا ميرزايي
[1]. انساب الاشراف، ج1، ص400؛ الاستيعاب، ج1، ص281؛
اسد الغابه، ج1، ص378.
اسد الغابه، ج1، ص378.
[2]. الاستيعاب، ج1، ص281؛ اسد الغابه، ج1، ص378.
[3]. السيرة النبويه، ج2، ص122؛ اسد الغابه، ج1، ص378؛ الاصابه، ج1، ص658.
[4]. الطبقات، ج8، ص226-277؛ اسد الغابه، ج6، ص351؛ الاصابه، ج8، ص415.
[5]. انساب الاشراف، ج1، ص274؛ نك: البداية و النهايه، ج3، ص148؛ امتاع الاسماع، ج9، ص185.
[6]. تاريخ الطبري، ج2، ص353؛ الاستيعاب، ج1، ص125؛
اسد الغابه، ج1، ص186.
اسد الغابه، ج1، ص186.
[7]. السيرة النبويه، ج1، ص686؛ الاستيعاب، ج2، ص704؛ الاصابه، ج1، ص658.
[8]. رجال الطوسي، ص36؛ نقد الرجال، ج1، ص382.
[9]. الاستيعاب، ج2، ص704؛ اسد الغابه، ج2، ص370؛ الاصابه، ج4، ص111.
[10]. اسد الغابه، ج1، ص378.