امارات

امارات متحده عربي در جنوب غربي آسيا و شرق شبه جزيره عربستان قرار دارد. اين كشور با كشورهاي عمان، قطر و عربستان سعودي همسايه است. امارات متشكل از هفت اميرنشين ابوظبي، دبي، شارجه، عجمان، ام القوين، رأس الخيمه و فجيره است كه به‌گونه فدرالي اداره مي‌شوند و پايتخت آن ابوظبي و زبان رسمي آن عربي است.[1]  مساحت امارات در حدود 83600 كيلومتر مربع و بر اساس سرشماري 2011م.جمعيت آن 5144664 تن است كه حدود 80% آن غير اماراتي[2] و بيشتر از كشورهاي هند، پاكستان و بنگلادش هستند.[3]

 

سلطه استعماري انگليس بر اين كشور از سال 1820م. آغاز شد و تا سال 1971م. ادامه داشت. در اول دسامبر 1971م. انگليس همه معاهدات خود با شيخ‌نشين‌ها را كه به سبب آن‌ها تحت ‌الحمايه انگليس بودند، پايان يافته خواند و از همان هنگام، امارات متحده عربي استقلال يافت و تأسيس شد.[4] پيشتر اين كشور با نام‌هايي چون دولت‌هاي متصالح، عمان متصالح، سواحل متصالح و امارات سبع شناخته مي‌شد.[5]

اسلام در سده نخست ق. به ‌دست عمرو بن عاص كه از جانب پيامبر اكرم9 به اين منطقه اعزام شده بود، به آن‌جا راه يافت.[6] بيش از 96% مردم امارات مسلمان و ديگران پيرو مسيحيت‌ هستند. بيشتر ساكنان ابوظبي و دبي مالكي مذهبند.[7] آمارهاي گوناگون درباره شمار شيعيان امارات وجود دارد كه از 16 تا 25% متفاوتند.[8]

 

ƒحج‌‌گزاري

سفر حاجيان اماراتي تا پيش از فراگير شدن وسايل حمل و نقل جديد، از سه راه انجام مي‌شده است. راه نخست، مسافرت دريايي در خليج فارس تا يكي از بنادر شمال عربستان بود. در اين مسير، حج‌‌گزاران از شندغه، اسكله دبي، به بندر دمام يا الخبر عربستان رفته، سپس با ماشين يا شتر به مكه و مدينه منتقل مي‌شدند. شمار زائران هر كاروان معمولا ميان 20 تا 40 تن بود و هر كاروان همراه خود تعدادي شتر براي حمل بار و تعدادي براي فروش به قيمت بالاتر در عربستان داشت. هزينه سفر حج از اين راه 275 روپيه بود كه 25 روپيه هزينه كشتي تا الخبر يا دمام مي‌شد.[9] راه دوم كه ويژه ثروتمندان و بسيار پر هزينه بود، از دريا به بندر بمبئي هند و از آن‌جا با كشتي به جده منتهي مي‌شد. مسير دريايي اين راه تا جده حدود يك ماه به طول مي‌انجاميد. در راه سوم كه كاملا زميني بود، مسافران پس از پيمودن منازل گوناگون از خوانيج در دبي به سلوي در جنوب قطر رفته، از آن‌جا به عربستان وارد مي‌شدند و با گذراندن شهرهايي بسيار در عربستان، در الجزيمه محرم مي‌‌گشتند و سپس به افلاج رفته، از آن‌جا رهسپار مكه مي‌شدند.[10]

 

امروزه سفر حج مردم امارات از دو راه زميني و هوايي انجام مي‌شود. سفر زميني از شهر غويفات، مرز مشترك امارات و عربستان، به سوي حجاز صورت مي‌گيرد.[11]

 

حج‌‌گزاري حاجيان اماراتي در قالب كاروان‌هاي خصوصي انجام مي‌شود. وظيفه اين كاروان‌ها افزون ‌بر حمل و نقل حاجيان، تدارك امور بهداشتي مانند تأمين پزشك و آمبولانس، تهيه مكان براي سكونت حاجيان، و آموزش آنان پيش از سفر است. در سال‌هاي پيشتر سفر حج به صورت فردي به دو شكل هوايي و زميني و با خودروي شخصي انجام مي‌شد. امروزه حج به شكل فردي ممنوع شده و تنها از راه كاروان‌هاي تأييد شده امكان‌پذير است.[12] فعاليت اين كاروان‌ها زير نظر سازمان «هيئت عامه شؤون اسلامي و اوقاف» انجام مي‌شود.[13] بعثه حج امارات كه افزون‌ بر نظارت بر تلاش‌هاي كاروان‌هاي حج، وظيفه برنامه‌ريزي و رسيدگي به امور مذهبي، امنيتي و بهداشتي، برنامه‌ريزي براي كاروان‌ها، تهيه ‌گزارش‌ها، بررسي شكايات و ... را بر عهده دارد، همه ساله به حج فرستاده مي‌شود.[14]

 

ارائه آگاهي‌هاي لازم درباره مناسك حج در قالب كتاب‌هايي كه به عنوان هديه به حاجيان داده مي‌شود و نيز راه‌اندازي يك مركز تلفني پاسخ به پرسش‌هاي شرعي، از تلاش‌هاي سازمان اوقاف اين كشور در زمينه آموزش حاجيان است.[15] شمار حاجيان اماراتي به سال 1388ش. بسيار بيشتر از سهميه‌اي بود كه عربستان به هر كشور اختصاص مي‌داد و به بيش از 24000 تن مي‌رسيد. اما دولت سعودي اين شمار را به حدود 6000 تن كاهش داد.[16] اين كاهش با توجه به افزايش ناگهاني جمعيت ساكنان امارات در دو سال اخير، مشكلاتي فراوان را براي مشتاقان سفر حج پديد آورده و باعث بالا رفتن هزينه حج شده است.[17] از اين رو، مسؤولان حج امارات تلاش دارند كه اين شمار را تا 16000 تن براي شهروندان و 3500 تن براي افراد مقيم امارات افزايش دهند.[18] هزينه سفر حج اماراتي‌ها در سال 2010م. به فراخور نوع خدمات كاروان‌ها ميان 16000 تا 000/70 درهم متفاوت بود.[19]

 

در باره آداب و رسوم حج مي‌توان به مراسم بدرقه و پيشواز حاجيان اشاره كرد. معمولاً مراسم خداحافظي با كاروان، در مسجد محل انجام مي‌شود.[20] در برخي خانواده‌ها، زن و فرزندان حاجي به هنگام بازگشت حاجي هلهله مي‌كنند كه به اين هلهله‌ها «زغاريد» گفته مي‌شود. وليمه دادن و آوردن سوغات از آب زمزم، سجاده و خرماي حجاز از ديگر آداب و رسوم حاجيان اماراتي است.[21]

 

مدارس و ادارات امارات نيز برنامه‌هايي براي اعزام دانش‌آموزان و كارمندان خود به سفر عمره دارند.[22] نيز سفر عمره به عنوان هديه براي نومسلمانان، حافظان قرآن و جوانان نمونه اماراتي اختصاص داده مي‌شود.[23] برخي كشورها از فرودگاه‌ها و پروازهاي امارات براي انتقال حاجيان خود به عربستان استفاده مي‌كنند كه از آن جمله مي‌توان به اوگاندا و استراليا اشاره كرد كه افزون‌ بر پرواز مستقيم به جده، از پروازهاي اماراتي و فرودگاه‌هاي دبي و ابوظبي به عنوان ترانزيت استفاده مي‌كنند.[24]

 

 

---