انواری، محمد باقر محییالدین
از نمایندگان امام خمینی در حج 1399ق./ 1358ش. محمدباقر محیی‌‌الدین انواری به سال 1305ش. در خانواده‌ای روحانی در قم زاده شد و علوم اسلامی را در قم و تهران فراگرفت. سطح عالی را نزد استادان فقه و اصول، سیّد عبّاس فشارکی، عمادالدّین غروی رشتی
از نمايندگان امام خميني در حج 1399ق./ 1358ش.
محمدباقر محيي‌‌الدين انواري به سال 1305ش. در خانواده‌اي روحاني در قم زاده شد و علوم اسلامي را در قم و تهران فراگرفت. سطح عالي را نزد استادان فقه و اصول، سيّد عبّاس فشاركي، عمادالدّين غروي رشتي، سيّد محمد حسين شيرازي، ميرزا يوسف ايرواني و مرتضي حائري فراگرفت و فلسفه را نزد ابوالحسن شعراني، مهدي الهي قمشهاي، ابوالحسن رفيعي قزويني و مرتضي مطهري آموخت.[1]
او در نهضت امام خميني از افراد فعال و مورد اعتماد ايشان و حامل نامه امام درباره انقلاب سفيد و توطئه‌هاي رژيم شاه به آيت الله سيد محسن حكيم از مراجع وقت نجف بود. در قيام پانزده خرداد، در شمار علماي مهاجر به تهران در اعتراض به دستگيري امام خميني بود.[2] وي يكي از چهار عضو منتخب امام در شوراي روحانيت جمعيت مؤتلفه اسلامي بود. همچنين در تشكيل شاخه نظامي مؤتلفه نقش داشت[3] او در 15 اسفند 1343ش. به اتهام براندازي حكومت پهلوي و قتل حسنعلي منصور، نخست وزير وقت، به پانزده سال حبس محكوم شد. انواري در 15 بهمن 1355ش. از زندان آزاد گشت[4] و به عنوان عضو جامعه روحانيت مبارز در شكل‌‌گيري رويدادهاي سياسي منجر به انقلاب به سال 1356 و1357ش. سهيم بود.
پس از انقلاب، وي عهده‌دار مسؤوليت‌هاي گوناگون بود كه از جمله آن‌ها مي‌توان به سرپرستي و مسؤوليّت مركز رسيدگي به امور مساجد، مسؤوليت تنظيم امور اصناف در كميته امور صنفي از سال 57 تا 58 از سوي امام خميني[5]، نمايندگي امام خميني در ژاندارمري كل كشور به سال 59، نمايندگي مجلس شوراي اسلامي در دوره اول و دوم و عضويت مجلس خبرگان رهبري در دو دوره نخست[6] اشاره كرد.
محيي الدين انواري همراه فضل الله محلاتي در تاريخ بيست و نه شهريور 1358ش./28 شوال 1399ق. يك سال به عنوان نماينده امام و سرپرست حاجيان ايراني در نخستين حج پس از پيروزي انقلاب منصوب شد. از ويژگي‌هاي حج آن سال، مي‌توان به بر‌گزاري راهپيمايي پنجاه هزار نفري حاجيان در روز 4 آبان هم‌زمان با پنجم ذي‌حجه در مكه به رغم حضور و بازرسي نظاميان سعودي[7] و همچنين پخش نشريات انقلابي ميان حاجيان در مكه، مدينه، منا و عرفات كه به نُه زبان ترجمه شده بود[8] اشاره كرد. بر‌گزاري مصاحبه و ارتباط با گروه‌هاي اسلامي از ديگر كشورها براي انجام دستورهاي امام خميني كه در حكم ايشان آمده بود، از ديگر كارهاي انواري بود.
در حكم امام خميني به اين دو آمده بود كه از آن‌جا كه ايام بر‌گزاري فريضه حج يكي از فرايض بزرگ اسلامي با محتواي عظيم انساني، روحاني، سياسي و اجتماعي، نزديك است و لازم است در آستانه برقراري جمهوري اسلامي، اين فريضه از آثار طاغوت پاكسازي و به اسلام راستين برگردد، مي‌بايست آن دو در مقام سرپرست حاجيان بيت الله الحرام در مشورت با مقام‌هاي صالح، هيأتي از افراد شايسته و متعهد و با ايمان، انتخاب و با همكاري آنان بر همه امور حج نظارت كنند.[9]
در اين حكم، ضمن تذكر برخي از مسائل فقهي مورد ابتلا در حج، بر اهتمام روحانيون به تبيين مناسك، تأكيد بر همدلي و اخوت در حج و ارتباط با زائران ديگر كشورهاي اسلامي، لزوم معرفي انقلاب اسلامي ايران به عنوان كشوري مدافع و مجري حكومت عدل اسلامي، خنثي سازي تبليغات دشمنان، جلوگيري از انجام كارهاي تفرقه‌افكن مانند افتادن روي قبور مطهر، لزوم شركت در جماعات اهل سنت در كشور عربستان، لازم و مجزي بودن متابعت از حكم قضات برادران اهل سنت در وقوفيْن هرچند در صورت قطع به خلاف، و همچنين پرهيز از زياده روي در خريد سوغاتي و مهماني‌ها اشاره شده است.
منابع
آيت الله حاج شيخ محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك: صفري عامري، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامي، 1388ش؛ خاطرات حج: محمد عظيمي، مؤسسه مطبوعاتي دهخدا، 1363ش؛ روزشمار انقلاب اسلامي، واحد تدوين تاريخ انقلاب اسلامي: تهران، سازمان تبليغات اسلامي، 1376ش؛ روزنامه اطلاعات: مؤسسه اطلاعات؛ صحيفه امام خميني قدس‌سره: تهران، نشر آثار امام خميني قدس‌سره.
http://www.majlesekhobregan.ir.
عليرضا عطاران طوسي
[1]. آيت الله محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص20-22؛ سايت دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري: http://www.majlesekhobregan.ir/fa/BookView.html?BookID=17&BookArticleID=154&ValuePath=154
[2]. آيت الله محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص23-28.
[3]. روزشمار انقلاب اسلامي، ج6، ص257؛ آيت الله محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص31-35.
[4]. آيت‌الله محيي الدين انواري، ص45-55، 69.
[5]. روزشمار انقلاب اسلامي، ص258؛ آيت الله محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص76-77.
[6]. آيت الله حاج شيخ محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص75-77؛ سايت دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري: http://www.majlesekhobregan.ir/fa/BookView.html?BookID=17&BookArticleID=154&ValuePath=154
[7]. خاطرات حج محمد عظيمي، ص78؛ آيت الله حاج شيخ محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص75.
[8]. آيت الله حاج شيخ محمد باقر محيي الدين انواري به روايت اسناد ساواك، ص28؛ روزنامه اطلاعات، 30 آبان 1358.
[9]. صحيفه امام، ج10، ص61.