باب ابیات صوافی
از درهای پیشین ضلع شرقی مسجد النبی باب ابیات صوافی در سده دوم ق. واپسین در از درهای هشت‌گانه مسجد النبی در نهایت سمت شمالی دیوار شرقی قرار داشت.[1] صوافی یعنی املاک و زمین‌هایی که صاحبان آن‌ها کوچ کرده یا مرده‌اند و وارثی ندار
از درهاي پيشين ضلع شرقي مسجد النبي
باب ابيات صوافي در سده دوم ق. واپسين در از درهاي هشتگانه مسجد النبي در نهايت سمت شمالي ديوار شرقي قرار داشت.[1] صوافي يعني املاك و زمينهايي كه صاحبان آنها كوچ كرده يا مردهاند و وارثي ندارند و از آنِ بيت المال به شمار ميآيند.[2] علت اشتهار در به اين نام، آن بود كه روبهروي خانههايي مشهور به صوافي قرار داشت. اين خانهها در شرق مسجدالحرام و ميان خانههاي موسي بن ابراهيم مخزومي و عبيدالله بن حسين بن علي بن حسين، امام چهارم شيعيان، جاي داشتند.[3]
اين باب در دوران مهدي عباسي (حك: 158-169ق.) ساخته شد.[4] در سمت داخلي آن، پس از بسمله، آيات 1-6 سوره آل عمران: {الم *اللهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ * ... لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ} و صلوات بر پيامبر و خاندانش نقش بسته بود و در سمت خارجي آن، پس از بسمله، آيات 68-69 زمر: {وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ...* وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ ... وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ} نوشته شده بود.[5]
به سال 310ق. به دستور مقتدر عباسي (حك: 295-320ق.) براي همه درهاي مسجد النبي لنگههايي از جنس چوب ساج ساخته شد.[6] تا بازسازي ديوار شرقي به دستور ناصر عباسي (حك: 622-575ق.) اين در همچنان پا بر جا بود و به سال 589ق. در اين بازسازي بسته شد.[7]
منابع
اخبار المدينه: ابن زباله (م.199ق.)، عربستان، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش الرحيلي، رياض، دار الملك عبدالعزيز، 1426ق؛ الدرة الثمينة في اخبار المدينه: محمد بن محمود النجار (م.643ق.)، به كوشش شكري، بيروت، دار الارقم؛ لسان العرب: ابن منظور (م.711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق؛ المسالك و الممالك: ابوعبيد البكري (م.487ق.)، به كوشش ادريان فان ليوفن و اندري فيري، دار الغرب الاسلامي، 1992م؛ المناسك و اماكن طرق الحج: ابواسحق الحربي (م.285ق.)، به كوشش حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه، 1401ق؛ وفاء الوفاء: السمهودي (م.911ق.)، به كوشش محمد عبدالحميد، بيروت، دار الكتب العلميه، 2006م.
ابوالفضل رباني