باب بقیع
از درهای ضلع شرقی مسجد النبی (صلی الله علیه واله) باب بقیع در دیوار شرقی مسجد النبی، کنار باب جبرئیل، روبه‌روی بقیع و برابر باب السلام قرار دارد. روبه‌رو بودن این باب با گورستان بقیع، سبب این نام‌گذاری بوده است. به دلیل وجود قبر پی
از درهاي ضلع شرقي مسجد النبي (صلي الله عليه واله)
باب بقيع در ديوار شرقي مسجد النبي، كنار باب جبرئيل، روبهروي بقيع و برابر باب السلام قرار دارد. روبهرو بودن اين باب با گورستان بقيع، سبب اين نامگذاري بوده است. به دليل وجود قبر پيامبر (صلي الله عليه و آله) در قسمت جنوبي، از ديرباز براي بيرون آمدن از باب جبرئيل، ازدحام رخ ميداد. از اين رو، در دوره قايتباي مملوكي (حك: 872-901ق.) و نيز سلطان عبدالمجيد عثماني (حك: 1255-1277ق.) اين قسمت از مسجد گسترش يافت. اما مشكل همچنان پا بر جا بود تا آن گاه كه ملك فهد بن عبدالعزيز (حك: 1402-1427ق.) فرمان داد در اين مكان دري بسازند.
ساخت باب جديد با يك ورودي، به سال 1408ق.[1] به پايان رسيد. علي بن ابوبكر هروي (م.611ق.) از باب البقيع به عنوان يكي از درهاي مسجد النبي ياد كرده است.[2] اما در منابع ديگر، سخني در اين زمينه يافت نميشود. چنين برميآيد كه هروي نام دروازه مدينه را كه در همان سو قرار دارد، با نام باب مسجد درآميخته و يا بابي ديگر از مسجد را به تناسب قرار گرفتن در برابر بقيع، بدين نام خوانده است.
بر بالاي اين در همانند باب جبرئيل، سايباني بر دو ستون قرار دارد. در نماي جلوي سايبان، آيه 70-71 احزاب/33: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِيداً * يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ مَنْ يُطِعِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِيماً} نقش بسته است. اندكي پايينتر، عبارت: «بسم الله و الصلاة و السلام علي رسول الله، اللهم اغفرلي ذنوبي وافتح لي ابواب رحمتك» نوشته شده است.
باب البقيع داراي دو لنگه در از جنس چوب ساج مرغوب است.[3] اين در نيز همچون ديگر درهاي ساخته شده در گسترش دوم سعودي، داراي قطعههاي مسي مربعشكل با روكش آب طلا است كه به گونهاي منظم در لنگههاي در پراكنده شدهاند. در لبه داخلي هر لنگه، نيم دايره مسي تعبيه شده است. با بسته شدن دو لنگه، دايرهاي كامل شكل ميگيرد كه عبارت «محمد رسول الله» بر آن ديده ميشود. در دو گوشه بخش فرازين باب نيز عبارت «الله اكبر» نقش بسته است.[4]
باب البقيع همچنين نام يكي از دروازههاي شهر مدينه بوده است.[5]
منابع
احسن التقاسيم: المقدسي البشاري (م.380ق.)، قاهره، مكتبة مدبولي، 1411ق؛ الاشارات الي معرفة الزيارات: علي بن ابوبكر الهروي (م.611ق.)، قاهره، مكتبة الثقافة الدينيه، 1423ق؛ التعريف بتاريخ و معالم المسجد النبوي: ضياء بن محمد بن مقبول، جده، كنوز المعرفه، 1432ق؛ المسالك و الممالك: ابراهيم الفارسي الاصطخري (م.346ق.)، به كوشش الحسيني، وزارة الثقافة و الارشاد، 1381ق؛ موسوعة مكة المكرمة و المدينة المنوره: احمد زكي يماني، مصر، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛ نزهة المشتاق: شريف الادريسي (م.560ق.)، بيروت، عالم الكتب، 1409ق.
ابوالفضل رباني