باب بنی‌سُفیان بن عبدالاسد
از درهای مسجدالحرام باب بنی‌سفیان دومین در از درهای ضلع جنوبی مسجدالحرام است[1] که به سبب روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌سفیان بن اسد مخزومی، بدین نام مشهور گشت.[2] از این در با نام‌های باب الحناطین[3] به سبب روبه‌رو ب
از درهاي مسجدالحرام
باب بني‌سفيان دومين در از درهاي ضلع جنوبي مسجدالحرام است[1] كه به سبب روبه‌رو بودن با خانه‌هاي بني‌سفيان بن اسد مخزومي، بدين نام مشهور گشت.[2] از اين در با نام‌هاي باب الحناطين[3] به سبب روبه‌رو بودن با بازار گندم فروشان و نيز باب البغله[4] به علت بسته شدن قاطر پيامبر در اين مكان[5] ياد شده است. ازرقي اين باب را سمانين[6] و ناصر خسرو آن را فسانين[7] ناميده‌اند. از سده 5ق. اين در با نام بغله در منابع گوناگون ياد شده است.[8]
باب بني‌سفيان به سال 164ق. به دستور مهدي عباسي (حك: 158-169ق.) با دو لنگه در ايجاد شد.[9] در برابر اين در، يك ستون با دو طاق به ارتفاع 13 ذرع و نيم (كمتر از هفت متر) ساخته شده بود. فاصله ميان ديوارهاي باب را بيش از آن دانسته‌اند.[10]
اين باب كه در دوران عثماني به سال 984ق. بازسازي شد[11]، با 11 پله به كف مسجدالحرام راه مييافت و درآستانه آن، اين نوشته به خط ثلث آمده بود: «بسم الله الرّحمن الرّحيم فَانْظُرْ الي آثارِ رَحْمَةِ اللهِ كَيْفَ يُحْيِي الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إنَّ ذلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتي وَ هُوَ عَلي كُلّ شيءٍ قَديرٌ صدق اللَّه العظيم و الحمدللَه رب العالمين»[12] البته طه عماره اين عبارات را ويژه باب شريف عجلان مي‌داند.[13] از اين باب تنها تا سده 14ق. در منابع ياد شده[14] و در گسترش دوران سعودي برداشته شد.[15]
منابع
اخبار مكه: الازرقي (م.248ق.)، به كوشش رشدي الصالح، مكه، مكتبة الثقافه، 1415ق؛ التاريخ القويم: محمد طاهر الكردي، به كوشش ابن دهيش، بيروت، دار خضر، 1420ق؛ تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: عبدالقادر، عماره، جامعة ام القري؛ تاريخ مكة المشرفه: محمد ابن الضياء (م.854ق.)، به كوشش علاء و ايمن، بيروت، دار الكتب العلميه، 1424ق؛ تحصيل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م.1321ق.)، به كوشش ابن دهيش، 1424ق؛ سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م.481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش؛ سمط النجوم العوالي: عبدالملك بن حسين العصامي (م.1111ق.)، به كوشش عادل احمد و معوض، بيروت، دار الكتب العلميه، 1419ق؛ شفاء الغرام: محمد الفأسي (م.832ق.)، به كوشش گروهي از علما، بيروت، دار الكتب العلميه، 1421ق؛ قاموس الحرمين الشريفين: محمد رضا نعمتي، مشعر، 1418ق؛ مرآة الحرمين: ابراهيم رفعت پاشا (م.1353ق.)، قم، المطبعة العلميه، 1344ق.
محمود گودرزي
[1]. اخبار مكه، ج2، ص89؛ شفاء الغرام، ج1، ص314؛ تاريخ مكة المشرفه، ص157.
[2]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص48.
[3]. تاريخ مكة المشرفه، ص157؛ تحصيل المرام، ج1، ص381.
[4]. شفاء الغرام، ج1، ص314؛ سمط النجوم، ج4، ص474؛ قاموس الحرمين، ص42.
[5]. سمط النجوم، ج4، ص474.
[6]. اخبار مكه، ج1، ص242.
[7]. سفرنامه ناصر خسرو، ص127.
[8]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص164.
[9]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص126.
[10]. اخبار مكه، ج2، ص89.
[11]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص126.
[12]. مرآة الحرمين، ج1، ص231.
[13]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص98.
[14]. التاريخ القويم، ج4، ص422؛ تحصيل المرام، ج1، ص381.
[15]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص98.