باب بنی‌عائذ
از درهای ضلع جنوبی مسجدالحرام باب بنی‌عائذ در انتهای سمت شرقی دیوار جنوبی مسجدالحرام جای دارد. این در به سبب قرار گرفتن در برابر خانه‌های بنی‌عائذ از تیره‌های بنی‌مخزوم، همچون سائب بن ابی سائب[1]، شریک بازرگانی پیامبر (صل
از درهاي ضلع جنوبي مسجدالحرام
باب بني‌عائذ در انتهاي سمت شرقي ديوار جنوبي مسجدالحرام جاي دارد. اين در به سبب قرار گرفتن در برابر خانه‌هاي بني‌عائذ از تيره‌هاي بني‌مخزوم، همچون سائب بن ابي سائب[1]، شريك بازرگاني پيامبر (صلي الله عليه و آله) در دوران جاهليت، و محمد بن عباد بن جعفر از محدثان[2] و نيز سقيفه بني‌عائذ[3] به اين نام مشهور شده است.
در منابع سده نهم ق. از اين باب به علت روبه‌رو بودن با چشمه بازان، با نام باب بازان ياد كرده‌اند.[4] در منابع سده 14 و 15ق. از اين باب به سبب قرارگرفتن در برابر ايستگاه پليس، به باب قره قول و باب مِخفَر الشُرطه ياد شده است.[5] اين در با نام‌هاي باب الزيت يا الزيتون نيز خوانده شده است.[6] اين باب در سده 14ق. باب النعوش خوانده شده؛ زيرا كنار آن بر اموات نماز مي‌خوانده‌اند.[7]
اين باب دو لنگه[8] به عرض 14 ذرع و 18 انگشت (حدود 7 متر) و يك ستون و دو طاق به طول 13 ذرع و 12 انگشت (حدود 5/6 متر) داشت و با پنج پله‌به‌كف مسجدالحرام مي‌رسيد.[9] بر روي اين طاق‌ها 11 كنگره قرار داشت.[10]
در گسترش مسجدالحرام به سال 164ق. در دوران مهدي، سومين خليفه عباسي (حك: 158-169ق.) اين باب در ضلع يماني (جنوبي) ساخته شد.[11]
باب بني‌عائذ به سال 984ق. به فرمان سلطان مراد خان سوم عثماني (حك: 982-1003ق.) تعمير شد. سنگ‌نوشته‌اي بالاي آن قرار داشت كه پس از بسمله، آيات6-8 انسان/76: {عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا...} همراه تاريخ تعمير و نام سلطان مراد بر روي آن نوشته شده بود.[12] اين باب در گسترش دوره سعودي برداشته شد.[13]
منابع
اخبار مكه: الازرقي (م.248ق.)، به كوشش رشدي الصالح، مكه، مكتبة الثقافه، 1415ق؛ اخبار مكه: الفاكهي (م.279ق.)، به كوشش ابن دهيش، بيروت، دار خضر، 1414ق؛ تاريخ عمارة المسجدالحرام: حسين عبدالله باسلامه، جده، تهامه، 1400ق؛ تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مكه، جامعة ام القري؛ التاريخ القويم: محمد طاهر الكردي، به كوشش ابن دهيش، بيروت، دار خضر، 1420ق؛ تاريخ مكة المشرفه: محمد ابن الضياء (م.854ق.)، به كوشش علاء و ايمن، بيروت، دار الكتب العلميه، 1424ق؛ تاريخ مكه: احمد السباعي (م.1404ق.)، نادي مكة الثقافي، 1404ق؛ الجامع اللطيف: ابن ظهيره (م.986ق.)، به كوشش علي عمر، قاهره، مكتبة الثقافة الدينيه، 1423ق؛ شفاء الغرام: محمد الفأسي (م.832ق.)، به كوشش مصطفي محمد، مكه، النهضة الحديثه، 1999م؛ مرآة الحرمين: ابراهيم رفعت پاشا (م.1353ق.)، قم، المطبعة العلميه، 1344ق.
مرتضي حسني‌نسب
[1]. تاريخ مكه، ص32-33.
[2]. اخبار مكه، ازرقي، ج2، ص79.
[3]. تاريخ مكه، ص32-33.
[4]. شفاء الغرام، ج1، ص450؛ تاريخ مكة المشرفه، ج1، ص157؛ الجامع اللطيف، ص195.
[5]. مرآة الحرمين، ج1، ص231؛ التاريخ القويم، ج2، ص422.
[6]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص94.
[7]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص94؛ تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص120.
[8]. شفاء الغرام، ج1، ص450.
[9]. اخبار مكه، ازرقي، ج2، ص89؛ اخبار مكه، فاكهي، ج2، ص190.
[10]. شفاء الغرام، ج1، ص446.
[11]. اخبار مكه، ازرقي، ج2، ص76-85.
[12]. تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص120؛ مرآة الحرمين، ج1، ص231.
[13]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص94.