باب التوسل
از درهای اصلی دیوار شمالی مسجد النبی هنگام گسترش حرم نبوی در دوران عثمانی که به درخواست داود پاشا شیخ الحرم و بزرگان مدینه و به دستور سلطان عبدالمجید عثمانی (حک: 1255-1277ق.) صورت گرفت، نخست مکتب‌خانه‌هایی در بیرون دیوار شمالی مسجد ساخت
از درهاي اصلي ديوار شمالي مسجد النبي
هنگام گسترش حرم نبوي در دوران عثماني كه به درخواست داود پاشا شيخ الحرم و بزرگان مدينه و به دستور سلطان عبدالمجيد عثماني (حك: 1255-1277ق.) صورت گرفت، نخست مكتب‌خانه‌هايي در بيرون ديوار شمالي مسجد ساخته شد.[1] سپس با طراحي مهندس رائف پاشا به سال 1267ق. دري در همين ديوار و ميان مكتب‌خانه‌ها به مسجد گشوده شد[2] كه باب التوسل نام گرفت.[3] اين در بعدها به باب عبدالمجيدي يا باب المجيدي شهرت يافت.[4]
در گسترش نخست دوران سعودي (1368-1375ق.) جاي اين در تغيير يافت و در ميان دو درِ شمالي تازه بنا شده، قرار گرفت. اما نام آن همچنان باب عبدالمجيدي يا باب المجيدي ماند.[5]
بر پايه برخي گزارش‌ها، يكي از دروازه‌هاي ورودي مدينه نيز به باب المجيدي معروف بوده است.[6] به در تعبيه شده در بخش ركن شامي از اركان كعبه نيز باب التوسل گفته مي‌شود.[7]
منابع
تاريخ معالم المدينة المنوره: احمد ياسين الخياري، به كوشش كردي، السعوديه، دار العلم، 1412ق؛ تاريخ و آثار اسلامي مكه مكرمه و مدينه منوره: اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش؛ تفسير العياشي: العياشي (م.320ق.)، قم، البعثه، 1421ق؛ جامع احاديث الشيعه: اسماعيل معزي، قم، المطبعة العلميه، 1399ق؛ الحج و العمرة في الكتاب و السنه: الري‌شهري، قم، دار الحديث، 1376ش؛ سفرنامه حجاز: محمد لبيب البتنوني، ترجمه: انصاري، تهران، مشعر، 1381؛ مدينه‌شناسي: سيد محمد باقر نجفي، 1364ش؛ مرآة الحرمين: ابراهيم رفعت پاشا (م.1353ق.)، قم، المطبعة العلميه، 1344ق؛ مسجد شريف نبوي: ناجي محمد حسن الانصاري، ترجمه: آيتي، تهران، مشعر، 1381ش؛ مكه و مدينه تصويري از توسعه و نوسازي: عبيدالله محمد امين كردي، ترجمه: صابري، مشعر، 1382ش.
محمود گودرزي
[1]. نك: مرآة الحرمين، ج1، ص477؛ مسجد شريف نبوي، ص149؛ مكه و مدينه، ص266.
[2]. مرآة الحرمين، ج1، ص448، 477-478؛ مدينه‌شناسي، ص114؛ مسجد شريف نبوي، ص151-152.
[3]. تاريخ معالم المدينه، ص64.
[4]. مدينه‌شناسي، ص114؛ تاريخ و آثار اسلامي، ص215.
[5]. تاريخ معالم المدينه، ص64؛ مدينه‌شناسي، ص114؛ مكه و مدينه، ص152.
[6]. سفرنامه حجاز، ص421.
[7]. تفسير عياشي، ج1، ص39؛ جامع احاديث الشيعه، ج10، ص62؛ الحج و العمره، ص81.