باب خالد بن ولید
از درهای ضلع شرقی مسجد النبی باب خالد بن ولید در دیوار شرقی مسجد النبی قرار داشته و در سده دوم ق. ششمین در از درهای هشت‌گانه این دیوار بوده است.[1] علت نام‌گذاری آن، روبه‌رو بودن با خانه خالد بن ولید مخزومی، از سرداران آغاز اسلام،
از درهاي ضلع شرقي مسجد النبي
باب خالد بن وليد در ديوار شرقي مسجد النبي قرار داشته و در سده دوم ق. ششمين در از درهاي هشت‌گانه اين ديوار بوده است.[1] علت نام‌گذاري آن، روبه‌رو بودن با خانه خالد بن وليد مخزومي، از سرداران آغاز اسلام، در قسمت شمال شرقي مسجد بود.[2]
اين باب در گسترش مسجد به فرمان مهدي عباسي (حك: 158-169ق.) به سال 162ق. ساخته شد.[3] بر قسمت داخلي آن، عباراتي شامل بسمله و آيات 163-164 بقره/2: {وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ وَاحِدٌ لاَ إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ * إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلاَفِ ... وَ الْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ} و آيه 186 بقره/2: {وَ إِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ... يَرْشُدُونَ} نوشته شده بود. در قسمت بيروني آن نيز آيه 34 فاطر/35: {وَ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ} ديده مي‌شد.
بر كناره داخلي باب نيز عبارتي حاوي صلوات بر پيامبر9 و انجام كار به فرمان خليفه مهدي و به دست بصري‌ها و تاريخ آن نوشته شده بود.[4]
به سال 310ق. به فرمان مقتدر خليفه عباسي (حك: 295-320ق.) لنگه‌هايي از جنس چوب ساج براي همه درهاي مسجد النبي ساخته شد.[5] از سرنوشت باب خالد در دوره‌هاي پسين آگاهي در دست نيست تا آن گاه كه در بازسازي ديوار شرقي در دوران ناصر عباسي (حك: 575-622ق.) به سال 589ق. برداشته شد.[6]
منابع
اخبار المدينه: محمد ابن زباله (م.199ق.)، به كوشش ابن سلامه، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ التعريف بتاريخ و معالم المسجد النبوي: سيد ضياء بن محمد عطار، مدينه، كنوز المعرفه، 1432ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش الرحيلي، رياض، دار الملك عبدالعزيز، 1426ق؛ الدرة الثمينه في اخبار المدينه: ابن نجار (م.443ق.)، به كوشش شكري، بيروت، دار الارقم؛ المسالك و الممالك: ابوعبيد البكري (م.487ق.)، به كوشش ادريان فان ليوفن و اندري فيري، دار الغرب الاسلامي، 1992م؛ المناسك و اماكن طرق الحج: ابواسحق الحربي (م.285ق.)، به كوشش حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه، 1401ق.
ابوالفضل رباني