باب الزیاده باب الزیاده باب الزیاده بعثه مقام معظم رهبری در گپ بعثه مقام معظم رهبری در سروش بعثه مقام معظم رهبری در بله
باب الزیاده باب الزیاده باب الزیاده باب الزیاده باب الزیاده

باب الزیاده

 از درهای ضلع شمالی مسجدالحرام باب الزیاده یکی از سه دری است که در پی گسترش شمالی مسجدالحرام و پیوستن کامل دار الندوه (مرکز مشاوره قریش تا فتح مکه به سال هشتم ق.) به مسجد به سال281ق. به فرمان معتضد عباسی (حک: 279-289ق.) بر دیوار شمالی دار الندوه و

 از درهاي ضلع شمالي مسجدالحرام

باب الزياده يكي از سه دري است كه در پي گسترش شمالي مسجدالحرام و پيوستن كامل دار الندوه (مركز مشاوره قريش تا فتح مكه به سال هشتم ق.) به مسجد به سال281ق. به فرمان معتضد عباسي (حك: 279-289ق.) بر ديوار شمالي دار الندوه و مسجد كار گذاشته شد.[1]

 

از اين باب با نام‌هاي ديگر نيز ياد شده؛ از جمله: باب الندوه از سده پنجم ق.[2]؛ باب زياده دار الندوه[3] به سبب پيوستن دار الندوه به مسجد؛ باب سُوَيقه به علت روبه‌رو بودن با منطقه سويقه[4] نزديك كوه قعيقعان از سده نهم ق.؛ و باب دار الندوه الزائد در سده 14ق.[5]

 

باسلامه به ‌گزارش از ازرقي (م.248ق.) از اين باب با نام باب دار بني‌شيبة بن عثمان ياد كرده است.[6] اما ازرقي از باب دار شيبة بن عثمان، به عنواني بابي جدا از باب دار الندوه ياد كرده است.[7] با عنايت به زمان وفات ازرقي كه پيش از ساخت اين در بوده، نسبت دادن چنين سخني به وي صحيح نمي‌نمايد.

 

به سال 972ق. مدرسه‌اي به فرمان سلطان سليمان قانوني (حك: 926-974ق.) كنار اين باب بنا گشت كه سليمانيه نام گرفت. نيز ورودي سومي براي آن ساخته شد و از آن پس باب دار الندوه با سه ورودي، محل رفت و آمد زائران شد. اين باب در گسترش عثماني به سال 984ق. و در حكومت سلطان مراد سوم (حك: 982-1003ق.) يكسره ويران گشت و بار ديگر با سه ورودي به همان شكل پيشين بازسازي شد.[8] وسعت اين باب در آن هنگام هشت متر و اندازه هر ورودي دو متر[9] با سه لنگه چوبي بوده است.[10] بر بالاي اين در 22 كنگره ساخته بودند[11] و در با 13 پله به مسجدالحرام فرود مي‌آمد.[12] بر بالاي يكي از ورودي‌هاي آن، آيه 25 سوره يونس/10: {وَ اللهُ يَدْعُوا إِلي‏ دارِ السَّلامِ...} و بر بالاي ورودي مياني، آيه 26 همان سوره: {لِلَّذينَ أَحْسَنُوا الْحُسْني وَ زِيادَةٌ...} و بر بالاي ورودي ديگر، آيه 28 سوره جن/72: {وَ أَحْصي‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ عَدَداً} و آيه 18 همان سوره: {وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ...} نوشته شده بود.[13] اين در به همين شكل تا گسترش اول دوران سعودي بر جاي بود تا آن‌كه به سال 1381ق. برداشته شد.[14]

 

مناره‌اي كه براي اين باب به سال 284ق. به فرمان معتضد عباسي ساخته شده بود، به سال 838ق. به فرمان سلطان برسباي مملوكي (حك: 825-841ق.) تجديد بنا گشت.[15]

 

منابع

اتحاف الوري: عمر بن محمد بن فهد (م.885ق.)، به كوشش عبدالكريم، مكه، جامعة ام القري، 1408ق؛ اثارة الترغيب: محمد بن اسحق الخوارزمي (م.827ق.)، به كوشش الذهبي، مكه، مكتبة نزار مصطفي الباز، 1418ق؛ اخبار مكه: الازرقي (م.248ق.)، به كوشش رشدي الصالح، مكه، مكتبة الثقافه، 1415ق؛ الاستبصار في عجائب الامصار: كاتب مراكشي (م.قرن6ق.)، بغداد، دار الشؤون الثقافيه، 1986م؛ الاعلام باعلام بيت الله الحرام: محمد بن احمد النهروالي (م.990ق.)، به كوشش علي محمد، قاهره، مكتبة الثقافة الدينيه، 1425ق؛ الانس الجليل بتاريخ القدس و الخليل: مجير الدين الحنبلي (م.928ق.)، به كوشش عدنان يونس، عمان، مكتبة دنيس، 1420ق؛ التاريخ القويم: محمد طاهر الكردي، به كوشش ابن دهيش، بيروت، دار خضر، 1420ق؛ تاريخ عمارة المسجدالحرام: حسين عبدالله باسلامه، جده، تهامه، 1400ق؛ تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مكه، جامعة ام القري؛ تاريخ مكة المشرفه: محمد ابن الضياء (م.854ق.)، به كوشش العدوي، مكه، المكتبة التجاريه مصطفي احمد الباز، 1416ق؛ تحصيل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م.1321ق.)، به كوشش ابن دهيش، 1424ق؛ الجامع اللطيف: محمد ابن ظهيره (م.986ق.)، به كوشش علي عمر، قاهره، مكتبة الثقافة الدينيه، 1423ق؛ سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م.481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش؛ مرآة الحرمين: ابراهيم رفعت پاشا (م.1353ق.)، قم، المطبعة العلميه، 1344ق؛ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين: ايوب صبري پاشا (م.1290ق.)، قاهره، دار الآفاق العربيه، 1424ق؛ موسوعة مكة المكرمة و المدينة المنوره: احمد زكي يماني، مصر، مؤسسة الفرقان، 1429ق.

 

سيد مجتبي حسيني- سيد علي آقايي

 

 
[1]. الاعلام باعلام بيت الله الحرام، ج2، ص147-151؛ الانس الجليل، ج1، ص407؛ نك: تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام،  141.

[2]. سفرنامه ناصر خسرو، ص129؛ الاستبصار، ص26؛ تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص186.

[3]. تاريخ مكة المشرفه، ج1، ص158؛ اتحاف الوري، ج4، ص151-152؛ تحصيل المرام، ج1، ص388.

[4]. اثارة الترغيب، ج1، ص289-290؛ الجامع اللطيف، ص193؛ التاريخ القويم، ج4، ص423.

[5]. موسوعة مرآة الحرمين، ج1، ص23؛ ج2، ص753.

[6]. اخبار مكه، ج2، ص94؛ تاريخ مكة المشرفه، ج1، ص158.

[7]. اخبار مكه، ج2، ص160-161.

[8]. الاعلام باعلام بيت الله الحرام، ص426؛ تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص132-133؛ تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام،  ص142-143.

[9]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص143.

[10]. تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص132-133.

[11]. الاعلام باعلام بيت الله الحرام، ص426؛ تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص132.

[12]. مرآة الحرمين، ج1، ص234؛ تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص132.

[13]. تاريخ عمارة المسجد الحرام، ص132-133.

[14]. تاريخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص144؛ موسوعة مكة المكرمه، ج4، ص460-461.

[15]. تحصيل المرام، ج1، ص392؛ التاريخ القويم، ج4، ص543.

 


| شناسه مطلب: 86641




باب الزياده



نظرات کاربران